Γράφει η Αναστασία Μοσχοβάκη
Ιατρός Ειδική Παθολόγος
Ορισμένες ιδιαίτερα συχνές στην Ελλάδα λανθασμένες πρακτικές συνδέονται με κακή διεκπεραίωση ατομικών προβλημάτων υγείας. Οι περισσότερες από τις πρακτικές αυτές δεν οφείλονται σε συνειδητή άγνοια αλλά σε απουσία σωστής ιατρικής πληροφόρησης ή και παραπληροφόρησης.
Οι 10 συχνότερες λανθασμένες πρακτικές που είναι κοινές μεταξύ των ασθενών κατά τη μαχόμενη ιατρική πράξη είναι:
1. Η ανυπαρξία σταθερού οικογενειακού παθολόγου με κλινική εμπειρία και σφαιρική ενημέρωση, που έχει τη συνολική ευθύνη της υγείας του ατόμου που αναλαμβάνει. Ένα σημαντικό ποσοστό των κρίσιμων για την ζωή καταστάσεων, θα είχε αποφευχθεί, εάν οι ασθενείς είχαν σωστή ιατρική αντιμετώπιση από την έναρξη των προβλημάτων υγείας τους και είχαν ενταχθεί σε εξατομικευμένα προγράμματα πρόληψης.
Ο ορθός εντοπισμός αρχόμενων προβλημάτων υγείας και η εξατομικευμένη πρόληψη προϋποθέτουν τη σωστή ιατρική εξέταση και επιπλέον για να γίνουν ολοκληρωμένα προϋποθέτουν τη σωστή συγκριτική αξιολόγηση της λειτουργικής κατάστασης του συνόλου του οργανισμού και των επιμέρους οργάνων του, από χρόνο σε χρόνο, από πενταετία σε πενταετία, από δεκαετία σε δεκαετία. Αυτό δεν είναι επαρκώς γνωστό στους ασθενείς.
2. Η αναζήτηση θεραπειών και διαγνώσεων στο internet ή μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας. Η ιατρική εξέταση απαιτείται για τη σοβαρή αξιολόγηση και την εξατομικευμένη διάγνωση και θεραπεία ενώ η εκ του προχείρου άσκηση της Ιατρικής, μετά από παράκαμψη της ιατρικής εξέτασης μπορεί να αποβεί μοιραία.
Ακόμα χειρότερα, παρατηρείται η συνήθεια της αυτοδιάγνωσης και η παράκαμψη της σωστής παθολογικής εξέτασης. Η συνήθεια της αυτοδιάγνωσης καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την επιλογή της ειδικότητας του ιατρού που επιλέγει να επισκεφτεί ο Έλληνας ασθενής και οδηγεί σε σημαντικές καθυστερήσεις τις περισσότερες φορές στην διάγνωση και θεραπεία.
Ωστόσο ένα όργανο ή σημείο του σώματος μπορεί να παρουσιάζει παθολογικά συμπτώματα χωρίς να νοσεί αυτό καθαυτό αλλά ένα άλλο όργανο του σώματος που αντανακλαστικά το επηρεάζει. Ο πόνος στον ώμο δεν είναι πάντα αρθρίτιδα του ώμου αρμοδιότητας ορθοπεδικού, αλλά μπορεί να προέρχεται από πάθηση του νωτιαίου μυελού, έρπητα, έμφραγμα μυοκαρδίου, κοιλιακή πάθηση που ερεθίζει αντανακλαστικώς το διάφραγμα. Η πραγματικότητα αυτή καθιστά αναγκαία και προ απαιτούμενη τη σωστή παθολογική σφαιρική ειδική παθολογική εξέταση σε περίπτωση συμπτωμάτων.
3. Η πραγματοποίηση εργαστηριακών ελέγχων μετά από παράκαμψη της παθολογικής εξέτασης. Πάνω από 1.000 ξεχωριστές δοκιμασίες είναι διαθέσιμες στους γιατρούς προς πραγματοποίηση και έχει υπολογιστεί ότι λόγω της αλματώδους ανάπτυξης της τεχνολογίας, τουλάχιστον μία νέα δοκιμασία προστίθεται ανά εβδομάδα.
Σήμερα η ιατρική επιστήμη, έχει αποδείξει την σημασία του εξατομικευμένου ιατρικού check up, μοναδικού για κάθε άνθρωπο. Ο σφαιρικά και άριστα ενημερωμένος γιατρός με κλινική εμπειρία κατά την ετήσια προληπτική εξέταση εξάγει σημαντικά συμπεράσματα για τον οργανισμό, από την κλινική εξέταση που πραγματοποιεί, το κληρονομικό ιστορικό του ατόμου, την επαγγελματική του έκθεση σε ουσίες, τον τρόπο διαβίωσής του, τα νοσήματα από τα οποία έχει ήδη νοσήσει και συγκροτεί το εξατομικευμένο πακέτο προληπτικών εξετάσεων.
4. Η αποσιώπηση στοιχείων που αφορούν το ιατρικό ιστορικό, το ιατρικό ιστορικό της οικογένειας, τις καθημερινές συνήθειες κατά την ιατρική εξέταση. Η συνήθεια της απόκρυψης είναι αρκετά διαδεδομένη στον ελληνικό χώρο και προέρχεται κυρίως από τις εξής λανθασμένες αντιλήψεις:
Α) Ότι ο καλός γιατρός θα ανασυνθέσει μόνος του τα πλήρη ιατρικά δεδομένα του ασθενούς. Κάθε παθολογικό νόσημα ωστόσο ή κληρονομική επιβάρυνση μπορεί να έχει εμφανή σημεία κατά την παθολογική εξέταση, μπορεί όμως και όχι. Κάθε παθολογικός παράγοντας ωστόσο υπάρχει στην κυτταρική μνήμη ανεξάρτητα εάν παρουσιάζει εμφανή σημεία ή όχι κατά την ιατρική εξέταση και καθορίζει τον τρόπο που το αμυντικό σύστημα και όλο το σώμα αντιδρά στο μέλλον και τα νοσήματα που είναι επιρρεπές. Είναι απαραίτητη η γνώση κληρονομικών δεδομένων καθημερινών συνηθειών και ατομικού ιστορικού για τη συγκρότηση του σωστού εξατομικευμένου check up.
Β) Ότι ο συνοδός είναι απαραίτητος κατά την κλινική ιατρική εξέταση, για λόγους συμπαράστασης. Οι σύζυγοι προσέρχονται μαζί, οι μητέρες με τα παιδιά τους, ο φίλος με τον φίλο και πολλά στοιχεία που είναι προσωπικά μυστικά δεν λέγονται στον γιατρό, στοιχεία σημαντικότατα, που καθορίζουν το status του οργανισμού.
5. Η απώλεια παλαιότερων εργαστηριακών εξετάσεων. Πολλές εργαστηριακές εξετάσεις εκτιμώνται ολοκληρωμένα μόνο μέσα από τη συγκριτική αξιολόγηση των τιμών και μπορεί να είναι παθολογικές ακόμη και εάν ευρίσκονται σε φυσιολογικά όρια. Για παράδειγμα ο αιματοκρίτης σε μία φυσιολογική γυναίκα κυμαίνεται από 36 έως 46%. Ένας οργανισμός όμως που λειτουργεί από την ηλικία των 18 ετών με αιματοκρίτη 46% και ξαφνικά εμφανίζει αιματοκρίτη 38%, έχει συχνότατα παθολογικό παρόλο που η νέα τιμή εξακολουθεί να ευρίσκεται στις φυσιολογικές διακυμάνσεις που δίδουν τα μικροβιολογικά εργαστήρια.
6. Η συνήθεια της αυτόβουλης λήψης φαρμάκων. Είναι πολύ σημαντικός ο ρόλος του σωστού επιστήμονα γιατρού, 
ο οποίος μελετά πολλαπλώς τον οργανισμό πριν χορηγήσει το σωστό φαρμακευτικό σκεύασμα.
Ένα φάρμακο που είναι κατάλληλο για ένα ασθενή μπορεί να είναι επικίνδυνο για ένα άλλο που πάσχει φαινομενικά από τα ίδια προβλήματα (π.χ. διαβήτη ή υπέρταση). Η αυτόβουλη χρήση αντιβιοτικών που χρησιμοποιούνται με βάση παλαιότερες συνταγές σε λοιμώξεις με διαφορετικά ακροαστικά ευρήματα μπορεί να οδηγήσει σε ανθεκτικά στελέχη και σοβαρές επιπλοκές.
7. Η παραμέληση της περιοδικής παθολογικής ιατρικής εξέτασης σε περίπτωση χρόνιας χρήσης φαρμάκου λόγω χρόνιου νοσήματος. Αυτό είναι απαραίτητο όχι μόνο διότι ο οργανισμός αλλάζει αλλά και το φάρμακο μπορεί να καταστεί αδρανές λόγω συνήθειας. Είναι σημαντικός ο περιοδικός έλεγχος αξιολόγησης της ομαλής συμβίωσης του οργανισμού με το φάρμακο και ο επανακαθορισμός της δοσολογίας με την πάροδο της ηλικίας σε πολλές περιπτώσεις.
8. Η πραγματοποίηση εργαστηριακών ελέγχων ρουτίνας κατά την διάρκεια οξέων νοσημάτων. Αρκετές μετρήσεις που 
γίνονται κατά την διάρκεια οξέων νοσημάτων, είναι φυσιολογικά διαταραγμένες, διότι λόγω της αντίδρασης του οργανισμού, το αμυντικό σύστημα, ευρίσκεται σε ιδιαίτερη δραστηριοποίηση. Για τον λόγο αυτό, δεν πρέπει να πραγματοποιούνται μετρήσεις προσυμπτωματικών ελέγχων, κατά την διάρκεια οξέων νοσημάτων, παρά μόνον σε ειδικές περιπτώσεις, που καθορίζονται από τον θεράποντα ιατρό.
9. Η τροποποίηση συνηθειών που αφορούν την καθημερινότητα, κατά την διάρκεια των ημερών που προηγούνται των εργαστηριακών ελέγχων ρουτίνας. Αυτό πρέπει να γίνεται μόνο εάν έχει δοθεί αντίστοιχη οδηγία λόγω ειδικής αιτίας, από τον θεράποντα γιατρό, γιατί ο ρόλος του check up είναι να αξιολογήσει τον οργανισμό σε πραγματικές συνθήκες καθημερινότητας. Η τροποποίηση των συνηθειών διαβίωσης, επιδρά στα αποτελέσματα των εξετάσεων και παρεμβαίνει στην αξιοπιστία τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, είναι η νηστεία την παραμονή της εξέτασης, που μπορεί να αλλοιώσει ψευδώς τις τιμές του σακχάρου και της χοληστερόλης.
10. Η πραγματοποίηση συνήθων εξετάσεων αργά κατά το μεσημέρι. Η καλύτερη ώρα συλλογής των δειγμάτων για πολλές μετρήσεις, είναι το πρωί πριν τις 9.00 π.μ., ενώ το άτομο είναι νηστικό επί 12 ώρες, εκτός εάν συντρέχουν ειδικοί λόγοι. Το σάκχαρο, για παράδειγμα, εάν μετρηθεί σε άτομο νηστικό, κλινικά υγιές και χωρίς συμπτώματα κατά τις 11.00 π.μ., μπορεί να είναι ψευδώς φυσιολογικό, λόγω πολλαπλών αλληλεπιδράσεων του σακχάρου με ορμόνες που συντελούν στον μεταβολισμό του και εκκρίνονται κατά την διάρκεια του πρωινού.
Δρ. Αναστασία Μοσχοβάκη
Ιατρός Ειδική Παθολόγος
Φραγκοπούλου 10, Κηφισιά
24ωρη γραμματεία νοσοκομειακά περιστατικά: 210 6252770
E mail: amoschovaki@yahoo.gr
