Της Elizabeth Marsh, PhD Candidate, employee technostress and the potential of mindfulness, School of Psychology, University of Nottingham. Πηγή: The Conversation.
Το άγχος που σχετίζεται με την τεχνολογία, την υπερφόρτωση και το στρες είναι κοινά προβλήματα στο σημερινό χώρο εργασίας, και ενδεχομένως οδηγούν σε εξάντληση (burnout) και κακή υγεία. Πολλά από αυτά τα ζητήματα είναι πιθανό να έχουν αυξηθεί από τότε που η εξ αποστάσεως εργασία έγινε πολύ πιο διαδεδομένη μετά την πανδημία.
Το 2022, μαζί με συναδέλφους μου στο Πανεπιστήμιο του Nottingham, πραγματοποίησα μια ανασκόπηση της βιβλιογραφίας σχετικά με τα μειονεκτήματα της ψηφιακής εργασίας. Εξετάσαμε σχεδόν 200 μελέτες της τελευταίας δεκαετίας, οι οποίες αποκάλυψαν εκτεταμένες ενδείξεις αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία από το τεχνοστρές και τις σχετικές επιδράσεις της «σκοτεινής πλευράς του ψηφιακού χώρου εργασίας». Με βάση αυτή την έρευνα, η επόμενη μελέτη μας, που δημοσιεύθηκε το 2024, διερεύνησε εάν η ενσυνειδητότητα (mindfulness) και η ψηφιακή αυτοπεποίθηση -η ικανότητα εφαρμογής υπαρχουσών ψηφιακών δεξιοτήτων σε νέες συσκευές, εφαρμογές και πλατφόρμες- μπορεί να συμβάλουν στη μείωση αυτών των αρνητικών επιπτώσεων. Διαπιστώσαμε ότι η μεγαλύτερη ψηφιακή αυτοπεποίθηση και προσοχή κατά τη χρήση της τεχνολογίας θα μπορούσε να συμβάλει στην προστασία της υγείας των εργαζομένων της ψηφιακής τεχνολογίας.
Το mindfulness είναι μια τεχνική για την ανάπτυξη μιας μη επικριτικής επίγνωσης των συναισθημάτων, των σκέψεων και του περιβάλλοντος της παρούσας στιγμής. Μπορεί να βοηθήσει μερικούς ανθρώπους να αποφύγουν τις αρνητικές συνήθειες και αντιδράσεις μαθαίνοντας να παρατηρούν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους και να συντονίζονται με την αναπνοή και το σώμα ως πυξίδα. Η επίγνωση των συνηθισμένων αντιδράσεων με αυτόν τον τρόπο μπορεί να μας βοηθήσει να ανταποκριθούμε με πιο ήρεμο και αποτελεσματικό τρόπο.
Η πιο πρόσφατη μελέτη μας προσθέτει στοιχεία που συλλέχθηκαν από την έρευνα σχετικά με την ενσυνειδητότητα (επίγνωση) στο χώρο της εργασίας, η οποία έχει αποδείξει τις δυνατότητές της να μειώνει το άγχος των εργαζομένων, καθώς και να προάγει την καλύτερη ψυχική υγεία και να βελτιώνει την εργασιακή δέσμευση. Ενώ η έρευνά μας δεν διερεύνησε συγκεκριμένες τεχνικές ενσυνειδητότητας, οι συμμετέχοντες στις συνεντεύξεις μίλησαν για τρόπους με τους οποίους η προσοχή τούς βοήθησε να μειώσουν το άγχος στον ψηφιακό χώρο εργασίας. Αυτό θα μπορούσε να είναι τόσο απλό όσο η παύση για μερικές βαθιές αναπνοές ή η απομάκρυνση από την τεχνολογία για σύντομο χρονικό διάστημα. Κάνοντας ένα check-in στην ψυχική, συναισθηματική και σωματική κατάσταση ενώ εργάζονταν ψηφιακά, ήταν επίσης κάτι που είπαν ότι τους βοήθησε.
Οι συμμετέχοντες με τα υψηλότερα επίπεδα ενσυνειδητότητας έτειναν να κατακλύζονται λιγότερο από την τεχνολογία. Μίλησαν για αποφυγή πολλαπλών εργασιών στο διαδίκτυο -για παράδειγμα, την ανάγνωση μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου κατά τη διάρκεια μιας βιντεοκλήσης- καθώς και για τον καθορισμό σαφών ορίων γύρω από τη χρήση, όπως η χρήση μόνο σε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας. Αξίζει να σημειωθεί ότι ορισμένοι εργαζόμενοι δεν είχαν πρόβλημα να αφιερώσουν χρόνο για να αποσυνδεθούν.
Οι εργαζόμενοι που είχαν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση με την τεχνολογία, παρουσίασαν λιγότερο άγχος. Και όσοι ήταν πιο προσεκτικοί φάνηκαν καλύτερα προστατευμένοι από τις αρνητικές πτυχές της ψηφιακής εργασίας.
Τα αποτελέσματά μας υποδηλώνουν ότι παρότι η ψηφιακή ενσυνειδητότητα και η αυτοπεποίθηση στην τεχνολογία είναι σημαντικά για την ευημερία των εργαζομένων, τελικά, η ενσυνειδητότητα είναι πιο αποτελεσματική από την αυτοπεποίθηση για την προστασία από το τεχνολογικό στρες.
Αλλάξτε τις αντιλήψεις για να βελτιώσετε την ευημερία
Στην ανάλυσή μας διερευνούμε την ιδέα, με βάση προηγούμενες μελέτες, ότι η ενσυνειδητότητα μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του στρες αλλάζοντας τις αντιλήψεις των εργαζομένων για τους ψηφιακούς στρεσογόνους παράγοντες. Για παράδειγμα, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Τορίνο το 2019 διαπίστωσαν ότι η υψηλότερη ενσυνειδητότητα μεταξύ των δασκάλων συνδέθηκε με μια πιο θετική αξιολόγηση του στρες, του φόρτου εργασίας και με χαμηλότερα ποσοστά επακόλουθης εξουθένωσης.
Στη μελέτη μας, διαπιστώσαμε ότι οι ψηφιακοί εργαζόμενοι που είχαν περισσότερη ενσυνειδητότητα και ψηφιακή αυτοπεποίθηση φάνηκε να έχουν μεγαλύτερη ικανότητα αυτενέργειας όταν εργάζονταν ψηφιακά. Ήταν επίσης καλύτερα εξοπλισμένοι για να αλλάξουν τις ψηφιακές τους συνήθειες προς το καλύτερο. Αυτές οι αλλαγές περιλάμβαναν τον καθορισμό ορίων με την εφαρμογή κανόνων για το πώς και πότε να συμμετέχουν στον ψηφιακό χώρο εργασίας. Για παράδειγμα, απενεργοποίηση ειδοποιήσεων, ομαδοποίηση email ή τερματισμός λειτουργίας συσκευών στο τέλος της εργάσιμης ημέρας.
Ορισμένοι συμμετέχοντες χρησιμοποίησαν σύντομες πρακτικές επίγνωσης για να ρυθμίσουν τη δέσμευσή τους με την τεχνολογία και να φροντίσουν τη σωματική και ψυχική υγεία τους ενώ εργάζονται ψηφιακά. Οι ευεργετικές δραστηριότητες περιλάμβαναν ένα σύντομο διάλειμμα από την τεχνολογία, μια βόλτα ή να φτιάξουν ένα φλιτζάνι τσάι.
Στοχασμός, το κλειδί για υγιείς ψηφιακές συνήθειες
Για να βοηθήσουν τους υπαλλήλους να ευδοκιμήσουν κατά τη διάρκεια του συνεχούς ψηφιακού μετασχηματισμού του χώρου εργασίας, οι οργανισμοί θα πρέπει να εξετάσουν τρόπους υποστήριξης του προσωπικού με ψηφιακές δεξιότητες και πρακτικές επίγνωσης. Διαφορετικά, κινδυνεύουν οι εργαζόμενοι να υποστούν περαιτέρω αρνητικές επιπτώσεις.
Η διεξαγωγή αυτής της έρευνας έκανε την ομάδα μας να σκεφτεί τις δικές μας ψηφιακές πρακτικές και να εντοπίσει τομείς για αλλαγή. Για παράδειγμα, ο καθορισμός σαφέστερων ορίων σχετικά με την ανάγνωση και την απάντηση στα email εκτός των ωρών εργασίας και η λήψη περισσότερων παύσεων ενώ εργαζόμαστε ψηφιακά.
Υπάρχουν ευκαιρίες για όλους μας να αναπτύξουμε τις δικές μας δεξιότητες σε αυτούς τους τομείς, για παράδειγμα συμμετέχοντας σε εκπαίδευση ή αυτομάθηση για να αυξήσουμε τις ψηφιακές μας ικανότητες για εργασία και να μάθουμε κάποιες βασικές πρακτικές ενσυνειδητότητας. Αναλογιζόμενοι τι λειτουργεί και τι δεν λειτουργεί στα ψηφιακά στοιχεία σε μια εργάσιμη ημέρα, μπορεί να είναι ένα εξαιρετικό μέρος για να ξεκινήσουμε την καλλιέργεια υγιών ψηφιακών συνηθειών.
