Οι μεγάλοι πίθηκοι, που προέρχονται από τα τροπικά δάση της Ινδονησίας και της Μαλαισίας, είναι θαύματα προσαρμογής στις ιδιοτροπίες της προσφοράς τροφίμων στην άγρια φύση, σύμφωνα με μια διεθνή ομάδα ερευνητών.
Οι ερευνητές ανέφεραν τα ευρήματά τους, βασισμένα σε 15 χρόνια παρατηρήσεων άγριων ουρακοτάγκων στις ζούγκλες του Βόρνεο, στο περιοδικό Science Advances.
«Αυτά τα ευρήματα δείχνουν πώς οι άγριοι ουρακοτάγκοι του Βόρνεο προσαρμόζονται στις αλλαγές στο περιβάλλον προσαρμόζοντας την πρόσληψη θρεπτικών συστατικών, τη συμπεριφορά και τη χρήση ενέργειας», δήλωσε η Erin Vogel, καθηγήτρια ανθρωπολογίας. «Η εργασία υπογραμμίζει τη σημασία της κατανόησης των φυσικών διατροφικών προτύπων και του αντίκτυπού τους στην υγεία, τόσο για τους ουρακοτάγκους όσο και για τους ανθρώπους».
Οι ουρακοτάγκοι είναι ένας από τους στενότερους ζωντανούς συγγενείς των ανθρώπων, μοιράζοντας έναν κοινό πρόγονο, δήλωσε η Vogel. Αυτή η εξελικτική σχέση σημαίνει ότι οι ουρακοτάγκοι και οι άνθρωποι έχουν παρόμοιες φυσιολογικές και μεταβολικές διεργασίες, διατροφικές ανάγκες και συμπεριφορικές προσαρμογές. Η μελέτη των ουρακοτάγκων μπορεί να παρέχει πληροφορίες για τις εξελικτικές προσαρμογές που μπορεί επίσης να είναι σχετικές με τους ανθρώπους, είπε.
Ενώ οι ουρακοτάγκοι μειώνουν τη σωματική δραστηριότητα κατά τις περιόδους χαμηλής καρποφορίας για να εξοικονομήσουν ενέργεια, δήλωσε η Vogel, οι άνθρωποι, ειδικά όσοι έχουν καθιστικό τρόπο ζωής, μπορεί να μην προσαρμόζουν την ενεργειακή τους δαπάνη ώστε να ταιριάζει με την πρόσληψη θερμίδων, οδηγώντας σε αύξηση βάρους και συναφή προβλήματα υγείας.
«Η κατανόηση αυτών των προσαρμογών μπορεί να μας βοηθήσει να μάθουμε περισσότερα για το πώς οι άνθρωποι μπορούν να διαχειρίζονται τη διατροφή και την υγεία τους», δήλωσε η Vogel. «Υπογραμμίζει επίσης τη σημασία της διατήρησης των οικοτόπων των ουρακοτάγκων για να διασφαλιστεί η επιβίωσή τους».
Σε προηγούμενες μελέτες, η Vogel και μια διεθνής ομάδα συναδέλφων της καθόρισαν τα πρότυπα με τα οποία τρέφονταν οι ουρακοτάγκοι. Οι ουρακοτάγκοι προτιμούν να τρώνε φρούτα επειδή είναι πλούσια σε υδατάνθρακες, αλλά όταν τα φρούτα είναι σπάνια, στρέφονται στην κατανάλωση περισσότερων φύλλων, φλοιού και άλλων τροφών που μπορούν να παρέχουν περισσότερη πρωτεΐνη. Σε περιόδους υψηλής διαθεσιμότητας φρούτων, οι ουρακοτάγκοι εξακολουθούν να καταναλώνουν πρωτεΐνη, αλλά λαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειάς τους από φρούτα.
«Θέλαμε να μάθουμε πώς το σώμα τους χειρίζεται αυτές τις αλλαγές», δήλωσε η Vogel. «Ελέγξαμε ο πώς η διαθεσιμότητα φρούτων επηρεάζει τη διατροφή τους και πώς το σώμα τους προσαρμόζεται για να αποφύγει την ενεργειακή ανισορροπία. Εξετάσαμε πώς αλλάζουν μεταξύ διαφορετικών τύπων καυσίμων -όπως λίπη και πρωτεΐνες- όταν αλλάζει η προτιμώμενη διαθεσιμότητα τροφίμων».
Οι ερευνητές παρατήρησαν μια σημαντική διακύμανση στη διαθεσιμότητα των φρούτών. Το ποσοστό των καρποφόρων δέντρων ανά μήνα κυμαινόταν από 0,5 έως 14% κατά τη διάρκεια της περιόδου μελέτης, με 2,4% στις περιόδους χαμηλής καρποφορίας και 6,7% στις περιόδους υψηλής καρποφορίας. Η συνολική θερμιδική πρόσληψη αυξήθηκε όταν τα φρούτα ήταν περισσότερο διαθέσιμα, με αύξηση 19,2% στις θερμίδες την ημέρα μεταξύ των περιόδων χαμηλής και υψηλής καρποφορίας.
Για τη διεξαγωγή της μελέτης, η Vogel, και οι συνάδελφοί της συνέλεξαν δεδομένα για περισσότερο από μια δεκαετία σχετικά με το τι έτρωγαν οι ουρακοτάγκοι καθημερινά και ανέλυσαν τα ούρα τους για να δουν πώς το σώμα τους ανταποκρίνεται σε τυχόν διατροφικές αλλαγές. Αυτό απαιτούσε την παραμονή σε κοντινή απόσταση από του πιθήκους στην ισημερινή, υγρή ζούγκλα από την αυγή μέχρι το βράδυ.
Οι επιστήμονες κατέληξαν σε μια σειρά από βασικά ευρήματα:
Οι ουρακοτάγκοι αποφεύγουν την παχυσαρκία ως μέρος μιας αντίδρασης στις σημαντικές διακυμάνσεις -τόσο σε μέγεθος όσο και σε διάρκεια- στη διαθεσιμότητα φρούτων στο φυσικό τους περιβάλλον. Σε αντίθεση με τους ανθρώπους στη δυτική κουλτούρα, οι οποίοι έχουν συνεχή πρόσβαση σε τροφές υψηλής θερμιδικής αξίας, οι ουρακοτάγκοι βιώνουν περιόδους τόσο αφθονίας όσο και σπανιότητας. Οι περίοδοι σπανιότητας και η επακόλουθη χαμηλή πρόσληψη θερμίδων, παρόμοιες με τη διαλειμματική νηστεία των ανθρώπων, μπορεί να βοηθούν στη διατήρηση της υγείας τους.
Κατά τη διάρκεια περιόδων έλλειψης φρούτων, οι ουρακοτάγκοι επιδεικνύουν μεταβολική ευελιξία, μεταβαίνοντας στη χρήση αποθηκευμένου σωματικού λίπους και μυϊκής πρωτεΐνης για ενέργεια. Αυτό τους επιτρέπει να επιβιώνουν όταν η τροφή είναι σπάνια. Επίσης ξεκουράζονται περισσότερο, κοιμούνται νωρίτερα, ταξιδεύουν λιγότερο και περνούν λιγότερο χρόνο με άλλους ουρακοτάγκους. Οι θηλυκοί ουρακοτάγκοι κοινωνικοποιούνται περισσότερο με τα αρσενικά κατά τη διάρκεια των περιόδων υψηλής καρποφορίας. Ωστόσο, οι παρατεταμένες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις είναι δαπανηρές και σχετίζονται με μειωμένη σίτιση, αυξημένα ταξίδια και αυξημένα γλυκοκορτικοειδή στα κόπρανα, υποδεικνύοντας ενεργειακό στρες.
Η διατροφή των ουρακοτάγκων δίνει επίσης προτεραιότητα σε ένα σταθερό επίπεδο πρωτεΐνης, το οποίο έρχεται σε αντίθεση με μια σύγχρονη δυτική διατροφή, η οποία συχνά μπορεί να είναι πλούσια σε υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα τα οποία δεν έχουν πολλές πρωτεΐνες.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι οι ουρακοτάγκοι στο Τουανάν λαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της πρωτεΐνης από τα φύλλα και τους σπόρους μόνο ενός από τα σχεδόν 200 είδη που διατρέφονται -ενός αμπελιού που ονομάζεται Bowringia callicarpa. Η πρωτεΐνη σε αυτό το φυτό τροφοδοτεί τους ουρακοτάγκους σε περιόδους έλλειψης φρούτων και πιθανότατα τους επιτρέπει να επιβιώσουν και να αυξηθούν.
Η μελέτη αυτή βασίζεται σε μια έκθεση που δημοσιεύθηκε νωρίτερα φέτος στο The American Journal of Biological Anthropology, με επικεφαλής τον διδακτορικό φοιτητή Will Aguado, ως πρώτο συγγραφέα.
Περισσότερες πληροφορίες: Integrated behavioral and metabolically flexible responses of wild orangutans to ecologically driven dietary variation. Science Advances, 2025; 11 (35) DOI: 10.1126/sciadv.adv7613.
