Οι κοινωνικές σχέσεις διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη συμπεριφορά των ζώων και του ανθρώπου. Στους μπαμπουίνους, τα θηλυκά με κοινωνικούς δεσμούς έχουν χαμηλότερα επίπεδα στρες ενώ τα βρέφη τους έχουν συχνά υψηλότερη επιβίωση. Στους χιμπατζήδες, οι έφηβοι αρσενικοί παραμένουν σχετικά μη κοινωνικοί, ξοδεύοντας σημαντικό χρόνο στην περιφέρεια των κοινωνικών συγκεντρώσεων.
Τώρα, σύμφωνα με μια μελέτη σε άγριους χιμπατζήδες, στην Ουγκάντα, αν και οι αρσενικοί έφηβοι δεν έχουν κανένα τρόπο να προσδιορίσουν τους βιολογικούς τους πατέρες, σχηματίζουν στενούς δεσμούς μαζί τους. Αυτό δεν σημαίνει ότι με κάποιο τρόπο αναγνωρίζουν ποιοι είναι οι πατεράδες τους, αλλά ότι η πατρική σχέση είναι ανεξάρτητη από τη βιολογική.
Κατά την ενηλικίωση, οι αρσενικοί χιμπατζήδες σχηματίζουν ισχυρές σχέσεις μεταξύ τους. Αυτοί οι δεσμοί μπορούν να είναι αμοιβαία επωφελείς. Στην παρούσα μελέτη που εξέτασε πότε και με ποιον αναπτύσσονται αυτοί οι δεσμοί, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι χιμπατζήδες συνδέονται συχνότερα με τα μητρικά τους αδέρφια αλλά και ηλικιωμένα αρσενικά, συμπεριλαμβανομένων των βιολογικών τους πατέρων.
“Η πατρότητα είναι μια κοινωνική σχέση που τυχαίνει να συνδέεται με μια γενετική σχέση. Στους ανθρώπους, συσχετίζεται έντονα επειδή οι άνθρωποι τείνουν να σχηματίζουν ζεύγη”, δήλωσε ο Aaron Sandel, επίκουρος καθηγητής ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τέξας. “Συνήθως πιστεύουμε ότι οι δεσμοί ζεύγους εξελίχθηκαν πρώτα στον άνθρωπο και στη συνέχεια οι πατέρες ήρθαν να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο. Ωστόσο, τα ευρήματά μου υποδηλώνουν ότι τα στοιχεία της πατρότητας μπορεί να έχουν προκύψει σε ένα κοινωνικό σύστημα των χιμπατζήδων προτού σχηματιστούν δεσμοί ζευγών”.
Ο Sandel και η ομάδα του μελέτησαν τις κοινωνικές σχέσεις 18 εφήβων και νεαρών ενηλίκων (12-21 ετών) αρσενικών χιμπατζήδων στο Ngogo στο Εθνικό Πάρκο Kibale της Ουγκάντα, κατά τη διάρκεια ενός έτους. Διαπίστωσαν ότι μέχρι την ηλικία των 12 ετών, δηλαδή όταν οι χιμπατζήδες αρχίζουν να ταξιδεύουν ανεξάρτητα από τις μητέρες τους, οι αρσενικοί σχηματίζουν ισχυρές φιλίες με άλλους αρσενικούς στις κοινότητές τους. Αυτές οι σχέσεις κυμαίνονται από οικειότητα, από τη σύνδεση στην ίδια υποομάδα, όπου ταξιδεύουν, ξεκουράζονται και τρέφονται μαζί. Ξοδεύουν χρόνο σε μια πιο σφιχτή ομάδα και περιποιούνται ο ένας τον άλλον χρησιμοποιώνντας τα δάχτυλά τους για να χτενίζουν τα μαλλιά του άλλου.
“Για τους ανθρώπους, μπορείτε να φανταστείτε τη σχέση αυτή, ως εγγύτητα και την περιποίηση σαν να ήσασταν σε ένα καφενείο”, είπε ο Sandel. “Συνεργάζεστε με όλους στο καφενείο. Βρίσκεστε κοντά σε άλλους στο ίδιο τραπέζι ή ένα τραπέζι πιο μακριά. Και αν έχετε μια ιδιωτική συνομιλία με κάποιον, αυτό είναι σαν την περιποίηση των χιμπατζήδων”.
Μέσω παρατήρησης και δειγματοληψίας κοπράνων, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα νεότερα αρσενικά τείνουν να συσχετίζονται και να περνούν τον περισσότερο χρόνο κοντά στους μητρικούς αδελφούς τους. Μερικοί δεσμοί ήταν μεταξύ ομοτίμων. Ωστόσο, πολλές από τις στενότερες σχέσεις τους ήταν με ηλικιωμένους, “συνταξιούχους” άνδρες, συμπεριλαμβανομένου του βιολογικού πατέρα τους.
“Είναι σαν οι χιμπατζήδες να έχουν φιγούρες πατέρα και μερικοί από αυτούς είναι ο πραγματικός τους πατέρας”, είπε ο Sandel. “Αυτό ήταν εκπληκτικό επειδή τα θηλυκά θα ζευγαρώσουν με πολλαπλά αρσενικά κατά την ωορρηξία και δεν υπάρχει πατρική φροντίδα στην εκτροφή των παιδιών. Έτσι, δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι τα αρσενικά γνωρίζουν ποιος είναι ο πατέρας και το αντίστροφο”.
Ωστόσο, υπάρχουν οφέλη από τη σύνδεση με ένα μεγαλύτερο σε ηλικία αρσενικό, σημείωσαν οι ερευνητές. Τα μεγαλύτερα αρσενικά είναι καλά συνδεδεμένα στην κοινότητα αλλά δεν ανταγωνίζονται πλέον για μια θέση στην ιεραρχία.
Οι ερευνητές πρότειναν ότι η μελλοντική έρευνα θα πρέπει να εξετάσει τους μηχανισμούς για το πώς θα μπορούσαν να αναπτυχθούν σχέσεις πατέρα-γιου. Όμως, το γεγονός ότι υπάρχει μια σχέση υποδηλώνει ότι τέτοιοι δεσμοί μπορούν να προκύψουν χωρίς το γνωστό δεσμό μεταξύ των γονέων και χωρίς ο πατέρας να έχει φροντίσει τους απογόνους του, δύο παράγοντες που θεωρούνται σημαντικοί για τις σχέσεις πατέρα-γιού στον άνθρωπο.
Αυτή η έρευνα δημοσιεύθηκε στο American Journal of Primatology.
