Η ομαλοποίηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα, όχι μόνο η απώλεια βάρους, μπορεί να μειώσει δραματικά τον κίνδυνο διαβήτη τύπου 2.
Μέχρι σήμερα, η μείωση του βάρους ήταν ο κύριος θεραπευτικός στόχος για άτομα με προδιαβήτη. Μια ανάλυση μιας μεγάλης μελέτης δείχνει ότι οι ασθενείς που επαναφέρουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα τους στα φυσιολογικά όρια μέσω ενός υγιεινού τρόπου ζωής, αλλά δεν χάνουν βάρος ή ακόμα και παίρνουν βάρος, εξακολουθούν να μειώνουν τον κίνδυνο διαβήτη τύπου 2 κατά 71%. Ερευνητές από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Τύμπιγκεν, το Χέλμχολτζ του Μονάχου και το Γερμανικό Κέντρο Έρευνας για τον Διαβήτη (DZD) συμμετείχαν στη μελέτη.
Εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ζουν με προδιαβήτη. Εκτιμάται ότι ένας στους δέκα ενήλικες επηρεάζεται, αν και ο αριθμός των μη αναφερόμενων κρουσμάτων σημαίνει ότι ο πραγματικός αριθμός είναι σημαντικά υψηλότερος.
Ο προδιαβήτης είναι μια κατάσταση στην οποία οι τιμές σακχάρου στο αίμα είναι αυξημένες αλλά δεν πληρούν ακόμη τα κριτήρια για διαβήτη. Συχνά παραμένει απαρατήρητος για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τα κύτταρα του σώματος γίνονται πιο ανθεκτικά στην ορμόνη ινσουλίνη. Ως αποτέλεσμα, λιγότερο σάκχαρο μετακινείται από το αίμα στα κύτταρα του σώματος και το επίπεδο σακχάρου στο αίμα αυξάνεται. Εάν δεν αντιμετωπιστεί, υπάρχει υψηλός κίνδυνος εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 αργότερα.
Οι στρατηγικές που προτείνονται μέχρι σήμερα -συμπεριλαμβανομένων των τρεχουσών κατευθυντήριων γραμμών- για την πρόληψη του διαβήτη τύπου 2 σε άτομα με προδιαβήτη επικεντρώνονται κυρίως στη μείωση του βάρους μέσω μιας υγιεινής διατροφής και αυξημένης σωματικής δραστηριότητας. Αυτή η στρατηγική, η οποία περιορίζεται μόνο στο βάρος, θα μπορούσε να διευρυνθεί με βάση τα νέα αποτελέσματα της ανάλυσης.
Μια μακροπρόθεσμη μελέτη που διεξήχθη από το Τμήμα Διαβητολογίας, Ενδοκρινολογίας και Νεφρολογίας στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Tübingen έδειξε ότι 234 από τους 1100 συμμετέχοντες στη μελέτη δεν έχασαν βάρος ή ακόμα και πήραν βάρος κατά τη διάρκεια ενός έτους, παρά τις αλλαγές στον τρόπο ζωής τους. Παρ ‘όλα αυτά, ένα 22% από αυτούς ομαλοποίησε τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα τους. Η ανάπτυξη του διαβήτη τύπου 2 παρακολουθήθηκε για μια περίοδο έως και 9 ετών. Χωρίς απώλεια βάρους, αυτή η ομάδα είχε έως και 71% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξει διαβήτη τύπου 2. Αυτό το ποσοστό είναι σχεδόν πανομοιότυπο με εκείνο των ατόμων που κατάφεραν να μειώσουν τον κίνδυνο διαβήτη τύπου 2 χάνοντας βάρος (73%).
Η ανάλυση έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στην κατανομή του λίπους. Εξετάστηκε η σχέση μεταξύ σπλαχνικού λίπους (του εσωτερικού κοιλιακού λίπους που περιβάλλει τα όργανα) και υποδόριου λίπους (του λιπώδους ιστού που βρίσκεται κάτω από το δέρμα). Το σπλαχνικό λίπος απελευθερώνει σηματοδοτικά μόρια που προάγουν τη φλεγμονή και διαταράσσουν την ορμονική ισορροπία, η οποία οδηγεί σε αντίσταση στην ινσουλίνη και επομένως συνδέεται άμεσα με τον διαβήτη τύπου 2. Οι συμμετέχοντες στη μελέτη των οποίων τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα τους επέστρεψαν στο φυσιολογικό χωρίς να χάσουν βάρος είχαν χαμηλότερο ποσοστό κοιλιακού λίπους ως αποτέλεσμα αλλαγών στον τρόπο ζωής σε σύγκριση με εκείνους των οποίων τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα παρέμειναν στο εύρος του προδιαβήτη.
«Η αποκατάσταση ενός φυσιολογικού επιπέδου σακχάρου στο αίμα νηστείας είναι ο πιο σημαντικός στόχος στην πρόληψη του διαβήτη τύπου 2 και όχι απαραίτητα ο αριθμός στη ζυγαριά», λέει ο καθηγητής Andreas Birkenfeld, επικεφαλής της μελέτης και διευθυντής του Ινστιτούτου Έρευνας για τον Διαβήτη και τα Μεταβολικά Νοσήματα (IDM) του Helmholtz Munich στο Πανεπιστήμιο του Tübingen. «Η άσκηση και η ισορροπημένη διατροφή έχουν θετική επίδραση στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, ανεξάρτητα από το αν μειώνεται το βάρος. Η απώλεια βάρους παραμένει χρήσιμη, αλλά τα δεδομένα μας υποδηλώνουν ότι δεν είναι απαραίτητη για την προστασία από τον διαβήτη τύπου 2».
«Στο μέλλον, οι οδηγίες για την πρόληψη και τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2 δεν θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη μόνο το βάρος, αλλά πάνω απ’ όλα τον έλεγχο της γλυκόζης στο αίμα και τα πρότυπα κατανομής του λίπους», προσθέτει ο καθηγητής Δρ. Reiner Jumpertz-von Schwartzenberg.
Τα αποτελέσματα της μελέτης υπογραμμίζουν τη σημασία της συμπερίληψης των γλυκαιμικών τιμών-στόχων, δηλαδή των τιμών σακχάρου στο αίμα που αναφέρονται κατευθυντήριες γραμμές, στις πρακτικές οδηγίες, εκτός από τους στόχους μείωσης βάρους.
Η ύφεση του προδιαβήτη είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την πρόληψη του μελλοντικού διαβήτη τύπου 2 και η ανάλυση υποδηλώνει ότι αυτό είναι εν μέρει ανεξάρτητο από την απώλεια βάρους. Η επαρκής σωματική δραστηριότητα και η ισορροπημένη διατροφή παραμένουν τα βασικά μέσα για να επαναφέρουν τις τιμές σακχάρου στο αίμα εντός ενός φυσιολογικού εύρους.
Περισσότερες πληροφορίες: Prevention of type 2 diabetes through prediabetes remission without weight loss. Nature Medicine, 2025; DOI: 10.1038/s41591-025-03944-9.
