Ερευνητές στο Penn Medicine έχουν εντοπίσει συγκεκριμένα κυκλώματα του εγκεφάλου που επηρεάζονται από την ψιλοκυβίνη -την δραστική ένωση που βρίσκεται σε ορισμένα ψυχεδελικά μανιτάρια- κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες οδούς για επιλογές διαχείρισης του πόνου και της ψυχικής υγείας.
Ο χρόνιος πόνος επηρεάζει περισσότερους από 1,5 δισεκατομμύριο ανθρώπους παγκοσμίως και συχνά είναι βαθιά συνδεδεμένος με την κατάθλιψη και το άγχος, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο που εντείνει τον πόνο και επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα ζωής.
Η μελέτη από την Ιατρική Σχολή Perelman στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια -που δημοσιεύθηκε σήμερα στο Nature Neuroscience- προσφέρει νέες γνώσεις σχετικά με τους τρόπους διακοπής αυτού του κύκλου.
«Ως αναισθησιολόγος, φροντίζω συχνά άτομα που υποβάλλονται σε χειρουργικές επεμβάσεις και πάσχουν τόσο από χρόνιο πόνο όσο και από κατάθλιψη. Σε πολλές περιπτώσεις, δεν είναι σίγουροι ποια πάθηση εμφανίστηκε πρώτη, αλλά συχνά, η μία επιδεινώνει την άλλη», δήλωσε ο Joseph Cichon, επίκουρος καθηγητής Αναισθησιολογίας και Εντατικής Θεραπείας στο Penn και κύριος συγγραφέας της μελέτης. «Αυτή η νέα μελέτη προσφέρει ελπίδα. Αυτά τα ευρήματα ανοίγουν την πόρτα στην ανάπτυξη νέων, μη οπιοειδών, μη εθιστικών θεραπειών, καθώς η ψιλοκυβίνη και τα σχετικά ψυχεδελικά δεν θεωρούνται εθιστικά».
Σε μελέτες που χρησιμοποίησαν ποντίκια με χρόνια νευρική βλάβη και φλεγμονώδη πόνο, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι μια εφάπαξ δόση ψιλοκυβίνης μείωσε τόσο τον πόνο όσο και τις συμπεριφορές που προκαλούνται από το άγχος και την κατάθλιψη, με αυτά τα οφέλη να διαρκούν σχεδόν δύο εβδομάδες.
Η ψιλοκυβίνη δρα ενεργοποιώντας συγκεκριμένα εγκεφαλικά σήματα, που ονομάζονται υποδοχείς σεροτονίνης (5-HT2A και 5-HT1A). «Σε αντίθεση με άλλα φάρμακα που ενεργοποιούν ή απενεργοποιούν πλήρως αυτά τα σήματα, η ψιλοκυβίνη δρα περισσότερο, ρυθμίζοντάς τον ακριβώς στο σωστό επίπεδο», δήλωσε ο Cichon.
Για να εντοπίσουν από πού προέρχονται τα αποτελέσματα, οι ερευνητές έκαναν ενέσεις ψιλοκίνης -τη δραστική ουσία στην οποία το σώμα μετατρέπει την ψιλοκυβίνη- σε διαφορετικές περιοχές του κεντρικού νευρικού συστήματος. Η ομάδα χρησιμοποίησε προηγμένη φθορίζουσα μικροσκοπία, μια τεχνική που χρησιμοποιεί λαμπερές χρωστικές για να δει και να καταγράψει τη νευρωνική δραστηριότητα, για να δει νευρώνες χρόνιου πόνου να ενεργοποιούνται αυθόρμητα. Όταν η ψιλοκίνη εγχύθηκε απευθείας στον προμετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου, συγκεκριμένα στον πρόσθιο φλοιό του προσαγωγίου (ACC), ένα μέρος του εγκεφάλου που επεξεργάζεται τον πόνο και τα συναισθήματα, παρείχε την ίδια ανακούφιση από τον πόνο και βελτιώσεις στη διάθεση όπως όταν η ψιλοκυβίνη χορηγήθηκε σε ολόκληρο το σώμα.
Οι ερευνητές έκαναν επίσης ένεση ψιλοκίνη στον νωτιαίο μυελό, αλλά δεν είχε το ίδιο ηρεμιστικό αποτέλεσμα. «Η ψιλοκυβίνη μπορεί να προσφέρει ουσιαστική ανακούφιση στους ασθενείς παρακάμπτοντας εντελώς το σημείο του τραυματισμού και αντίθετα τροποποιώντας τα εγκεφαλικά κυκλώματα που επεξεργάζονται τον πόνο, ενώ παράλληλα ανακουφίζει αυτά που σας βοηθούν να αισθάνεστε καλύτερα, δίνοντάς σας ανακούφιση τόσο από τον πόνο όσο και από την κακή διάθεση ταυτόχρονα», δήλωσε ο Cichon.
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι τα ευρήματα της μελέτης θα μπορούσαν να βοηθήσουν σε θεραπείες για άλλες παθήσεις που αφορούν δυσρυθμισμένα εγκεφαλικά κυκλώματα, όπως ο εθισμός ή η διαταραχή μετατραυματικού στρες.
Ο Cichon προσθέτει ότι χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να προσδιοριστεί η αποτελεσματικότητα της ψιλοκυβίνης. «Στην αναισθησιολογική μου πρακτική, συχνά βλέπω ότι τόσο ο πόνος όσο και τα συμπτώματα της διάθεσης μπορούν να επιδεινωθούν μετά από χειρουργική επέμβαση λόγω του φυσιολογικού και ψυχολογικού στρες που επιβάλλεται από τη διαδικασία. Ενώ η ψιλοκυβίνη δείχνει πολλά υποσχόμενη ως θεραπεία τόσο για τον πόνο όσο και για την κατάθλιψη, παραμένει αβέβαιο εάν τέτοιες θεραπείες θα ήταν ασφαλείς, αποτελεσματικές ή εφικτές στο πλαίσιο της χειρουργικής επέμβασης και της αναισθησίας».
Η ομάδα του Penn σχεδιάζει να διερευνήσει βέλτιστες στρατηγικές δοσολογίας, μακροπρόθεσμες επιδράσεις και την ικανότητα του εγκεφάλου να επανασυνδέεται για να διατηρήσει αυτά τα οφέλη σε μοντέλα τρωκτικών. «Ενώ αυτά τα ευρήματα είναι ενθαρρυντικά, δεν γνωρίζουμε πόσο μακροχρόνιες είναι οι επιδράσεις της ψιλοκυβίνης ή πόσο πολλαπλές δόσεις μπορεί να χρειαστούν για να προσαρμόσουν τις εγκεφαλικές οδούς που εμπλέκονται στον χρόνιο πόνο για μια πιο μακροχρόνια λύση», προσθέτει ο Stephen Wisser, συν-συγγραφέας και διδακτορικός φοιτητής στο Penn Neuroscience στο εργαστήριο του Cichon.
Περισσότερες πληροφορίες: Ahmad Hammo, Stephen Wisser, Joseph Cichon. Single-dose psilocybin rapidly and sustainably relieves allodynia and anxiodepressive-like behaviors in mouse models of chronic pain. Nature Neuroscience, 2025; DOI: 10.1038/s41593-025-02068-0.
