O Σακχαρώδης Διαβήτης είναι μια νόσος στην οποία τα επίπεδα γλυκόζης του αίματος είναι πάνω από τα φυσιολογικά.
Οι ασθενείς με Διαβήτη έχουν πρόβλημα στο να χρησιμοποιούν την τροφή ως πηγή ενέργειας. Μετά από ένα γεύμα, οι υδατάνθρακες της τροφής κατατεμαχίζονται σε μικρά κομμάτια ζάχαρης που ονομάζεται γλυκόζη. Η γλυκόζη μεταφέρεται με την κυκλοφορία του αίματος στα κύτταρα όλου του σώματος. Τα κύτταρα για να χρησιμοποιήσουν τη γλυκόζη χρειάζονται την ινσουλίνη, μια ορμόνη που παράγεται στο πάγκρεας.
Οι ασθενείς αναπτύσσουν Διαβήτη γιατί το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη ή γιατί τα κύτταρα στους μυς, το ήπαρ και το λιπώδη ιστό δεν ανταποκρίνονται σωστά στην ινσουλίνη. Ως αποτέλεσμα η ποσότητα της γλυκόζης στο αίμα αυξάνεται ενώ τα κύτταρα δεν παίρνουν την απαραίτητη ενέργεια.
Πριν από το 1997, ο τύπος του Διαβήτη που προσέβαλε νέους ανθρώπους ονομαζόταν Νεανικός Διαβήτης ή Διαβήτης τύπου 1. Ο Διαβήτης που εκδηλωνόταν στους ενήλικες ονομαζόταν Διαβήτης των Ενηλίκων ή τύπου 2. Από το 1997 τα ονόματα των δύο τύπων καθορίστηκαν ως τύπου 1 και τύπου 2.
Ο Διαβήτης τύπου 1 είναι η δεύτερη πιο κοινή χρόνια νόσος στα παιδιά μετά το άσθμα. Οι ασθενείς αυτοί αποτελούν το 5-10% όλων των περιπτώσεων Διαβήτη. Εμφανίζεται συχνότερα σε αγόρια και κορίτσια στην ηλικία των 14 ετών, αλλά μπορεί να παρατηρηθεί σε οποιαδήποτε ηλικία.
Ο Διαβήτης τύπου 1 είναι μια αυτοάνοση νόσος κατά την οποία το ανοσολογικό σύστημα χτυπά και καταστρέφει τα β-κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη. Ως αποτέλεσμα το ποσό της γλυκόζης στο αίμα αυξάνεται, ενώ τα κύτταρα δεν τροφοδοτούνται με ενέργεια.
Οι ασθενείς με Διαβήτη τύπου 1 για να επιβιώσουν είναι απαραίτητο να κάνουν ενέσεις ινσουλίνης κάθε ημέρα. Για τον έλεγχο της νόσου είναι απαραίτητη η σωστή διατροφή, η άσκηση και ρύθμιση της γλυκόζης αίματος στο σπίτι. Η διατροφή και η άσκηση θα πρέπει να εξισορροπεί τον κίνδυνο υπογλυκαιμίας (χαμηλής γλυκόζης αίματος) και υπεργλυκαιμίας (υψηλής γλυκόζης αίματος). Και οι δύο καταστάσεις μπορεί να είναι απειλητικές για τη ζωή του ασθενή. Όταν αναπτύσσεται υπογλυκαιμία τα κύτταρα δεν παίρνουν αρκετή γλυκόζη. Όταν τα κύτταρα του εγκεφάλου δεν τρέφονται, για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, ο ασθενής εμφανίζει σύγχυση, απώλεια συνείδησης ή και κώμα.
Η υπεργλυκαιμία και η παρατεταμένη απουσία ινσουλίνης μπορεί να οδηγήσει σε κετοξέωση. Κετοξέωση είναι συσσώρευση κετονών (οξόνης) στο αίμα όταν ο οργανισμός χρησιμοποιεί λίπος αντί για γλυκόζη για να τροφοδοτήσει τα κύτταρα με ενέργεια. Οι κετόνες προκαλούν όξινο περιβάλλον που επηρεάζει όλες τις λειτουργίες του οργανισμού. Όπως η υπογλυκαιμία έτσι και η υπεργλυκαιμία μπορεί να οδηγήσει σε κώμα και θάνατο.
Συμπτώματα και επιπλοκές
Στο Διαβήτη τύπου 1 τα κλασικά συμπτώματα είναι η δίψα (πολυδιψία), η μεγάλη αποβολή ούρων (πολυουρία), η απώλεια βάρους και η κόπωση.
Οι ασθενείς με Διαβήτη τύπου 1 εμφανίζουν συχνότερα υπέρταση, καρδιακή νόσο, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, νεφρική ανεπάρκεια, τύφλωση και καταστροφή των νεύρων. Αυτές οι εκδηλώσεις συμβαίνουν 2 έως 4 φορές συχνότερα απ’ ό,τι στα άτομα χωρίς Διαβήτη. Για να προληφθούν αυτά τα προβλήματα πρέπει να ακολουθούνται σχολαστικά οι οδηγίες του ιατρού σχετικά με τη δίαιτα και την άσκηση, καθώς επίσης και οι συμβουλές για τη λήψη της ινσουλίνης. Επίσης απαγορεύεται το κάπνισμα, ενώ η αρτηριακή πίεση και η χοληστερόλη πρέπει να διατηρούνται σε φυσιολογικά επίπεδα. Εάν ακολουθούνται όλα τα παραπάνω, ο κίνδυνος για την εμφάνιση επιπλοκών από το Σακχαρώδη Διαβήτη μπορεί να μειωθεί πάνω από το 75%.
Επιγραμματικά ακολουθώντας τους παρακάτω κανόνες οι επιπλοκές μπορούν να ελαττωθούν σημαντικά.
- Σχολαστική ρύθμιση της γλυκόζης αίματος
- Διατήρηση της αρτηριακής πίεσης κάτω από 130/85 mmHg
- Διατήρηση τιμών χοληστερόλης κάτω από τα 200 mg
- Περιποίηση και έλεγχος των άκρων ποδών για λοιμώξεις
- Οφθαλμολογική εξέταση κάθε χρόνο
- Έλεγχος στον οδοντίατρο δύο φορές το χρόνο
Αντιμετώπιση
Ο Διαβήτης τύπου 1 είναι μια χρόνια νόσος που μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά με ενέσεις ινσουλίνης.
Διατροφή. Η καλύτερη δίαιτα για άτομα με Διαβήτη τύπου 1 είναι χαμηλή σε θερμίδες, σε αλάτι και σε ζάχαρη. Υπάρχει πληθώρα σύνθετων υδατανθράκων (ψωμί, δημητριακά και ζυμαρικά ολικής άλεσης), φρούτων και λαχανικών που μπορούν άφοβα να καταναλωθούν. Αυτή η δίαιτα βοηθά στη ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης καθώς και των επιπέδων της αρτηριακής πίεσης και της χοληστερόλης. Τα γεύματα πρέπει να είναι μικρής ποσότητας σε μικρά χρονικά διαστήματα.
Μεταμόσχευση. Η μόνη οριστική θεραπευτική αντιμετώπιση για το Διαβήτη τύπου 1 είναι η μεταμόσχευση παγκρέατος, η οποία συνήθως πραγματοποιείται σε ασθενείς που χρειάζονται και μεταμόσχευση νεφρών.
Τόσο το παγκρεατικό όσο και το νεφρικό μόσχευμα απαιτούν θεραπεία με ισχυρά ανοσοκατασταλτικά φάρμακα εφόρου ζωής, προκειμένου να ανασταλούν αντιδράσεις απόρριψης του μοσχεύματος. Οι παρενέργειες όμως των ανοσοκαταλστατικών φαρμάκων μπορεί να είναι σοβαρές, βαρύτερες ακόμη και από τη νόσο. Μετά τη μεταμόσχευση περίπου οι μισοί ασθενείς απορρίπτουν το νέο πάγκρεας. Εάν το μόσχευμα αποτύχει ο Διαβήτης επανέρχεται.
