Του Justin Stebbing, Professor of Biomedical Sciences, Anglia Ruskin University.
Υπάρχουν πλέον πολλά στοιχεία που δείχνουν ότι τα τρόφιμα που τρώμε μπορούν να επηρεάσουν το αποτέλεσμα εάν είμαστε αρκετά άτυχοι να πάθουμε καρκίνο.
Οι επιστήμονες ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για το πώς συμβαίνει αυτό, ιδίως για τους κυτταρικούς και μοριακούς μηχανισμούς πίσω από αυτές τις συσχετίσεις. Αυτό θα διαμορφώσει καλύτερα τις διατροφικές συστάσεις και θα βοηθήσει να κατανοήσουμε πώς σχηματίζεται ο καρκίνος, ώστε να μπορούμε να τον αποτρέψουμε.
Τώρα, μια μελέτη έχει εντοπίσει μια μοριακή σύνδεση μεταξύ του λινολεϊκού οξέος, ενός κοινού λίπους που περιέχεται στα μαγειρικά έλαια, και του επιθετικού καρκίνου του μαστού, ανανεώνοντας τη συζήτηση σχετικά με τις διατροφικές επιλογές και τον κίνδυνο καρκίνου. Τα ευρήματα, αν και σημαντικά, απαιτούν προσεκτική ερμηνεία για να αποφευχθεί ο περιττός συναγερμός και να δοθεί χρήσιμη καθοδήγηση στο κοινό.
Το λινολεϊκό οξύ είναι ένα ωμέγα-6 λιπαρό οξύ που βρίσκεται σε άφθονες ποσότητες σε έλαια σόγιας, ηλίανθου και αραβόσιτου (καλαμποκιού). Ερευνητές στο Weill Cornell Medicine στη Νέα Υόρκη έδειξαν ότι μπορεί να ενεργοποιήσει άμεσα μια οδό ανάπτυξης σε τριπλά αρνητικά κύτταρα καρκίνου του μαστού -έναν τύπο καρκίνου του μαστού ιδιαίτερα γνωστό για την επιθετικότητά του και τις περιορισμένες επιλογές θεραπείας.
Ο τριπλά αρνητικός καρκίνος του μαστού αποτελεί περίπου το 15% όλων των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού, αλλά επειδή ο καρκίνος του μαστού είναι τόσο συχνός, επηρεάζει πολλούς ανθρώπους. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το λινολεϊκό οξύ συνδέεται με μια πρωτεΐνη που ονομάζεται FABP5 (fatty acid-binding protein 5), η οποία βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα σε αυτά τα καρκινικά κύτταρα.
Αυτή η σύνδεση ενεργοποιεί την οδό mTORC1 -έναν κρίσιμο ρυθμιστή της κυτταρικής ανάπτυξης και του μεταβολισμού- τροφοδοτώντας την εξέλιξη του όγκου σε προκλινική έρευνα, συμπεριλαμβανομένων των μελετών σε ζώα. Η τρέχουσα έρευνά μου επικεντρώνεται σε αυτήν την οδό σε μια ποικιλία φυσιολογικών και καρκινικών κυττάρων.
Στη νέα μελέτη, ποντίκια που τρέφονταν με δίαιτα υψηλή σε λινολεϊκό οξύ ανέπτυξαν μεγαλύτερους όγκους, γεγονός που υποδηλώνει ότι η διατροφική πρόσληψη μπορεί να επιδεινώσει την ανάπτυξη αυτού του καρκίνου. Υπήρχε μια σύνδεση και με τους ανθρώπους: αυξημένα επίπεδα FABP5 και λινολεϊκού οξέος ανιχνεύθηκαν σε δείγματα αίματος από ασθενείς με τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού, ενισχύοντας τη βιολογική αξιοπιστία αυτής της σύνδεσης. Ο Δρ John Blenis, επικεφαλής συγγραφέας της εργασίας, δήλωσε: «Αυτή η ανακάλυψη βοηθά στην αποσαφήνιση της σχέσης μεταξύ των διατροφικών λιπών και του καρκίνου και ρίχνει φως στο πώς να καθοριστεί ποιοι ασθενείς θα μπορούσαν να ωφεληθούν περισσότερο από συγκεκριμένες διατροφικές συστάσεις με εξατομικευμένο τρόπο».
Είναι επίσης πιθανό οι επιπτώσεις να εκτείνονται πέρα από τον τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού και σε άλλους όγκους όπως ο καρκίνος του προστάτη.
Το λινολεϊκό οξύ είναι ένα απαραίτητο λιπαρό οξύ, επομένως πρέπει να λαμβάνεται από την τροφή. Παίζει ρόλο στην υγεία του δέρματος, στη δομή της κυτταρικής μεμβράνης και στη ρύθμιση της φλεγμονής. Ωστόσο, οι σύγχρονες δίαιτες, οι οποίες είναι πλούσιες σε επεξεργασμένα ή υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα και έλαια σπόρων, συχνά παρέχουν υπερβολικά ωμέγα-6 λιπαρά, συμπεριλαμβανομένου του λινολεϊκού οξέος, ενώ δεν έχουν πολλά ωμέγα-3, τα οποία βρίσκονται στα ψάρια, τους λιναρόσπορους (επίσης στο λινέλαιο) και τα καρύδια. Αυτή η ανισορροπία θα μπορούσε να προάγει τη χρόνια φλεγμονή, η οποία είναι γνωστό ότι συμβάλλει στον καρκίνο και σε άλλες ασθένειες.
Η μελέτη, επομένως, υποδηλώνει ότι το λινολεϊκό οξύ μπορεί να οδηγήσει άμεσα στην ανάπτυξη του καρκίνου σε συγκεκριμένα πλαίσια. Αυτό αμφισβητεί προηγούμενες παρατηρητικές μελέτες που δεν βρήκαν σαφή συσχέτιση μεταξύ του λινολεϊκού οξέος και του συνολικού κινδύνου καρκίνου του μαστού. Για παράδειγμα, μια μετα-ανάλυση του 2023 σε 14 μελέτες σε πάνω από 350.000 γυναίκες κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πρόσληψη λινολεϊκού οξέος δεν είχε σημαντική επίδραση στον κίνδυνο καρκίνου του μαστού στον γενικό πληθυσμό. Η απόκλιση υπογραμμίζει τη σημασία της ειδικής εξέτασης από τους ερευνητές των υποτύπων καρκίνου, καθώς και των μεμονωμένων παραγόντων, όπως τα επίπεδα FABP5 στους ίδιους τους καρκίνους.
Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι το λινολεϊκό οξύ ήταν προστατευτικό έναντι του καρκίνου του μαστού, γεγονός που καταδεικνύει γιατί είναι σημαντικό να εξετάζονται τα πάντα στο πλαίσιο τους.
Μην πανικοβάλλεστε
Οι τίτλοι των μέσων ενημέρωσης συχνά υπεραπλουστεύουν την πολύπλοκη έρευνα. Ενώ η νέα μελέτη υπογραμμίζει έναν εύλογο μηχανισμό που συνδέει το λινολεϊκό οξύ με την ανάπτυξη του καρκίνου, δεν αποδεικνύει ότι τα μαγειρικά έλαια προκαλούν καρκίνο του μαστού -κάθε άλλο. Άλλοι παράγοντες, όπως η γενετική, η συνολική διατροφή και η περιβαλλοντική έκθεση, παίζουν σημαντικό ρόλο.
Τα ευρήματα δεν δικαιολογούν την πλήρη αποφυγή των σπορελαίων, αλλά υποδεικνύουν μέτρο και επιλεκτικότητα, ειδικά για άτομα υψηλού κινδύνου. Πολλά έλαια όπως το ελαιόλαδο περιέχουν λιγότερο λινολεϊκό οξύ και υψηλότερα μονοακόρεστα ή κορεσμένα λίπη, τα οποία είναι πιο σταθερά σε υψηλή θερμοκρασία. Σκεφτείτε επίσης να τρώτε περισσότερα φρούτα και λαχανικά ως μέρος μιας υγιεινής, ισορροπημένης διατροφής.
Μια πρόσφατη μελέτη που ανέλυσε διεξοδικά τις διατροφικές συνήθειες για πάνω από 30 χρόνια έδειξε ότι οι δίαιτες που είναι πλούσιες σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως, ξηρούς καρπούς και γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλών λιπαρών συνδέονταν με την υγιή γήρανση. Σε αυτή τη μελέτη, η ομάδα του Χάρβαρντ παρακολούθησε περισσότερα από 100.000 άτομα μεταξύ 1986 και 2016. Λιγότερο από το 10% των ερωτηθέντων πέτυχαν υγιή γήρανση, η οποία ορίζεται από την έλλειψη 11 κύριων χρόνιων ασθενειών και την απουσία βλάβης στη γνωστική, σωματική ή ψυχική λειτουργία μέχρι την ηλικία των 70 ετών.
