Τα άτομα που καταναλώνουν τακτικά καφεΐνη είναι συνήθως σε καλύτερη διάθεση μετά από ένα φλιτζάνι καφέ ή άλλο καφεϊνούχο ρόφημα -ένα αποτέλεσμα που είναι πολύ πιο έντονο το πρωί παρά αργότερα μέσα στην ημέρα. Αυτό το εύρημα προέρχεται από μια νέα μελέτη ερευνητών του Πανεπιστημίου Bielefeld και του Πανεπιστημίου του Warwick, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Scientific Reports. Οι συμμετέχοντες ανέφεραν ότι αισθάνονταν σημαντικά πιο χαρούμενοι και ενθουσιώδεις εκείνα τα πρωινά σε σύγκριση με άλλες ημέρες την ίδια ώρα που δεν είχαν πιει ακόμα καφέ.
Παρατηρήθηκαν επίσης συνδέσεις με αρνητικές διαθέσεις όπως η θλίψη και το αίσθημα αναστάτωσης, αν και αυτές οι επιδράσεις ήταν λιγότερο έντονες: μετά την κατανάλωση καφέ, οι συμμετέχοντες ένιωθαν ελαφρώς λιγότερο λυπημένοι ή αναστατωμένοι από ό,τι σε συγκρίσιμες ημέρες χωρίς καφέ. Σε αντίθεση με την ενίσχυση των θετικών συναισθημάτων, αυτό το αποτέλεσμα δεν εξαρτιόταν από την ώρα της ημέρας.
Συνολικά, μελετήθηκαν 236 νέοι ενήλικες στη Γερμανία σε διάστημα έως και τεσσάρων εβδομάδων. Οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν σύντομα ερωτηματολόγια στα smartphone τους επτά φορές την ημέρα, υποδεικνύοντας την τρέχουσα διάθεσή τους και αν είχαν καταναλώσει ένα ρόφημα με καφεΐνη τα προηγούμενα 90 λεπτά. Συνεπώς, η μελέτη επικεντρώθηκε στην κατανάλωση καφεΐνης στην καθημερινή ζωή, όχι μόνο σε τεχνητά εργαστηριακά περιβάλλοντα.
Αντιληπτή επίδραση ανεξάρτητα από τις καταναλωτικές συνήθειες
Οι ερευνητές εξέτασαν επίσης εάν ο καφές έχει διαφορετικές επιδράσεις σε διαφορετικά άτομα. Ο Justin Hachenberger από το Πανεπιστήμιο Bielefeld στη Γερμανία λέει: «Μας εξέπληξε κάπως το γεγονός ότι δεν βρήκαμε διαφορές μεταξύ ατόμων με ποικίλα επίπεδα κατανάλωσης καφεΐνης ή διαφορετικούς βαθμούς καταθλιπτικών συμπτωμάτων, άγχους ή προβλημάτων ύπνου. Οι συνδέσεις μεταξύ της πρόσληψης καφεΐνης και των θετικών ή αρνητικών συναισθημάτων ήταν αρκετά συνεπείς σε όλες τις ομάδες».
Οι ερευνητές ανέμεναν ότι τα άτομα με υψηλότερα επίπεδα άγχους θα βίωναν αρνητικές αλλαγές στη διάθεση, όπως αυξημένη νευρικότητα, μετά την κατανάλωση καφεΐνης. Ωστόσο, ο Hachenberger τονίζει ότι τα άτομα που αντιδρούν στην καφεΐνη με άσχημο τρόπο μπορεί να την αποφεύγουν και ότι η μελέτη δεν περιελάμβανε άτομα που απέχουν εντελώς από την καφεΐνη.
Ο ρόλος των συμπτωμάτων στέρησης από την καφεΐνη παραμένει ασαφής
Οι ερευνητές εξηγούν την επίδραση της καφεΐνης στη βελτίωση της διάθεσης στην πρωινή διάθεση με την ικανότητά της να μπλοκάρει τους υποδοχείς αδενοσίνης, η οποία προάγει την αφύπνιση και κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται πιο ενεργητικοί.
«Η καφεΐνη λειτουργεί μπλοκάροντας τους υποδοχείς αδενοσίνης, οι οποίοι μπορούν να αυξήσουν τη δραστηριότητα της ντοπαμίνης σε βασικές περιοχές του εγκεφάλου -ένα αποτέλεσμα που μελέτες έχουν συνδέσει με βελτιωμένη διάθεση και μεγαλύτερη εγρήγορση», λέει ο καθηγητής Anu Realo από το Πανεπιστήμιο του Warwick.
Ωστόσο, παραμένει ασαφές εάν αυτά τα αποτελέσματα σχετίζονται με τη μείωση των συμπτωμάτων στέρησης μετά από έναν νυχτερινό ύπνο. «Ακόμα και άτομα με μέτρια κατανάλωση καφεΐνης μπορούν να εμφανίσουν ήπια συμπτώματα στέρησης που εξαφανίζονται με το πρώτο φλιτζάνι καφέ ή τσάι το πρωί», λέει ο Realo.
Κατανάλωση καφεΐνης: Μια παγκόσμια συνήθεια
«Περίπου το 80% των ενηλίκων παγκοσμίως καταναλώνουν καφεϊνούχα ποτά και η χρήση τέτοιων διεγερτικών ουσιών χρονολογείται πολύ πίσω στην ανθρώπινη ιστορία», λέει ο καθηγητής Sakari Lemola από το Πανεπιστήμιο Bielefeld, κύριος συγγραφέας της μελέτης. «Ακόμα και τα άγρια ζώα καταναλώνουν καφεΐνη. Οι μέλισσες και οι βομβίνοι προτιμούν το νέκταρ από φυτά που περιέχουν καφεΐνη».
Ωστόσο, οι συγγραφείς της μελέτης προειδοποιούν ότι η καφεΐνη μπορεί να οδηγήσει σε εξάρτηση. Η υπερβολική πρόσληψη συνδέεται με διάφορους κινδύνους για την υγεία και η κατανάλωσή της αργότερα μέσα στην ημέρα μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα ύπνου.
