Κ. Φαρσαλινός: H παραπληροφόρηση για το ηλεκτρονικό τσιγάρο αποβαίνει εις βάρος της δημόσιας υγείας

Κ. Φαρσαλινός: H παραπληροφόρηση αποθαρρύνει τους καπνιστές να δοκιμάσουν το ηλεκτρονικό τσιγάρο ως υποκατάστατο του καπνίσματος.

Αν είστε καπνιστής θα κερδίσετε 6-10 χρόνια ζωής διακόπτοντας πλήρως το κάπνισμα. Δεν είναι όμως εύκολο να κόψει κανείς το τσιγάρο μόνος του, διαφορετικά δεν θα υπήρχαν τα ιατρεία διακοπής καπνίσματος και τα φαρμακευτικά σκευάσματα όπως οι τσίχλες και τα επιθέματα νικοτίνης. Το ποσοστό επιτυχίας, όταν επιχειρεί κανείς μόνος του είναι πολύ μικρό, 3-5%. Ακόμα και όταν κάποιος πάθει έμφραγμα, που σημαίνει ότι έχει πολύ σοβαρό λόγο να κόψει το τσιγάρο, το ποσοστό επιτυχίας είναι μόνο 14%. Αυτοί που τελικά τα καταφέρνουν έχουν ένα κοινό στοιχείο, ότι απέτυχαν προηγουμένως πολλές φορές. Το τσιγάρο δεν κόβεται εύκολα όχι επειδή οι καπνιστές δεν ενδιαφέρονται για την υγεία τους αλλά επειδή προκαλεί εθισμό.

Τον Αύγουστο του 2015, ένας οργανισμός που ανήκει στο υπουργείο Υγείας της Βρετανίας και ονομάζεται Public Health England προέβη σε μια ανακοίνωση που προκάλεσε έκπληξη. Είπε ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι 95% πιο ασφαλές σε σχέση με το κάπνισμα και θα μπορούσε να βοηθήσει στην διακοπή του καπνίσματος. Η δήλωση αυτή επικρίθηκε από πολλούς ειδικούς διότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο δεν είναι αθώο και είναι ακόμα πολύ νωρίς να ξέρει κανείς το σύνολο των κινδύνων που κρύβει. Όμως το Public Health England επιμένει μέχρι σήμερα ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο αντιπροσωπεύει μια πολύ ασφαλέστερη εναλλακτική λύση για αυτούς που δεν είναι σε θέση ή δεν θέλουν να σταματήσουν να εισπνέουν τη νικοτίνη, την ουσία που προκαλεί τον εθισμό στο τσιγάρο. Οι βλάβες που προκαλεί το τσιγάρο βρίσκονται ουσιαστικά στις ουσίες που παράγονται κατά την καύση του.

Η Αγγλία υποστηρίζει σήμερα μια πολιτική ελάττωσης της βλάβης από το κάπνισμα με τη χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου και άλλων προϊόντων. Στη χώρα αυτή γίνονται ακόμα και επίσημες συστάσεις στις έγκυες γυναίκες που καπνίζουν αναφέροντας πως αν δεν μπορούν ή δεν θέλουν να διακόψουν το κάπνισμα με άλλα μέσα πρέπει να δοκιμάσουν το ηλεκτρονικό τσιγάρο. Σε αντίθεση με την Αγγλία, άλλες χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, εφαρμόζουν μια πολιτική πλήρους εξίσωσης του ηλεκτρονικού τσιγάρου με τα συμβατικά τσιγάρα και άρα δεν το προτείνουν ως μέσο διακοπής του καπνίσματος.

“Λέγοντας σε κάποιον ο οποίος έχει δοκιμάσει να κόψει το κάπνισμα με άλλες μεθόδους και έχει αποτύχει, να μην χρησιμοποιήσει το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι σαν να του λες συνέχισε να καπνίζεις”, λέει ο Κωνσταντίνος Φαρσαλινός καρδιολόγος του Ωνασείου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου οποίος έχει δημοσιεύσει πολλές μελέτες σε ξένα επιστημονικά περιοδικά για το ηλεκτρονικό τσιγάρο. “Όσοι καπνιστές δεν μπορούν ή δεν θέλουν να κόψουν το κάπνισμα με άλλους τρόπους, θα πρέπει να κάνουν μια προσπάθεια με τη χρήση προϊόντων ελάττωσης της βλάβης όπως είναι το ηλεκτρονικό τσιγάρο. Κανείς δεν ξέρει τι μπορεί να ανακαλυφθεί στο μέλλον για το ηλεκτρονικό τσιγάρο και σίγουρα δεν είναι αθώο, ωστόσο ξέρουμε σήμερα ότι είναι πολύ λιγότερο βλαβερό από το κάπνισμα. Οι συστάσεις γίνονται κάθε φορά με τα υπάρχοντα δεδομένα και σύμφωνα με αυτά, η διακοπή του καπνίσματος με χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρου προσφέρει οφέλη στη δημόσια υγεία. Η εξίσωση του ηλεκτρονικού τσιγάρου με το συμβατικό δεν δικαιολογείται από τα επιστημονικά δεδομένα”.

Μελέτη που δημοσιεύθηκε φέτος στο περιοδικό Harm Reduction Journal από τον κ. Φαρσαλινό και τους συνεργάτες του βρήκε μεταξύ 4.058 ατόμων που κατοικούν στην Αττική ότι το 5% του χρησιμοποιεί ηλεκτρονικό τσιγάρο (αντιστοιχεί σε περίπου 155.000 ατμιστές σε σύνολο 3,1 εκατ. ατόμων). Το 98,5% των ατμιστών ήταν πρώην και νυν καπνιστές, ενώ το 62,2% δήλωσαν ότι έχουν διακόψει το κάπνισμα. Όσοι επιδιώκουν να σταματήσουν το κάπνισμα πειραματίζονται με το ηλεκτρονικό τσιγάρο κι αυτό φαίνεται πως είναι μια παγκόσμια τάση. Η PATH Study, μια μεγάλη αμερικανική μελέτη που που δημοσιεύθηκε το 2018 περιλαμβάνοντας 32.000 άτομα ανέφερε ότι “οι ενήλικες καπνιστές στις ΗΠΑ χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά τσιγάρα για να βοηθήσουν τον εαυτό τους να σταματήσουν το κάπνισμα ή να μειώσουν τη χρήση των τσιγάρων”.

Όσοι εξισώσουν το άτμισμα με το κάπνισμα σχετικά με τις επιπτώσεις που υπάρχουν στη δημόσια υγεία, λένε ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο μπορεί να αποτελέσει τον προθάλαμο των νέων για το κάπνισμα. Το θέμα αυτό είναι πράγματι μια σημαντική πηγή ανησυχίας, ωστόσο οι χρήστες του ηλεκτρονικού τσιγάρου είναι στη συντριπτική τους πλειονότητα καπνιστές ή πρώην καπνιστές. Σύμφωνα με την πρόσφατη ελληνική μελέτη που έγινε για τους κατοίκους της Αττικής, μόλις το 0,2% των μη καπνιστών ανέφερε χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου. Από την άλλη μεριά, το κάπνισμα συνεχίζει να αποτελεί σοβαρό πρόβλημα στην Ελλάδα καθώς το 32,7% του πληθυσμού (1 εκατομμύριο άτομα στο νομό Αττικής) είναι καπνιστές.

“Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το εύρημα της μελέτης πως μόλις το 5% των καπνιστών γνωρίζει ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι πολύ λιγότερο βλαπτικό από το κάπνισμα”, λέει ο κ. Φαρσαλινός. “Αυτό δείχνει πως υπάρχει μια σημαντική παραπληροφόρηση για τον κίνδυνο από τη χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου σε σύγκριση με το κάπνισμα. Σε μεγάλο βαθμό αυτή η παραπληροφόρηση αποθαρρύνει τους καπνιστές από το να δοκιμάσουν το ηλεκτρονικό τσιγάρο ως υποκατάστατο του καπνίσματος”.

Πηγές:

1. Farsalinos KE, Siakas G, Poulas K, Voudris V, Merakou K, Barbouni A. Electronic cigarette use in Greece: an analysis of a representative population sample in Attica prefecture. Harm Reduct J. 2018 Apr 13;15(1):20. doi: 10.1186/s12954-018-0229-7.
2. E-cigarette initiation and associated changes insmoking cessation and reduction: the Population Assessment of Tobacco and Health Study, 2013–2015.