Από τον Havovi Chichger, The Conversation.
Η ερυθριτόλη βρίσκεται σε όλα, από μπάρες πρωτεΐνης μέχρι ενεργειακά ποτά και θεωρείται από καιρό μια ασφαλής εναλλακτική λύση αντί της ζάχαρης. Αλλά νέα έρευνα υποδηλώνει ότι αυτό το ευρέως χρησιμοποιούμενο γλυκαντικό μπορεί να υπονομεύει αθόρυβα ένα από τα πιο κρίσιμα προστατευτικά φράγματα του σώματος -με πιθανές σοβαρές συνέπειες για την υγεία της καρδιάς και τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου.
Μια πρόσφατη μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο υποδηλώνει ότι η ερυθριτόλη μπορεί να βλάψει τα κύτταρα στο αιματοεγκεφαλικό φράγμα, το σύστημα ασφαλείας του εγκεφάλου που κρατά έξω τις βλαβερές ουσίες ενώ επιτρέπει την είσοδο θρεπτικών συστατικών. Τα ευρήματα προσθέτουν ανησυχητικές νέες λεπτομέρειες σε προηγούμενες παρατηρητικές μελέτες που έχουν συνδέσει την κατανάλωση ερυθριτόλης με αυξημένα ποσοστά καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού επεισοδίου.
Στη νέα μελέτη, οι ερευνητές εξέθεσαν τα κύτταρα του αιματοεγκεφαλικού φραγμού σε επίπεδα ερυθριτόλης που συνήθως βρίσκονται μετά την κατανάλωση ενός αναψυκτικού που έχει γλυκανθεί με αυτό το μόριο. Παρατήρησαν μια αλυσιδωτή αντίδραση κυτταρικής βλάβης που θα μπορούσε να κάνει τον εγκέφαλο πιο ευάλωτο σε θρόμβους αίματος -μια κύρια αιτία εγκεφαλικού επεισοδίου.
Η ερυθριτόλη πυροδότησε αυτό που οι επιστήμονες ονομάζουν οξειδωτικό στρες, πλημμυρίζοντας τα κύτταρα με επιβλαβή, εξαιρετικά αντιδραστικά μόρια, γνωστά ως ελεύθερες ρίζες, ενώ ταυτόχρονα μείωσε τη φυσική αντιοξειδωτική άμυνα του σώματος. Αυτή η διπλή επίθεση κατέστρεψε την ικανότητα των κυττάρων να λειτουργούν σωστά και, σε ορισμένες περιπτώσεις, τα σκότωσε εντελώς.
Αλλά ίσως πιο ανησυχητική ήταν η επίδραση της ερυθριτόλης στην ικανότητα των αιμοφόρων αγγείων να ρυθμίζουν τη ροή του αίματος. Τα υγιή αιμοφόρα αγγεία λειτουργούν σαν ελεγκτές κυκλοφορίας, διευρύνοντας όταν τα όργανα χρειάζονται περισσότερο αίμα κατά τη διάρκεια της άσκησης, για παράδειγμα- και σφίγγοντας όταν απαιτείται λιγότερο. Επιτυγχάνουν αυτή την ευαίσθητη ισορροπία μέσω δύο βασικών μορίων: του μονοξειδίου του αζώτου, το οποίο χαλαρώνει τα αιμοφόρα αγγεία, και της ενδοθηλίνης-1, η οποία τα συστέλλει.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι η ερυθριτόλη διατάραξε αυτό το κρίσιμο σύστημα, μειώνοντας την παραγωγή μονοξειδίου του αζώτου ενώ παράλληλα ενισχύει την ενδοθηλίνη-1. Το αποτέλεσμα θα ήταν αιμοφόρα αγγεία που παραμένουν επικίνδυνα συσταλμένα, ενδεχομένως στερώντας τον εγκέφαλο από οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά. Αυτή η ανισορροπία είναι ένα γνωστό προειδοποιητικό σημάδι ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου -του τύπου που προκαλείται από θρόμβους αίματος που μπλοκάρουν τα αγγεία στον εγκέφαλο.
Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι ότι η ερυθριτόλη φάνηκε να σαμποτάρει τη φυσική άμυνα του σώματος έναντι των θρόμβων αίματος. Κανονικά, όταν σχηματίζονται θρόμβοι στα αιμοφόρα αγγεία, τα κύτταρα απελευθερώνουν έναν «καταστροφέα θρόμβων» που ονομάζεται ενεργοποιητής πλασμινογόνου ιστών και διαλύει το μπλοκάρισμα πριν προκαλέσει εγκεφαλικό επεισόδιο. Αλλά το γλυκαντικό μπλόκαρε αυτόν τον προστατευτικό μηχανισμό, αφήνοντας τους θρόμβους ελεύθερους να προκαλέσουν όλεθρο.
Τα εργαστηριακά ευρήματα ευθυγραμμίζονται με ανησυχητικά στοιχεία από μελέτες σε ανθρώπους. Αρκετές μελέτες παρατήρησης μεγάλης κλίμακας έχουν διαπιστώσει ότι τα άτομα που καταναλώνουν τακτικά ερυθριτόλη αντιμετωπίζουν σημαντικά υψηλότερους κινδύνους καρδιαγγειακών παθήσεων, συμπεριλαμβανομένων καρδιακών προσβολών και εγκεφαλικών επεισοδίων. Μια σημαντική μελέτη που παρακολούθησε χιλιάδες συμμετέχοντες διαπίστωσε ότι όσοι είχαν τα υψηλότερα επίπεδα ερυθριτόλης στο αίμα είχαν περίπου διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν σοβαρό καρδιακό επεισόδιο.
Ωστόσο, η έρευνα έχει περιορισμούς. Τα πειράματα διεξήχθησαν σε μεμονωμένα κύτταρα σε εργαστηριακά πιάτα αντί για ολόκληρα αιμοφόρα αγγεία, πράγμα που σημαίνει ότι τα κύτταρα μπορεί να μην συμπεριφέρονται ακριβώς όπως θα συμπεριφέρονταν στο ανθρώπινο σώμα. Οι επιστήμονες αναγνωρίζουν ότι θα χρειαστούν πιο εξελιγμένες δοκιμές -χρησιμοποιώντας προηγμένα συστήματα «αιμοφόρων αγγείων σε τσιπ» που μιμούνται καλύτερα την πραγματική φυσιολογία- για να επιβεβαιωθούν αυτές οι επιδράσεις.
Τα ευρήματα είναι ιδιαίτερα σημαντικά επειδή η ερυθριτόλη κατέχει μια μοναδική θέση στο τοπίο των γλυκαντικών. Σε αντίθεση με τα τεχνητά γλυκαντικά όπως η ασπαρτάμη ή η σουκραλόζη, η ερυθριτόλη είναι τεχνικά μια αλκοόλη σακχάρου -μια φυσική ένωση που παράγει ο οργανισμός σε μικρές ποσότητες. Αυτή η ταξινόμηση βοήθησε να αποφευχθεί η συμπερίληψη στις πρόσφατες οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας που αποθάρρυναν τη χρήση τεχνητών γλυκαντικών για τον έλεγχο του βάρους.
Η ερυθριτόλη έχει επίσης κερδίσει δημοτικότητα μεταξύ των κατασκευαστών τροφίμων επειδή συμπεριφέρεται περισσότερο σαν ζάχαρη από άλλες εναλλακτικές λύσεις. Ενώ η σουκραλόζη είναι 320 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη, η ερυθριτόλη παρέχει μόνο περίπου το 80% της γλυκύτητας της ζάχαρης, καθιστώντας ευκολότερη τη χρήση της σε συνταγές χωρίς να δημιουργεί μια υπερβολική γεύση. Τώρα βρίσκεται σε χιλιάδες προϊόντα, ειδικά σε πολλά τρόφιμα “χωρίς ζάχαρη” και “φιλικά προς την κετογονική δίαιτα”.
Οι ρυθμιστικές αρχές, συμπεριλαμβανομένου του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Προτύπων Τροφίμων και της Υπηρεσίας Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ, έχουν εγκρίνει την ερυθριτόλη ως ασφαλή για κατανάλωση. Αλλά η νέα έρευνα προσθέτει σε ένα αυξανόμενο σύνολο στοιχείων που υποδηλώνουν ότι ακόμη και οι “φυσικές” εναλλακτικές λύσεις ζάχαρης μπορεί να ενέχουν απροσδόκητους κινδύνους για την υγεία.
Η έρευνα υπογραμμίζει μια ευρύτερη πρόκληση στην επιστήμη της διατροφής: την κατανόηση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων των σχετικά νέων προσθέτων τροφίμων που έχουν γίνει πανταχού παρόντα στη σύγχρονη διατροφή.
