Τοξικά μόρια του αέρα εισχωρούν στον εγκέφαλο – Ανησυχίες για Αλτσχάιμερ

Οι επιστήμονες έχουν πλέον τις πρώτες αποδείξεις ότι ορισμένα μικροσκοπικά μόρια των ατμοσφαιρικών ρύπων φθάνουν μέχρι τον ανθρώπινο εγκέφαλο, όπου είναι πιθανό να συμβάλλουν στην ανάπτυξη νοσημάτων.

Εάν ζείτε σε ένα ρυπογόνο περιβάλλον, οι πιθανότητες είναι να έχετε νανομαγνήτες στον εγκέφαλό σας – κυριολεκτικά. Νέα έρευνα δείχνει ότι ο μαγνητίτης, μια μαγνητική ένωση οξειδίου του σιδήρου που προέρχεται από τη βιομηχανική ρύπανση του αέρα, ανευρίσκεται στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Και επειδή οι ασυνήθιστα υψηλές συγκεντρώσεις μαγνητίτη βρίσκονται στον εγκέφαλο ανθρώπων με νόσο Αλτσχάιμερ, το εύρημα εγείρει ένα μεγάλο φάσμα ανησυχιών για το ρόλο της ρύπανσης στις νευροεκφυλιστικές ασθένειες.

Το πρόβλημα με τον μαγνητίτη είναι ότι είναι τοξικός. Προκαλεί οξειδωτικό στρες, διαταράσσοντας τη φυσιολογική κυτταρική λειτουργία και συμβάλει στη δημιουργία καταστροφικών ελευθέρων ριζών (ασταθή μόρια που μπορούν να βλάψουν άλλα σημαντικά μόρια).

Παλαιότερη μελέτη έχει δείξει συσχέτιση μεταξύ των υψηλών ποσοτήτων μαγνητίτη στον εγκέφαλο και της νόσου Alzheimer. Πιο πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι αυξάνει την τοξικότητα των β αμυλοειδών πλακών οι οποίες είναι μάζες πρωτεΐνης που παρεμβαίνουν στην κυτταρική σηματοδότηση. Δεν υπάρχει απόδειξη προς το παρόν ότι ο μαγνητίτης προκαλεί ή επιταχύνει την νόσο Αλτσχάιμερ αλλά η αιτιώδης σχέση είναι μια πιθανότητα.

Η μελέτη θα δημοσιευτεί στο επόμενο τεύχος του περιοδικού Proceedings of the National Academy of Sciences και παρέχει αποδείξεις ότι τα μικροσκοπικά μόρια μαγνητίτη που προέρχονται από τα αυτοκίνητα εισχωρούν στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Το εύρημα εγείρει πολλά ερωτήματα για τους κινδύνους που κρύβει η ρύπανση, η οποία έως πρόσφατα εθεωρείτο υπαίτια κυρίως για νοσήματα της καρδιάς και των πνευμόνων, αλλά όχι του εγκεφάλου. Το πως τα μόρια μαγνητίτη φτάνουν στον εγκέφαλο παραμένει άγνωστο αλλά οι επιστήμονες θεωρούν ότι μία πιθανή οδός είναι το οσφρητικό νεύρο της μύτης.

Επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Λάνκαστερ και άλλων ερευνητικών κέντρων, σε νεκροψίες που έκαναν, ανέλυσαν τον εγκεφαλικό ιστό 37 ανθρώπων, ηλικίας 3-92 ετών. Οι 29 ζούσαν στην πόλη του Μεξικού όπου υπάρχει σημαντική ρύπανση. Οι υπόλοιποι 8 ζούσαν στο Μάντσεστερ, είχαν ηλικία 62-92 ετών και μερικοί είχαν πεθάνει από νευροεκφυλιστικά νοσήματα.

Μεταλλικά νανοσωματίδια στον εγκέφαλο

«Είναι σοκαριστικό», ανέφερε η επικεφαλής της μελέτης Barbara Maher, φυσικός και καθηγήτρια στο Centre for Environmental Magnetism and Paleomagnetism του Πανεπιστημίου Λάνκαστερ. «Όταν μελετούσαμε τους ιστούς στο μικροσκόπιο βλέπαμε τα μόρια του μαγνητίτη διασκορπισμένα ανάμεσα στα κύτταρα, αλλά όταν κάναμε μαγνητική εξαγωγή συνειδητοποιήσαμε ότι υπήρχαν εκατομμύρια μόρια του μετάλλου ανά γραμμάριο εγκεφαλικού ιστού – και ότι αντιπροσώπευαν εκατομμύρια πιθανές αιτίες για εγκεφαλικές βλάβες».

Τα μόρια αυτά είχαν χαρακτηριστικό σχήμα, το οποίο παρείχε σαφείς ενδείξεις για την προέλευσή τους. Όπως είπαν οι ερευνητές, ο μαγνητίτης είναι ένα οξείδιο του σιδήρου και μόρια σιδήρου υπάρχουν εκ φύσεως στον ανθρώπινο εγκέφαλο όπως ακριβώς υπάρχουν και στο αίμα μας. Ωστόσο τα μόρια του κοινού σιδήρου έχουν οδοντωτό σχήμα, ενώ αυτά που βρέθηκαν στους εγκεφάλους των 37 ανθρώπων είχαν πιο ομαλό και στρογγυλεμένο σχήμα, ένα χαρακτηριστικά που μπορεί να δημιουργηθούν μόνο όταν ο σίδηρος εκτεθεί στις πολύ υψηλές θερμοκρασίες της μηχανής ενός οχήματος ή ενός συστήματος φρένων.

Μέχρι τώρα θεωρούνταν ότι ο μαγνητίτης δημιουργείται με φυσιολογικό τρόπο στον εγκέφαλο. Αλλά ανακαλύφθηκε πολύ μεγαλύτερη ποσότητα από αυτή που αναμενόταν. Σε κάθε μόριο φυσικού σιδήρου που εντόπισαν οι επιστήμονες, αντιστοιχούσαν 100 μόρια μαγνητίτη και αυτό μπορεί να προέρχεται μόνο από τη ρύπανση. Οι ερευνητές ανίχνευσαν και άλλα απροσδόκητα μεταλλικά νανοσωματίδια στα δείγματα εγκεφάλου: λευκόχρυσο, νικέλιο και κοβάλτιο. Κανένα από αυτά τα μέταλλα δεν εμφανίζεται φυσικά στον εγκέφαλο, γεγονός που υποδηλώνει περιβαλλοντική προέλευση.

«Είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε αυτά τα μόρια στον ανθρώπινο εγκέφαλο», είπε η Maher. Και πρόσθεσε: «Η ανακάλυψή μας ανοίγει ένα νέο πεδίο έρευνας. Πρέπει τώρα να μάθουμε αν ο μαγνητίτης προκαλεί ή επιταχύνει τα νευροεκφυλιστικά νοσήματα όπως είναι η νόσος Αλτσχάιμερ».

Δείτε επίσης