Η λιστερίωση είναι μια βακτηριακή λοίμωξη που μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά επικίνδυνη για τις εγκύους και τα άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα. Η λοίμωξη προέρχεται συνήθως, αλλά όχι αποκλειστικά, από κατανάλωση τροφίμων.
Συχνά, αιτία της νόσου είναι η κατανάλωσης αλλαντικών που δεν έχουν υποστεί σωστή επεξεργασία ή γαλακτοκομικών που δεν έχουν παστεριωθεί. Επίσης μπορεί να προέλθει από λαχανικά από το έδαφος ή από την κοπριά που χρησιμοποιείται ως λίπασμα. Οι υγιείς ενήλικες σπάνια αρρωσταίνουν, αλλά η λιστερίωση μπορεί να αποδειχθεί μοιραία για ένα έμβρυο ή ένα μωρό.
Στην Ευρώπη, η νόσος ευθύνεται για το 4% των νοσηλειών και το 28% των θανάτων από τροφιμογενή νοσήματα. Περίπου το 30% των κλινικών περιπτώσεων λαμβάνουν χώρα τις τρεις πρώτες εβδομάδες της ζωής.
Συμπτώματα. Η κλινική εικόνα του νοσήματος περιλαμβάνει πυρετό, μυαλγίες και ενίοτε συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα, όπως ναυτία ή διάρροια.
Αν η λοίμωξη επεκταθεί στο νευρικό σύστημα εμφανίζονται συμπτώματα όπως κεφαλαλγία, δυσκαμψία του αυχένα, σύγχυση, έλλειψη ισορροπίας ή σπασμοί. Ο ασθενής ο οποίος θα εμφανίσει σηψαιμία ή μηνιγγίτιδα θα χρειαστεί να νοσηλευτεί για αρκετές εβδομάδες.
Άμεση επαφή με μολυσμένο υλικό μπορεί να προκαλέσει βλατιδώδη εξανθήματα στα χέρια και τις παλάμες.
Οι έγκυες γυναίκες εµφανίζουν συνήθως µόνο ήπια συμπτώματα γρίπης, µε προεξάρχον σύμπτωμα τον πυρετό. Ανάλογα µε την ηλικία της κύησης, η μόλυνση της μητέρας είναι δυνατό να οδηγήσει σε αποβολή, θνησιγένεια (γέννηση νεκρού νεογνού), πρόωρο τοκετό ή σε σοβαρή λοίμωξη του νεογνού.
Το μικρόβιο. Η Listeria monocytogenes είναι έναε Gram-Θετικός βάκιλλος με στρογγυλά άκρα, ο οποίος μπορεί να απομονωθεί από το χώμα, το νερό, τα ζώα και τα ασυμπτωματικά άτομα. Επιβιώνει στο χαρτί και το πλαστικό για 24 ώρες, στην πορσελάνη για μία εβδομάδα, στο ξύλο για έξι μήνες, ενώ στις γάζες και τα ξερά χόρτα για ένα χρόνο. Tο βακτήριο δεν επιβιώνει σε όξινο PH, ενώ αν βρεθεί σε χλωριωμένο νερό καταστρέφεται σε πέντε ώρες περίπου.
Η ανθρώπινη λοίμωξη πιθανότατα προκαλείται μέσω της γαστρεντερικής οδού. Παρόλα αυτά, στην πλειονότητα των ασθενών η πύλη εισόδου είναι άγνωστη.
Οι λοιμώξεις στον άνθρωπο συνήθως προκαλούν μηνιγγίτιδα ή εγκεφαλίτιδα με συνοδό μονοκυττάρωση. Στους παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνονται ο αλκοολισμός, η προχωρημένη ηλικία, η κύηση και η ανοσοκαταστολή.
Οι έγκυες γυναίκες εµφανίζουν συνήθως µόνο ήπια συμπτώματα γρίπης, µε προεξάρχον σύμπτωμα τον πυρετό. Ανάλογα µε την ηλικία της κύησης, η μόλυνση της μητέρας είναι δυνατό να οδηγήσει σε αποβολή, θνησιγένεια (γέννηση νεκρού νεογνού), πρόωρο τοκετό ή σε σοβαρή λοίμωξη του νεογνού.
Θεραπεία. Η θεραπευτική αντιμετώπιση της λιστερίωσης περιλαμβάνει τη χορήγηση αντιβιοτικών. Φάρμακο εκλογής θεωρείται η αμπικιλλίνη, ενώ συχνά στο θεραπευτικό σχήμα προστίθεται και η γενταμυκίνη.
Όταν διαγνωστεί η λοίμωξη στη διάρκεια της εγκυµοσύνης, η άµεση χορήγηση αντιβιοτικών στην έγκυο γυναίκα µπορεί να προλάβει τη λοίµωξη του εµβρύου ή του νεογνού. Τα νεογνά που νοσούν λαµβάνουν την ίδια αντιµικροβιακή αγωγή µε τους ενήλικες. Τα άτομα τα οποία έχουν ιαθεί από λιστερίωση, θα πρέπει να ελέγχονται περιοδικά για το αν αποβάλλουν ακόμα μέσω των κοπράνων τους το βακτήριο.
Πρόληψη. Αποφύγετε την κατανάλωση ατελώς μαγειρεμένων πουλερικών, αυγών και κρεάτων. Πλένετε καλά τα προϊόντα φυτικής προέλευσης (φρούτα και λαχανικά) πριν τα καταναλώσετε. Οι εγκυμονούσες θα πρέπει να αποφεύγουν τους χώρους υψηλής επικινδυνότητας όπως εγκαταστάσεις σταυλισμών κλπ. Επειδή η λιστέρια μπορεί να αναπτυχθεί στο ψυγείο, καθαρίστε τυχόν διαρροές στο ψυγείο σας από χυμούς, χοτ ντογκ, ωμό κρέας ή πουλερικά.
Δερματική λιστερίωση
Η δερματική λιστερίωση είναι μια σπάνια νόσος. 0 Owens ανέφερε την περίπτωση ενός κτηνιάτρου, ο οποίος εμφάνισε δερματική λιστερίωση που του μετέδωσε μια αγελάδα η οποία απέβαλε. Ο οργανισμός που απομονώθηκε από τις δερματικές βλάβες ήταν πανομοιότυπος με εκείνον που ανευρέθηκε στο έμβρυο. Το εξάνθημα αποτελείτο από ερυθηματώδεις ευαίσθητες βλατίδες και φλύκταινες, οι οποίες βρίσκονταν διάσπαρτες στις άκρες χείρες και τα άνω άκρα. Υπήρχε μασχαλιαία λεμφαδενοπάθεια, πυρετός, κακουχία και κεφαλαλγία. Η θεραπεία με σουλφοναμίδες οδήγησε στην αποδρομή της νόσου μέσα σε μερικές μέρες. Τα νεογνά βρίσκονται επίσης σε κίνδυνο.
Ο Smith και οι συνεργάτες του ανέφεραν την περίπτωση ενός νεογέννητου μωρού μιας μητέρας με ΗIV, το οποίο απεβίωσε με ένα διάχυτο βλατιδώδες, πετεχειώδες και φλυκταινώδες εξάνθημα που αναπτύχθηκε δευτεροπαθώς κατά τη διάρκεια διάχυτης λιοτερίωσης.
Η Listeria μπορεί να προκαλέσει μια κοκκιωματώδη νόσο των βρεφών (βρεφική κοκκιωμάτωση πεπτικού).
Η ενδοκαρδίτιδα, η μηνιγγίτιδα, και η εγκεφαλίτιδα που οφείλονται στην Listeria μπορεί να συνοδεύονται από πετέχειες και βλατίδες στο δέρμα.
Περιπτώσεις λιστερίωσης είναι δυνατόν να διαφύγουν της διάγνωσης εύκολα κατά τη βακτηριολογική εξέταση, εφόσον ο οργανισμός παράγει λίγες αποικίες στην αρχική καλλιέργεια και μπορεί να εκληφθεί ως στρεπτόκοκκος ή ως επιμόλυνση από διφθεροειδή εξαιτίας της ομοιότητας στα είδη που έχουν χρωσθεί με χρώση κατά Gram. Οι ορολογικές δοκιμασίες βοηθούν στην τεκμηρίωση της διάγνωσης.
Η L. monocytogenes είναι ευαίσθητη στα περισσότερα αντιβιοτικά. Η αμπικιλλίνη θεωρείται το συνιστώμενο αντιβιοτικό εκλογής και η τριμεθοπρίμη-σουλφαμεθοξαζόλη είναι ένας αποτελεσματικός εναλλακτικός παράγοντας.
