Εκ φύσεως γλυκό, αλλά ενδεχομένως να κρύβει ένα εγκληματικό παρελθόν. Αυτό δεν είναι η πλοκή εγκληματικού δράματος, πρόκειται για το βάζο με το μέλι στην κουζίνα σας. Το μεγαλύτερο μέρος του μελιού προέρχεται από διαχειριζόμενες αποικίες μελισσών. Χιλιάδες εργάτριες μέλισσες συλλέγουν νέκταρ από τα λουλούδια, το φέρνουν πίσω στην κυψέλη και το μετατρέπουν σε μέλι. Αλλά καθώς η παγκόσμια ζήτηση αυξάνεται και τα εξειδικευμένα μέλια έχουν υψηλές τιμές, το μέλι έχει γίνει ένα από τα πιο συχνά νοθευμένα τρόφιμα στον κόσμο.
Η νοθεία με το μέλι συνήθως παίρνει δύο μορφές. Η πρώτη περιλαμβάνει την αλλοίωση του ίδιου του μελιού. Μερικοί παραγωγοί αραιώνουν το μέλι με φθηνότερα σιρόπια ζάχαρης. Άλλοι ωριμάζουν τεχνητά το ανώριμο μέλι αφυδατώνοντάς το ή ακόμα και τροφοδοτούν διαλύματα ζάχαρης απευθείας στις μέλισσες, δημιουργώντας ένα προϊόν που μοιάζει με το πραγματικό μέλι αλλά δεν είναι. Μια έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης εξέτασε το μέλι που εισήχθη στην Ευρωπαϊκή Ένωση μεταξύ 2021 και 2022. Διαπίστωσε ότι στο 46% των αποστολών ελέγχθηκαν υπήρχαν σημάδια ότι περιείχαν πρόσθετο σιρόπι ζάχαρης. Το κίνητρο είναι οικονομικό. Η παραγωγή φυσικού μελιού είναι δαπανηρή και χρονοβόρα, ενώ τα σιρόπια ρυζιού ή καλαμποκιού είναι πολύ φθηνότερα στην παρασκευή και πώληση.
Ο δεύτερος τύπος απάτης είναι πιο ανεπαίσθητος. Οι ετικέτες ισχυρίζονται ότι ένα μέλι προέρχεται από ένα συγκεκριμένο φυτό ή τόπο, ενώ στην πραγματικότητα έχει αναμειχθεί από πηγές χαμηλότερης ποιότητας ή εισαγόμενες. Το μέλι Mānuka είναι ένα γνωστό παράδειγμα καθώς πωλείται περισσότερο από το κανονικό μέλι σούπερ μάρκετ, γεγονός που το καθιστά ελκυστικό στόχο για λανθασμένη επισήμανση.
Οι καταναλωτές συχνά επιλέγουν να καταναλώσουν μέλι επειδή πιστεύουν ότι είναι φυσικό ή υγιεινό. Η έρευνα δείχνει επίσης ότι πολλοί άνθρωποι είναι πρόθυμοι να πληρώσουν περισσότερο για μέλι που είναι τοπικό, καθαρό και ανιχνεύσιμο. Ωστόσο, οι περισσότερες χώρες δεν παράγουν αρκετό μέλι για να ικανοποιήσουν την εγχώρια ζήτηση και βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στις εισαγωγές. Αυτό δημιουργεί ευκαιρίες για ανάμειξη, επαναεπισήμανση και απάτη πριν το μέλι φτάσει στα ράφια των καταστημάτων. Η νοθεία υπονομεύει επίσης την εμπιστοσύνη του κοινού και δυσκολεύει τον ανταγωνισμό για τους έντιμους μελισσοκόμους.
Φυτοφάρμακα και βαρέα μέταλλα
Η απάτη με το μέλι θέτει επίσης ανησυχίες για την ασφάλεια των καταναλωτών. Όταν το μέλι τροποποιείται για κέρδος, η υγεία σπάνια αποτελεί προτεραιότητα. Μια ευρωπαϊκή μελέτη διαπίστωσε ότι ορισμένα εισαγόμενα μέλια περιείχαν ίχνη φυτοφαρμάκων, βαρέων μετάλλων, κτηνιατρικών φαρμάκων και πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων. Αυτές είναι ουσίες που, σε μεγάλες ποσότητες ή μέσω παρατεταμένης έκθεσης, μπορεί να είναι επιβλαβείς. Ορισμένα φυτοφάρμακα και βαρέα μέταλλα μπορούν να επηρεάσουν το νευρικό σύστημα ή τα όργανα. Τα κτηνιατρικά φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις ή αντοχή στα αντιβιοτικά. Οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες είναι χημικές ουσίες που σχηματίζονται κατά την ατελή καύση και μερικές είναι γνωστές καρκινογόνες ουσίες.
Παρόλο που οι επιπτώσεις στην υγεία αυτών των ουσιών στο μέλι δεν είναι πλήρως κατανοητές, ορισμένες έρευνες υποδηλώνουν ότι το νοθευμένο μέλι που περιέχει επιπλέον σιρόπια ζάχαρης μπορεί να προκαλέσει απότομη αύξηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα από το φυσικό μέλι, αυξάνοντας ενδεχομένως τον κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2.
Υπάρχουν επιστημονικά εργαλεία που έχουν σχεδιαστεί για την προστασία της αυθεντικότητας του μελιού. Οι χημικές δοκιμές μπορούν να ανιχνεύσουν σιρόπια ζάχαρης που δεν θα έπρεπε να υπάρχουν στο γνήσιο μέλι. Μια άλλη μέθοδος, γνωστή ως μελισσοπαλυνολογία, περιλαμβάνει την εξέταση κόκκων γύρης που βρίσκονται εκ φύσεως στο μέλι για να προσδιοριστεί από ποια φυτά και περιοχές προέρχεται. Κάθε είδος φυτού παράγει ξεχωριστή γύρη που οι ειδικοί μπορούν να την αναγνωρίσουν με το μικροσκόπιο.
Ωστόσο, η ανάλυση γύρης απαιτεί πολλή εργασία και εκπαιδευμένους ειδικούς. Εδώ είναι που η τεχνητή νοημοσύνη αρχίζει να βοηθάει. Μοντέλα μηχανικής μάθησης έχουν δοκιμαστεί για την αναγνώριση κόκκων γύρης στο μέλι και τα πρώτα ευρήματα είναι πολλά υποσχόμενα. Πολλές μελέτες αναφέρουν ποσοστά ακρίβειας άνω του 90%. Η πρόκληση είναι η πολυπλοκότητα της γύρης. Κάθε κόκκος γύρης είναι μια τρισδιάστατη δομή που μπορεί να εμφανιστεί σε αμέτρητους προσανατολισμούς και κάθε είδος φυτού παράγει γύρη με μοναδικά χαρακτηριστικά. Για να λειτουργήσει η τεχνητή νοημοσύνη σε κλίμακα, πρέπει να εκπαιδευτεί σε εκτεταμένες βάσεις δεδομένων εικόνων γνωστών τύπων γύρης.
Παρόλα αυτά, ο συνδυασμός της μηχανικής μάθησης με τη χημική ανάλυση θα μπορούσε να αλλάξει τον τρόπο ελέγχου του μελιού. Η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να βοηθήσει στην αυτοματοποίηση της αναγνώρισης της γύρης και στην αντιστοίχισή της με χημικά δεδομένα, επιτρέποντας στους ρυθμιστές και τους παραγωγούς να ελέγχουν περισσότερα δείγματα, πιο γρήγορα και με μεγαλύτερη ακρίβεια. Αυτό θα δυσκόλευε το πλαστό μέλι να γλιστρήσει μέσα από τις αλυσίδες εφοδιασμού και στα ντουλάπια των νοικοκυριών. Η τεχνολογία εξακολουθεί να αναπτύσσεται, αλλά οι προοπτικές είναι θετικές. Προς το παρόν, το βάζο με μέλι στο τραπέζι του πρωινού σας μπορεί να εξακολουθεί να κρύβει μυστικά.
