Η θανατηφόρα νόσος της ελονοσίας, που πλήττει τον εγκέφαλο και συνεχίζει να ταλαιπωρεί την ανθρωπότητα, φαίνεται πως “πέρασε” στους ανθρώπους για πρώτη φορά από τους γορίλες. Μάλιστα το παράσιτο που μεταφέρει την ασθένεια μέσω των κουνουπιών και έχει πια εξαπλωθεί παγκοσμίως, αρχικά μάλλον μόλυνε ένα μοναδικό άνθρωπο προερχόμενο από ένα μοναδικό γορίλα (άγνωστο πότε), σύμφωνα με μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα.
Πρόσφατα μια άλλη μελέτη αμερικανών ερευνητών, υπό τον επιφανή βιολόγο Φρανσίσκο Αγιάλα του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια-Ιρβάιν, είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ελονοσία μεταδόθηκε από τους χιμπατζήδες στους ανθρώπους, όταν ακόμα άνθρωποι και χιμπατζήδες είχαν ένα κοινό πρόγονο πριν περίπου 6 εκατ. χρόνια. Τα νέα στοιχεία δείχνουν ότι οι άνθρωποι και το παράσιτο της ελονοσίας δεν εξελίχτηκαν μαζί εδώ και εκατομμύρια χρόνια, αλλά ότι η ανθρώπινη ελονοσία είναι πολύ πιο πρόσφατη.
Η νέα έρευνα με συμμετοχή επιστημόνων από τις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Αφρική, υπό την Μπεατρίς Χαν του Τμήματος Ιατρικής του πανεπιστημίου της Αλαμπάμα, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Nature”, σύμφωνα με το BBC και το πρακτορείο Ρόιτερ, ανέλυσαν το DNA δειγμάτων περιττωμάτων από περίπου 3.000 μεγάλους πιθήκους και ανακάλυψαν ότι το στέλεχος του παρασίτου της ελονοσίας (Plasmodium falciparum), που είναι το πιο κοινό στους ανθρώπους, είναι σχεδόν ταυτόσημο με αυτό που μολύνει τους γορίλες της Δυτικής Αφρικής, αλλά πολύ διαφορετικό με το στέλεχος του παρασίτου που μολύνει τους άλλους πιθήκους (χιμπατζήδες, μπονόμπο κ.α.).
Η ίδια ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε παρόμοια μέθοδο συγκριτικής γενετικής ανάλυσης των περιττωμάτων των μεγάλων πιθήκων για να ανιχνεύσει την προέλευση του ιού του AIDS, o οποίος επίσης έχει προέλευση από κάποιο πρωτεύον συγγενικό με τον άνθρωπο. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι γορίλες και χιμπατζήδες είναι συνήθως μολυσμένοι με οκτώ έως εννέα διαφορετικά στελέχη του παρασίτου Plasmodium. Ενώ για χρόνια οι χιμπατζήδες θεωρούνταν οι κύριοι ύποπτοι για την μετάδοση της νόσου στον άνθρωπο, η νέα μελέτη μεταφέρει την “ευθύνη” στους γορίλες και μόνο σε αυτούς.
Το παράσιτο δεν είναι ανάγκη να μεταδόθηκε από τον γορίλα στον άνθρωπο μέσω ενός κουνουπιού. Η μετάδοση του plasmodium στον πρώτο άνθρωπο που μολύνθηκε, μπορεί να έγινε άμεσα, όταν αυτός έφαγε κρέας γορίλα που είχε σκοτώσει. Με ανάλογο τρόπο πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι για πρώτη φορά μεταδόθηκε και ο ιός του AIDS από κάποιο πίθηκο στον άνθρωπο, ενώ και άλλες ασθένειες του ανθρώπου έχουν προέλευση από ζώα, όπως η γρίπη, η πανούκλα (πανώλις), οι ιοί του Δυτικού Νείλου, Εμπολα και Μάρμπουργκ, ο ιός SARS κ.α.
Η μετάδοση του παρασίτου από ένα γορίλα σε ένα άνθρωπο ήταν αρκετή για να αρχίσει από τη στιγμή εκείνη – με τη βοήθεια των κουνουπιών-φορέων – η ραγδαία εξάπλωση της ελονοσίας ανά τον κόσμο. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η νόσος σκοτώνει τουλάχιστον 800.000 άτομα κάθε χρόνο διεθνώς. Δεν υπάρχει ακόμα ούτε εμβόλιο ούτε άλλη θεραπεία, αν και ορισμένα φάρμακα μπορούν να θέσουν υπό έλεγχο την μόλυνση και την εξάπλωσή της.
Οι ερευνητές σκοπεύουν τώρα να αναλύσουν περαιτέρω για να δουν πόσο διαφορετικά είναι τα παράσιτα της ελονοσίας των ανθρώπων και των γοριλών, χωρίς να αποκλείεται να αποτελούν το ίδιο είδος. Μπορεί μάλιστα, όπως είπαν, να συνεχίζεται μέχρι σήμερα η αλληλομόλυνση μεταξύ ανθρώπων και γοριλών με το θανατηφόρο παράσιτο.
Δεν είναι ακόμα σαφές πόσο άσχημα οι μεγάλοι πίθηκοι αρρωσταίνουν από την ελονοσία. Όπως είπε η δρ Χαν, οι επιστήμονες θέλουν να μάθουν αν οι πίθηκοι μπορούν να κολλάνε το παράσιτο, χωρίς να αρρωσταίνουν ή να πεθαίνουν όπως οι άνθρωποι, πράγμα που θα μπορούσε να βοηθήσει στην καταπολέμηση της νόσου και στους ανθρώπους.
