Γράφει η Αναστασία Μοσχοβάκη Ιατρός Ειδική Παθολόγος
1. Με ποιες σοβαρές παθήσεις συνδέεται το κάπνισμα;
Το ενεργητικό και παθητικό κάπνισμα λόγω καθημερινής παραμονής σε χώρο καπνιζόντων συνδέεται με μία σειρά από σοβαρά καρκινώματα, όπως καρκινώματα στόματος, λάρυγγα, οισοφάγου, πνεύμονα.
Οι καπνιστές παρουσιάζουν αυξημένη επίπτωση καταρράκτη, οδοντικών προβλημάτων, εκφύλισης ωχράς κηλίδας, ανευρυσμάτων, ρυτίδων, αθηροσκλήρυνσης, οστεοπόρωσης, νόσου Αλτσχάιμερ, αποφρακτικής αγγειοπάθειας. Παρουσιάζουν σε νεαρότερες ηλικίες προβλήματα στύσης λόγω της τοξικής δράσης του καπνού στα αγγεία.
Μελέτες αναδεικνύουν επίσης μειωμένη ανταπόκριση του ανοσοποιητικού τους συστήματος σε παθογόνους μικροοργανισμούς και τοξίνες και αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης σε αυτούς λοιμώξεων. Τα σύνδρομα κόπωσης και η προαγωγή της βιολογικής γήρανσης είναι συχνά παθολογικά φαινόμενα σε καπνιστές.
Πάνω από το 10 % των θανάτων που οφείλονται στο κάπνισμα μπορεί να αποδοθούν σε παθητική έκθεση. Τα παιδιά των καπνιστών έχουν μικρότερο βάρος γέννησης, μειωμένη πνευματική απόδοση, συχνότερες λοιμώξεις αναπνευστικού.
2. Με ποιο μηχανισμό προκαλούνται βλάβες από το κάπνισμα;
Ο καπνός συγκροτείται από λεπτό αερόλυμα, ώστε να δύναται να μείνει στους αεραγωγούς και στην επιφάνεια των κυψελίδων και από αέρια φάση.
Η αέρια φάση περιέχει μονοξείδιο του άνθρακα, τοξικές ερεθιστικές και αρωματικές ουσίες. Τα σωματίδια του αερολύματος περιέχουν πλήθος τοξικών και καρκινογόνων. Το υπόλειμμα των σωματιδίων, αφού αφαιρεθεί η υγρασία και η νικοτίνη αποκαλείται πίσσα. Οι τοξικές ουσίες δρουν απευθείας στο τραχειοβρογχικό δέντρο αλλοιώνοντάς το. Διέρχονται στο αίμα όπου επιδρούν και στο ενδοθήλιο των αγγείων προάγοντας το σχηματισμό της αθηρωματικής πλάκας.
Στη συνέχεια μέσω της κυκλοφορίας μεταφέρονται πρακτικά σε όλα σχεδόν τα κύτταρα του σώματος όπου ασκούν την τοξική τους δράση. Το χαμηλό επίπεδο οξυγόνου που έχουν οι καπνιστές λόγω μειωμένης αναπνευστικής ικανότητας επιδεινώνει το πρόβλημα και μειώνει περαιτέρω τις αμυντικές και μεταβολικές εφεδρείες των κυττάρων.
3. Ποια τα συμπτώματα από τις βλαπτικές συνέπειες του ενεργητικού και παθητικού καπνίσματος;
Ο καπνός βομβαρδίζει σιωπηλά το ανθρώπινο σώμα, με συνέπεια τα σοβαρά αποτελέσματα του να μην είναι εμφανή πολλές φορές επί χρόνια.
Αρκετά συχνά το πρώτο σύμπτωμα της βλάβης του τσιγάρου είναι ο ξαφνικός θάνατος, ο καρκίνος του πνεύμονα, η σεξουαλική στυτική ανικανότητα και το έμφραγμα. Ο καπνιστής δηλητηριάζεται αργά και σταθερά χωρίς να το καταλαβαίνει, ώστε να πάρει έγκαιρα μέτρα.
4. Υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι είναι απολύτως αναγκασμένοι να εκτίθενται σε παθητική ή ενεργητική έκθεση για επαγγελματικούς ή κοινωνικούς λόγους. Υπάρχουν τρόποι πρόληψης των δυσμενών συνεπειών του καπνίσματος;
Η μόνη αποτελεσματική πρόληψη είναι η διακοπή της ενεργητικής ή παθητικής έκθεσης. Μπορούμε ωστόσο να μιλάμε για μέτρα άμβλυνσης των συνεπειών του καπνίσματος.
Οι καπνιστές πρέπει:
- Να αποφεύγουν τους κλειστούς χώρους καπνιζόντων όπου εκτίθενται παθητικά στον καπνό πολλαπλών τσιγάρων.
- Να αποφεύγουν την διαμονή σε περιοχές υψηλής ρύπανσης και την έκθεση σε εισπνεόμενους ρύπους.
- Να κάνουν διατροφή ισορροπημένη σε θερμίδες και χαμηλή σε κορεσμένα και trans λιπαρά τα οποία ανευρίσκονται κλασσικά στο βούτυρο, τα ζωικά λίπη, τις μαργαρίνες αλλά και στα φυτικά έλαια των τυποποιημένων προϊόντων και των εστιατορίων. Επίσης πρέπει να εμπλουτίσουν την διατροφή τους σε καθημερινή βάση με φρέσκα φρούτα, λαχανικά, ντομάτα ή χυμό ντομάτας, κακάο (όχι πάνω από ένα φλιτζάνι ημερησίως), καρότα, να καταναλώνουν αφρόψαρα τουλάχιστον δύο φορές εβδομαδιαίως, να αποφεύγουν την κατάχρηση αλκοόλ – γλυκών και να περιορίσουν το κόκκινο κρέας. Η μεσογειακή διατροφή που χαρακτηρίζεται από άφθονη κατανάλωση φρούτων λαχανικών, συστηματική κατανάλωση οσπρίων extra παρθένου ελαιόλαδου ψωμιού ολικής άλεσης, είναι το συνιστώμενο διατροφικό μοντέλο. Αρκετές έρευνες δείχνουν την άμβλυνση των δυσμενών επιδράσεων του καπνίσματος με αυτές τις διατροφικές παρεμβάσεις κυρίως σε άτομα που δεν καπνίζουν πάνω από ένα πακέτο ημερησίως (ενεργητικά ή παθητικά). Οι παραπάνω διατροφικές παρεμβάσεις έχουν ευεργετικές επιδράσεις και στην περίπτωση των μη καπνιστών, με βάση ιατρικές μελέτες.
- Να περπατούν καθημερινά τουλάχιστον επί μισή ώρα.
- Να διατηρούν την αρτηριακή τους πίεση, το σάκχαρο και την χοληστερίνη τους σε κατώτερα φυσιολογικά επίπεδα. Έρευνες αναδεικνύουν ότι οι αμυντικές εφεδρείες στον καπνιστή ενισχύονται όταν αυτές οι μεταβολικές παράμετροι είναι χαμηλές. Μετά από είκοσι έτη συνεχούς έκθεσης, η εφαρμογή ενισχυτικών εμβολίων καθίσταται συχνά απαραίτητη.
- Να μην αμελούν τη σωστή ετήσια παθολογική εξέταση.
5. Πώς μπορεί σήμερα η ιατρική να βοηθήσει τον καπνιστή;
Σήμερα έχουμε αποτελεσματικά φάρμακα που βοηθούν τον καπνιστή στην διαδικασία απεξάρτησης. Για τους αμετανόητους καπνιστές έχουμε αποτελεσματικές θεραπείες άμβλυνσης των δυσμενών συνεπειών του καπνίσματος.
Δρ. Αναστασία Μοσχοβάκη
Ιατρός Ειδική Παθολόγος
Φραγκοπούλου 10, Κηφισιά
24ωρη γραμματεία νοσοκομειακά περιστατικά: 210-6252770
E mail: amoschovaki@yahoo.gr
https://www.youtube.com/channel/UCraKRIyTq0qW8eMtKnmr3hw
