Όταν μια δημοσιευμένη περίπτωση συνδρόμου αυτοζύμωσης (ABS: auto-brewery syndrome) στην Κίνα -που προκλήθηκε από το βακτήριο Klebsiella pneumoniae στο έντερο- έλαβε ευρεία δημοσιότητα το 2019, οι ασθενείς αντέδρασαν, στέλνοντας email στην κύρια συγγραφέα Jing Yuan, στο Πεκίνο της Κίνας. Πολλά από αυτά τα ερωτήματα προέρχονταν από ασθενείς στις Ηνωμένες Πολιτείες που πίστευαν ότι μπορεί να έχουν σύνδρομο ζυθοποίησης.
«Μπορείτε να ελέγξετε αν έχω σύνδρομο αυτοζύμωσης;» ρώτησαν την Yuan. Για βοήθεια, η Yuan επικοινώνησε με τον Bernd Schnabl, στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο, του οποίου η έρευνα αφορούσε την ηπατική νόσο που σχετίζεται με το αλκοόλ και ο οποίος ενδιαφερόταν επίσης για τον άξονα εντέρου-ήπατος και τον ρόλο της αιθανόλης (αλκοόλ) που προέρχεται από το μικροβίωμα του εντέρου στη στεατωτική ηπατική νόσο που σχετίζεται με τη μεταβολική δυσλειτουργία (MASLD) -κάποτε ονομαζόταν μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος (NAFLD).
Η στεατωτική ηπατική νόσος που σχετίζεται με μεταβολική δυσλειτουργία (MASLD) είναι μια ομάδα ηπατικών παθήσεων που εμφανίζονται όταν το σώμα αποθηκεύει πολύ λίπος στο ήπαρ. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό το λίπος στο ήπαρ μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή (ηπατίτιδα). Η MASLD είναι μια από τις πιο συχνές μορφές χρόνιας ηπατικής νόσου. Η παχυσαρκία ή ο διαβήτης τύπου 2 είναι συχνές αιτίες. Δεδομένων των αυξανόμενων ποσοστών παχυσαρκίας και διαβήτη τύπου 2, οι ειδικοί εκτιμούν ότι πάνω από το 30% των ανθρώπων παγκοσμίως πάσχουν από αυτήν την πάθηση. Χωρίς θεραπεία, η MASLD μπορεί να προκαλέσει πιο σοβαρές ηπατικές παθήσεις. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μπορούν να αποτρέψουν την επιδείνωσή της. Η MASLD αναπτύσσεται σε διάστημα αρκετών ετών. Μπορείτε να την έχετε χωρίς συμπτώματα. Μπορεί να μην παρατηρήσετε αλλαγές στο σώμα σας εκτός εάν αναπτύξετε MASH (στεατοηπατίτιδα που σχετίζεται με μεταβολική δυσλειτουργία). Η MASH προκαλεί κίρρωση ή σοβαρή ηπατική ίνωση -ζώνες ουλώδους ιστού στο ήπαρ σας- και ένα από τα συμπτώματα είναι η κούραση.
«Με ρώτησε, ενδιαφέρεστε να εξετάσετε το σύνδρομο αυτοζύμωσης;», είπε ο Schnabl στην Παγκόσμια Σύνοδο Κορυφής Μικροχλωρίδας του Εντέρου για την Υγεία (GMFH) του 2025. Τελικά, ο Schnabl έψαξε και σχημάτισε αυτό που μπορεί να είναι η μεγαλύτερη ερευνητική ομάδα μέχρι στιγμής ασθενών με σύνδρομο αυτοζύμωσης -μια ομάδα 22 ασθενών με επιβεβαιωμένη διάγνωση μέσω παρατηρούμενης πρόκλησης γλυκόζης.
Η έρευνά του επιβεβαίωσε την υπερβολική παραγωγή αιθανόλης -και αυξήσεις τόσο ενός είδους βακτηρίων που λέγονται Proteobacteria (Πρωτεοβακτήρια) όσο και των οδών ζύμωσης- σε ασθενείς των οποίων τα συμπτώματα του συνδρόμου είχαν επιδεινωθεί.
Το σύνδρομο αυτοζύμωσης θεωρείται σπάνια πάθηση, αλλά «θα έλεγα ότι σπάνια διαγιγνώσκεται επειδή πολλοί γιατροί δεν γνωρίζουν τη διάγνωση και πολλοί είναι στην πραγματικότητα πολύ επιφυλακτικοί σχετικά με την ασθένεια», δήλωσε ο Schnabl.
Οι ασθενείς εμφανίζουν συμπτώματα μέθης όταν το αλκοόλ που παράγεται από την δυσρυθμισμένη μικροχλωρίδα του εντέρου υπερβαίνει την ικανότητα του ήπατος να την μεταβολίσει και συσσωρεύεται στο αίμα, εξήγησε. «Οι ασθενείς μιλάνε συνεχώς για θόλωση του εγκεφάλου. Δεν μπορούν να συγκεντρωθούν και μπορεί να είναι πολύ σοβαρή», είπε. «Δεν λαμβάνουν μια σαφή διάγνωση και πηγαίνουν από το ένα ιατρικό κέντρο στο άλλο, και υποφέρουν επίσης από επιπλοκές της διαταραχής χρήσης αλκοόλ, συμπεριλαμβανομένων σοβαρών οικογενειακών, κοινωνικών και νομικών προβλημάτων».
Το φαινόμενο της παραγωγής αιθανόλης από το μικροβίωμα του εντέρου είναι γνωστό εδώ και πάνω από έναν αιώνα, έγραψε ο Schnabl με δύο συν-συγγραφείς σε μια ανασκόπηση του 2024 στο Nature Reviews Gastroenterology & Hepatology για την «ενδογενή παραγωγή αιθανόλης στην υγεία και την ασθένεια».
Τις τελευταίες δεκαετίες η έρευνα έχει συνδέσει την ενδογενή παραγωγή αλκοόλ με την MASLD (Metabolic Dysfunction-Associated Steatotic Liver Disease), τοποθετώντας την ως πιθανό παράγοντα παθογένεσης ασθενειών. Σε μία από τις πιο πρόσφατα δημοσιευμένες μελέτες, ασθενείς με MASLD είχαν υψηλότερες συγκεντρώσεις αλκοόλ στην συστηματική κυκλοφορία τους μετά από μια δοκιμή μικτού γεύματος από ό,τι τα υγιή άτομα- και ακόμη υψηλότερες συγκεντρώσεις αλκοόλ στο αίμα της πυλαίας φλέβας τους, «υποδηλώνοντας ότι αυτή η αιθανόλη προέρχεται από το μικροβίωμα του εντέρου», είπε ο Schnabl.
Η εργασία από την Κίνα που οδήγησε τον Schnabl να ιδρύσει την ομάδα του προκλήθηκε από έναν ασθενή με κίρρωση, σύνδρομο αυτοζύμωσης και MASLD. Ο ασθενής διαπιστώθηκε ότι είχε στελέχη Klebsiella pneumoniae με υψηλή παραγωγή αλκοόλ στο μικροβίωμα του εντέρου. Όταν οι ερευνητές μεταμόσχευσαν αυτά τα στελέχη σε ποντίκια μέσω μεταμόσχευσης μικροβιώματος κοπράνων (FMT), τα ποντίκια ανέπτυξαν MASLD.
Η μελέτη του Schnabl επικεντρώθηκε στο σύνδρομο αυτοζύμωσης. Οι 22 ασθενείς -παρείχαν δείγματα κοπράνων που αντιστοιχούσαν σε ύφεση ή έξαρση των συμπτωμάτων- είχαν μέση ηλικία 45 ετών και ήταν κυρίως άνδρες, ελαφρώς υπέρβαροι και όχι παχύσαρκοι, και χωρίς ηπατική νόσο. (Περίπου 48 ασθενείς με υποψία του συνδρόμου εξετάστηκαν και οι 20 αποκλείστηκαν αφού μια παρατηρούμενη πρόκληση γλυκόζης δεν κατάφερε να θέσει διάγνωση, ενώς 6 αποσύρθηκαν από τη μελέτη).
Κατά τη διάρκεια της ύφεσης (χωρίς συμπτώματα), το μέσο επίπεδο περιεκτικότητας σε αλκοόλ στο αίμα των ασθενών ήταν μηδενικό, αλλά κατά τη διάρκεια μιας έξαρσης, το μέσο επίπεδο ήταν 136 mg/dL. «Για να το θέσουμε σε προοπτική, το νόμιμο όριο για οδήγηση στις ΗΠΑ είναι 80 mg/dL», δήλωσε ο Schnabl. Εντός μέσου όρου τεσσάρων ωρών μετά την από του στόματος λήψη γλυκόζης που χρησιμοποιήθηκε για τη διάγνωση, το μέσο επίπεδο του αλκοόλ στο αίμα των ασθενών ήταν 73 mg/dL, σημείωσε.
Για να αξιολογήσει την παραγωγή αλκοόλ από το μικροβίωμα των ασθενών, ο Schnabl και η ομάδα του καλλιέργησαν τα δείγματα κοπράνων -προσθέτοντας αναερόβια γλυκόζη και μετρώντας την παραγωγή αιθανόλης- και συνέκριναν τα αποτελέσματα με ευρήματα από δείγματα κοπράνων που συλλέχθηκαν από συντρόφους που γενικά ήταν του αντίθετου φύλου. Μεταξύ των ευρημάτων τους: καλλιέργειες κοπράνων από ασθενείς που παρουσίαζαν έξαρση παρήγαγαν σημαντικά περισσότερο αλκοόλ από ό,τι κόπρανα από συντρόφους και δείγματα από ασθενείς σε ύφεση.
Για να αξιολογήσουν εάν η αιθανόλη παρήχθη από βακτήρια ή μύκητες, οι ερευνητές μέτρησαν την παραγωγή αιθανόλης σε καλλιέργειες που υποβλήθηκαν σε αγωγή είτε με το αντιμυκητιασικό αμφοτερικίνη Β είτε με το αντιβιοτικό χλωραμφενικόλη. Η χλωραμφενικόλη μείωσε σαφώς την παραγωγή αιθανόλης. Έτσι, τουλάχιστον σε αυτή την καλλιέργεια, τα βακτήρια παρήγαγαν το μεγαλύτερο μέρος του αλκοόλ στους ασθενείς μας.
Επιπλέον, η ταξινομική ανάλυση αποκάλυψε «σημαντικά αυξημένα επίπεδα» Πρωτεοβακτηρίων – με σχετική αφθονία Escherichia coli και Klebsiella pneumoniae σε ασθενείς που παρουσίαζαν έξαρση. Και η λειτουργική ανάλυση της μικροχλωρίδας των κοπράνων έδειξε πολύ υψηλότερη δραστηριότητα των οδών ζύμωσης κατά τη διάρκεια των εξάρσεων των ασθενών σε σχέση με τους συντρόφους ή υγιείς μάρτυρες. (
Ο Schnabl δήλωσε ότι οι καλλιέργειες κοπράνων τόσο των συντρόφων του νοικοκυριού όσο και των ασθενών σε μακροχρόνια ύφεση «όλες παρήγαγαν κάποια χαμηλή ποσότητα αιθανόλης, κάτι που αρχικά μας προβλημάτιζε», αλλά έγινε λιγότερο εκπληκτικό καθώς αυτός και οι συνάδελφοί του εξέτασαν περισσότερη βιβλιογραφία.
Ερωτηθείς κατά τη διάρκεια μιας περιόδου συζήτησης εάν το σύνδρομο αυτοζύμωσης θα μπορούσε να εξηγήσει τη χρόνια κόπωση, ένα συχνά αναφερόμενο χρόνιο σύμπτωμα σε πληθυσμούς, ο Schnabl είπε ότι είναι πιθανό. Και σε μια συνέντευξη μετά τη συνάντηση, το ανέλυσε περαιτέρω. «Η βιβλιογραφία λέει σαφώς ότι το σύνδρομο αυτοζύμωσης είναι μια σπάνια ασθένεια, αλλά υποστηρίζω ότι περισσότεροι ασθενείς μπορεί να το έχουν, απλώς δεν το γνωρίζουν. «Και υποψιάζομαι ότι κάποιοι μπορεί να έχουν ήπια συμπτώματα, όπως θόλωση του εγκεφάλου, αίσθημα κόπωσης», είπε. «Αλλά σε αυτό το σημείο, πρόκειται για καθαρή εικασία».
Οι γιατροί θα πρέπει «να γνωρίζουν ότι εάν ένας ασθενής έχει ανεξήγητα συμπτώματα που θα μπορούσαν να ευθυγραμμιστούν με το σύνδρομο αυτοζύμωσης, ο έλεγχος του επιπέδου αλκοόλ στο αίμα» μπορεί να είναι δικαιολογημένος, είπε στη συνέντευξη. Η εξέταση PEth (φωσφατιδυλαιθανόλης) -βιοδεικτών που χρησιμοποιείται για τον έλεγχο της μακροχρόνιας κατανάλωσης αλκοόλ- είναι μια επιλογή, αλλά είναι σημαντικό να εκτιμηθεί ότι δεν θα κάνει διάκριση μεταξύ εξωγενούς κατανάλωσης αλκοόλ και ενδογενούς παραγωγής αιθανόλης.
Δεν υπάρχουν τυποποιημένες διαγνωστικές εξετάσεις για το σύνδρομο αυτοζύμωσης, αλλά ο Schnabl περιέγραψε μια κλινική προσέγγιση, ξεκινώντας με μια τυποποιημένη δοκιμασία πρόκλησης ανοχής γλυκόζης από το στόμα για την ανίχνευση αυξημένων συγκεντρώσεων αιθανόλης. Η θεραπεία θα μπορούσε να προσαρμοστεί στο αναγνωρισμένο μικροβιακό στέλεχος
Ο Schnabl και η ομάδα του πραγματοποίησαν πρόσφατα μεταμόσχευση κοπράνων σε έναν ασθενή με σύνδρομο στον οποίο διαπιστώθηκε ότι το E coli παρήγαγε υπερβολική αιθανόλη. Η μεταμόσχευση κοπράνων, που πραγματοποιήθηκε μετά από προ-θεραπεία με αντιβιοτικά, είχε ως αποτέλεσμα μειώσεις των πρωτεοβακτηρίων και των επιπέδων E coli, χαμηλότερα επίπεδα αλκοόλ στο αίμα και ομαλοποίηση των ηπατικών ενζύμων. Μετά από 6 μήνες, ωστόσο, ο ασθενής υποτροπίασε και οι μετρήσεις αντιστράφηκαν. «Αποφασίσαμε να κάνουμε μεταμόσχευση κοπράνων κάθε μήνα και θεραπεύσαμε τον ασθενή για 6 μήνες», είπε ο Schnabl, σημειώνοντας ότι το σύνδρομο είχε καταστήσει τον ασθενή δυσλειτουργικό και ανίκανο να εργαστεί. «Έχει βγει εκτός θεραπείας για πάνω από ένα χρόνο τώρα και δεν έχει πλέον επιδείνωση», ανέφερε.
