Aπό την Rachel Woods, The Conversation.
Το να είσαι ελαφρώς υπέρβαρος μπορεί να μην μειώνει τη ζωή σου, αλλά το να είσαι πολύ αδύνατος μπορεί. Μια μεγάλη δανέζικη μελέτη που παρακολούθησε περισσότερους από 85.000 ενήλικες διαπίστωσε ότι τα άτομα με ΔΜΣ κάτω από 18,5 είχαν σχεδόν τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν πρόωρα από εκείνα που βρίσκονται στο μεσαίο έως ανώτερο άκρο του λεγόμενου «υγιούς» εύρους. Το εύρος του ΔΜΣ από 18,5 έως 24,9 θεωρείται συνήθως βέλτιστο.
Η σύνδεση μεταξύ σωματικού βάρους και της υγείας είναι πιο περίπλοκη από ό,τι συχνά υποτίθεται. Αυτή η νέα έρευνα, η οποία δεν έχει ακόμη αξιολογηθεί από ομοτίμους, υποδηλώνει ότι ο χαμηλότερος κίνδυνος θανάτου μπορεί να μην βρίσκεται ακριβώς στο παραδοσιακό «υγιές» εύρος του δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ). Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι τα άτομα με ΔΜΣ που κανονικά θα χαρακτηρίζονταν ως «υπέρβαρα» φαίνεται να έχουν αποτελέσματα εξίσου καλά ή και καλύτερα από εκείνα με χαμηλότερο ΔΜΣ.
Οι ερευνητές βρήκαν μια καμπύλη σχήματος U κατά την απεικόνιση του ΔΜΣ έναντι της θνησιμότητας, που σημαίνει ότι όσοι είχαν τον χαμηλότερο και τον υψηλότερο ΔΜΣ διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο θανάτου.
Στα δεδομένα, που παρουσιάστηκαν στην Ετήσια Συνάντηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Μελέτη του Διαβήτη, η λιποβαρότητα συνεπαγόταν τον μεγαλύτερο κίνδυνο. Τα άτομα με ΔΜΣ κάτω από 18,5 είχαν σχεδόν τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν πρόωρα από εκείνα με ΔΜΣ μεταξύ 22,5 και 24,9 -αυτό είναι το άνω υγιές εύρος που συσχετιζόταν με τον χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου και αποτέλεσε την ομάδα αναφοράς.
Όσοι βρίσκονταν στο κάτω άκρο του «υγιούς» εύρους αντιμετώπιζαν επίσης υψηλότερους κινδύνους -όταν ο ΔΜΣ ήταν μεταξύ 18,5 και 19,9 διπλασιαζόταν η πιθανότητα θανάτου. Ακόμη και τα άτομα με ΔΜΣ από 20 έως 22,4 διέτρεχαν 27% υψηλότερο κίνδυνο πρόωρου θανάτου σε σύγκριση με την ομάδα αναφοράς. Αυτά τα ευρήματα φαίνονται εκπληκτικά, δεδομένου ότι το εύρος ΔΜΣ 18,5 και 24,9 θεωρείται συνήθως βέλτιστο.
Το επιπλέον βάρος δεν μεταφραζόταν πάντα σε μεγαλύτερο κίνδυνο. Στη μελέτη, άτομα με ΔΜΣ μεταξύ 25 και 35 (που κατηγοριοποιούνται ως «υπέρβαρα» ή «παχύσαρκα») δεν παρουσίασαν σημαντική αύξηση στη θνησιμότητα σε σύγκριση με την ομάδα αναφοράς. Μόνο όσοι είχαν ΔΜΣ 40 ή περισσότερο είχαν αυξημένο τον κίνδυνο θανάτου (2,1 φορές).
Αυτά τα ευρήματα προσθέτουν περαιτέρω δεδομένα που αμφισβητούν την κοινή συσχέτιση μεταξύ λεπτότητας και υγείας. Η έρευνα δείχνει ότι το λιποβαρές αποτελεί κίνδυνο για την υγεία, ιδιαίτερα σε μεγαλύτερη ηλικία.
Η κατοχή ορισμένων αποθεμάτων λίπους μπορεί να βοηθήσει το σώμα να αντιμετωπίσει ασθένειες. Για παράδειγμα, οι ασθενείς που υποβάλλονται σε θεραπείες για τον καρκίνο, όπως η χημειοθεραπεία, τείνουν να χάνουν βάρος λόγω παραγόντων όπως η απώλεια όρεξης και οι αλλαγές στη γεύση. Όσοι έχουν περισσότερα αποθέματα λίπους στην αρχή μπορούν να τα αξιοποιήσουν, βοηθώντας το σώμα τους να συνεχίσει τις βασικές λειτουργίες. Αντίθετα, κάποιος με πολύ λίγο λίπος μπορεί να εξαντλήσει γρήγορα τα αποθέματά του, περιορίζοντας την ικανότητα του σώματός του να αναρρώσει.
Η ακούσια απώλεια βάρους είναι επίσης συχνά ένα προειδοποιητικό σημάδι ασθένειας, με παθήσεις όπως ο καρκίνος και ο διαβήτης τύπου 1 να οδηγούν συχνά σε απώλεια βάρους πριν από τη διάγνωση. Αυτό σημαίνει ότι ένας χαμηλός ΔΜΣ μπορεί μερικές φορές να αποτελεί δείκτη υποκείμενης νόσου.
Δεν αποτελεί έκπληξη
Μετά την εργασία των ερευνητών στο συνέδριο, υπήρξαν τίτλοι όπως: Το να είσαι πολύ αδύνατος μπορεί να είναι πιο θανατηφόρο από το να είσαι υπέρβαρος, αποκαλύπτει δανική μελέτη. Αυτό μπορεί να ακούγεται εκπληκτικό, αλλά δεν θα έπρεπε. Χρειαζόμαστε τροφή για να επιβιώσουμε και χωρίς αυτήν, θα πεθάνουμε.
Χωρίς τροφή, το σώμα εισέρχεται σε καταβολική κατάσταση, όπου διασπά τους ιστούς για να λάβει την ενέργεια που χρειάζεται για να διατηρήσει τη λειτουργία του εγκεφάλου. Σε αυτή τη διαδικασία, άλλες σημαντικές λειτουργίες του σώματος, όπως η ανοσολογική λειτουργία, τίθενται σε αναμονή για να δοθεί προτεραιότητα στην ενέργεια για τον εγκέφαλο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Δανοί συμμετέχοντες σε αυτή τη μελέτη είχαν υποβληθεί όλοι σε σωματικές σαρώσεις για λόγους υγείας. Αυτές οι σαρώσεις είναι δαπανηρές, επομένως συνήθως πραγματοποιούνται για έναν καλό λόγο -όταν υπάρχει υποψία για κάποιο πρόβλημα υγείας. Οι ερευνητές αναγνωρίζουν ότι ένας πιθανός λόγος για τα ευρήματά τους είναι ότι οι συμμετέχοντες μπορεί να χάνουν βάρος λόγω μιας υποκείμενης ασθένειας, και επομένως θα μπορούσε να είναι η ίδια η ασθένεια, και όχι η σχετική απώλεια βάρους, που αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου.
Ωστόσο, τα ευρήματα ενισχύουν αυτό που έχουν προτείνει άλλες έρευνες: η λεπτότητα δεν είναι πάντα προστατευτική και το επιπλέον βάρος δεν είναι πάντα επιβλαβές. Η ιδέα ότι μπορεί να είσαι «χοντρός αλλά σε φόρμα» συνεχίζει να κερδίζει επιστημονική υποστήριξη.
Σημαίνει αυτό ότι το εύρος του «υγιούς» ΔΜΣ πρέπει να αναθεωρηθεί προς τα πάνω; Οι ερευνητές το προτείνουν αυτό, λέγοντας ότι οι σύγχρονες ιατρικές εξελίξεις, οι οποίες βοηθούν τους ανθρώπους να διαχειρίζονται παθήσεις που σχετίζονται με την παχυσαρκία, όπως ο διαβήτης και οι καρδιακές παθήσεις, θα μπορούσαν να μετατοπίσουν το ασφαλέστερο εύρος βάρους υψηλότερα από πριν. Ένας ΔΜΣ μεταξύ 22,5 και 30 μπορεί πλέον να φέρει τον χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου -τουλάχιστον στον δανικό πληθυσμό που μελετήθηκε.
Ένα αμβλύ εργαλείο
Το πρόβλημα είναι ότι ο ΔΜΣ ήταν πάντα ένα αμβλύ εργαλείο. Δεν λαμβάνει υπόψη σημαντικούς παράγοντες για την υγεία, όπως η διατροφή, ο τρόπος ζωής και η κατανομή του λίπους, μεταξύ άλλων.
Ο ΔΜΣ μπορεί να είναι παραπλανητικός για άτομα από διαφορετικές εθνότητες. Οι επικριτές λένε ότι τα τυπικά όρια βασίζονται σε λευκούς σωματότυπους, γεγονός που μπορεί να κάνει τα απόλυτα υγιή σώματα από άλλες ομάδες να φαίνονται «ανθυγιεινά». Πράγματι, ο ΔΜΣ αναπτύχθηκε πριν από σχεδόν δύο αιώνες χρησιμοποιώντας δεδομένα από ένα μικρό δείγμα λευκών, Ευρωπαίων ανδρών.
Τα δεδομένα από τη Δανία είναι ακόμη προκαταρκτικά. Θα χρειαστούν περισσότερες λεπτομέρειες και περαιτέρω έρευνα πριν εξαχθούν οριστικά συμπεράσματα. Αλλά το κύριο μήνυμα παραμένει: το να είσαι πολύ αδύνατος είναι επικίνδυνο και το να κουβαλάς λίγο επιπλέον βάρος μπορεί να μην μειώνει τη ζωή. Το πραγματικό μάθημα δεν είναι ότι το αδύνατο είναι κακό και το λίπος καλό, αλλά ότι ο ΔΜΣ από μόνος του είναι ένα εύθραυστο μέτρο της υγείας.
