Όποιος πάσχει από άπνοια ύπνου, είναι εξοικειωμένος με μερικά από τα δυσάρεστα συμπτώματα που προκαλεί – υπνηλία, κόπωση, διαταραχές στη μνήμη και σε ορισμένες περιπτώσεις κατάθλιψη. Διαισθητικά, είναι λογικό να υπάρχουν αυτά τα αποτελέσματα διότι στην άπνοια ύπνου συμβαίνουν έως και 30 διαταραχές ανά ώρα στη πρόσληψη οξυγόνου κάτι οδηγεί σε κάποια ψυχολογική αναταραχή μετά το ξύπνημα, αλλά είναι λιγότερο σαφές πώς διαταράσσεται ο εγκέφαλος. Μια νέα μελέτη, από ερευνητές του UCLA (University of California, Los Angeles) δίνει κάποιες απαντήσεις.
Περίπου στο 7% των ατόμων που έχουν άπνοια ύπνου, περιορίζεται το οξυγόνο που φτάνει στον εγκέφαλο, κάτι που θέτει σε κίνδυνο την υγεία των ιστών του. Η τελευταία μελέτη δείχνει ότι αυτά τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα έντονα στην περίπτωση δύο χημικών ουσιών του εγκεφάλου: του GABA (γ-αμινοβουτυρικό οξύ) και του γλουταμικού οξέος. Αυτές οι δυο χημικές ουσίες έχουν μια σχέση γιν-γιανγκ μεταξύ τους.
Το GABA είναι μια νευροχημική ουσία που επιβραδύνει τη δραστηριότητα του εγκεφάλου, ενώ το γλουταμινικό οξύ είναι ένας νευρωνικός επιταχυντής. To GABA δρα σαν αναστολέας που εμποδίζει τους νευρώνες να συνδέονται μεταξύ τους και να δημιουργούν νέες συνάψεις. Προφυλάσσει έτσι τα κύτταρα από το να υπερθερμανθούν αλλά δυσκολεύει την εκμάθηση νέων πραγμάτων διότι αυτό απαιτεί δημιουργία νέων συνάψεων.
Από την άλλη μεριά, το γλουταμινικό οξύ είναι ένα αμινοξύ και νευροδιαβιβαστής του εγκεφάλου, που παίζει νευραλγικό ρόλο στην ανάπτυξη, στη μάθηση και τη μνήμη (βρίσκεται μάλιστα και σε πολλές τροφές) αλλά σε υψηλά επίπεδα προκαλεί κατάθλιψη, αυτοκτονίες και εγκεφαλική βλάβη.
Γ-αμινοβουτυρικό οξύ και γλουταμινικό οξύ
Χρειαζόμαστε και τόσο το GABA όσο και το γλουταμινικό οξύ για να έχουμε ισορροπία. Αλλά η υπνική άπνοια, διαπίστωσαν οι ερευνητές, κάνει ορισμένε φορές τα επίπεδα του GABA να μειώνονται σημαντικά και τα επίπεδα γλουταμινικού οξέος να αυξάνονται πολύ πάνω από το κανονικό, προκαλώντας έτσι μια νευροχημική διαταραχή.
“Σε προηγούμενες μελέτες, έχουμε δει τις διαρθρωτικές αλλαγές στον εγκέφαλο λόγω της άπνοιας του ύπνου, αλλά σε αυτή τη μελέτη βρήκαμε πραγματικά σημαντικές διαφορές σε αυτές τις δύο χημικές ουσίες που επηρεάζουν το πως ο εγκέφαλος λειτουργεί”, δήλωσε ο Paul Macey, ο επικεφαλής της μελέτης και αναπληρωτής καθηγητής της Νοσηλευτικής Σχολής στο UCLA.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν για άλλη μια φορά τα συμπτώματα που περιμένει κανείς από την άπνοια ύπνου – αυξημένη αντίδραση στο στρες, έλλειψη συγκέντρωσης, και αστάθεια συναισθημάτων – και βρήκαν ότι η σοβαρότητά τους αντανακλά το μέγεθος της νευροχημικής διαταραχής.
“Το γλουταμινικό οξύ είναι μια χημική ουσία που προκαλεί βλάβη σε υψηλές δόσεις και πράγματι έχουμε ήδη δει εγκεφαλική βλάβη από άπνοια ύπνου. Αυτό που μας εξέπληξε ήταν η πτώση του GABA και μας έκανε να συνειδητοποιήσουμε ότι η υπνική άπνοια προκαλεί αποδιοργάνωση της λειτουργίας του εγκεφάλου”, είπε ο Macey.
Η έρευνα ρίχνει κάποιο φως στη σχέση μεταξύ άπνοιας και της κατάθλιψης. Τόσο το GABA όσο και το γλουταμινικό οξύ επηρεάζουν άλλους νευροδιαβιβαστές όπως η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη, και είναι λογικό να αναμένεται ότι οι ανισορροπίες που βρέθηκαν στη μελέτη αυτή μπορεί να επεκταθούν στις χημικές ουσίες που ευθύνονται για την επικοινωνία των νευρώνων.
Το καλό είναι ότι η άπνοια ύπνου είναι θεραπεύσιμη χρησιμοποιώντας ένα CPAP (continuous positive airway pressure) μηχάνημα, αν και λίγοι εγκλιματίζονται σε αυτή τη θεραπεία εύκολα από την αρχή. Η συσκευή είναι εμφανώς δύσκολο να χρησιμοποιηθεί και οι ασθενείς συχνά παραιτούνται πριν βιώσουν τα οφέλη. Για εκείνους που προσαρμόζονται φορώντας μια συσκευή CPAP (σήμερα είναι διαθέσιμα πολλά διαφορετικά μεγέθη και σχήματα) τα αποτελέσματα αξίζουν τον κόπο.
Να σημειωθεί ότι η υπνική άπνοια αυξάνει το ουρικό οξύ στο αίμα, κάτι που με τη σειρά του προκαλεί ουρική αρθρίτιδα. Η αύξηση του ουρικού οξέος οφείλεται στη μείωση της πρόσληψης οξυγόνου. Η έλλειψη οξυγόνου αυξάνει επίσης τον κίνδυνο για καρκίνο και άνοια.
