Οι αντικαρκινικές ιδιότητες των φρούτων και των λαχανικών σχετίζονται με το χρώμα τους. Πρέπει βέβαια να είναι κανείς προσεκτικός με τις πολλές υπερβολές και ανοησίες που λέγονται για τις τροφές και τον καρκίνο αλλά στην περίπτωση αυτή, πράγματι τα οφέλη από τα φρούτα και τα λαχανικά προκύπτουν από το χρώμα τους.
Ο λόγος είναι απλός: τα διάφορα φυτικά συστατικά που επηρεάζουν τη μεθυλίωση (καθιστά σιωπηλά ορισμένα γονίδια που παίζουν ρόλο στον καρκίνο) ή μας αποτοξινώνουν από τις καρκινικές ουσίες ή έχουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες είναι τα ίδια που προσδίδουν στα φρούτα και τα λαχανικά το χαρακτηριστικό τους χρώμα.
Το πράσινο χρώμα
Τα φυτοχημικά συστατικά που καθορίζουν το πράσινο χρώμα των φρούτων και των λαχανικών ανήκουν στα γλυκοζινολικά άλατα. Πρόκειται για παράγωγα αμινοξέων που περιέχουν θείο. Μπορούν να μετασχηματιστούν σε ισοθειοκυανίνες και σε ινδόλες.
Οι ερευνητές έχουν καταφέρει να αποκαλύψουν ότι υπάρχει σχέση μεταξύ ορισμένων από αυτά τα συστατικά και της μείωσης του κινδύνου για μορφές καρκίνου όπως αυτούς της ρινοφαρυγγικής κοιλότητας, του οισοφάγου, του στομάχου και του πνεύμονα.
Η αντικαρκινική δράση των πράσινων φρούτων και λαχανικών προκύπτει από την ενεργοποίηση των ενζύμων που συμμετέχουν στην αποτοξίνωση των παραγόντων καρκινογένεσης, στην αναστολή της δράσης των ενζύμων που τροποποιούν το μεταβολισμό των στεροειδών ορμονών –οι οποίες είναι καρκινογόνες– και στην προστασία έναντι των οξειδωτικών βλαβών.
Οι ινδόλες, τις οποίες περιέχουν κυρίως τα λάχανα, μπορούν και αυτές να δράσουν προληπτικά κατά του καρκίνου του εντέρου, του οισοφάγου, του ορθού και της ουροδόχου κύστης. Φρούτα και λαχανικά που αποτελούν πηγή ινδολών είναι: μπρόκολο, κουνουπίδι, λάχανο, λαχανάκι Βρυξελλών, λαχανίδα, λάχανο κινέζικο, κάρδαμο, γογγύλι.
Επιπλέον, τα λαχανικά με πράσινο φύλλωμα χαρακτηρίζονται ατό υψηλή περιεκτικότητα σε φολικό οξύ και χλωροφύλλη. Το φολικό οξύ δρα προστατευτικά για τον καρκίνο του παγκρέατος, ενώ η χλωροφύλλη, που η δομή της είναι σχεδόν ίδια με αυτήν της αιμοσφαιρίνης των ερυθρών αιμοσφαιρίων, φαίνεται ότι έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες που προστατεύουν την αιμοσφαιρίνη. Η χλωροφύλλη πρέπει να χρησιμοποιείται στη διατροφή μαζί με κρέας. Αυτή η διαπίστωση έχει αποδειχθεί από πολλαπλές έρευνες στα ζώα. Συνεπώς είναι πολύ καλό να χρησιμοποιούμε στη διατροφή μας τα πράσινα λαχανικά μαζί με το κρέας.
Το πορτοκαλί χρώμα
Τα φρούτα και τα λαχανικά με πορτοκαλί χρώμα είναι πλούσια σε καροτενοειδή (άλφα καροτένιο και βήτα καροτένιο), που τους προσδίδουν το συγκεκριμένο χρώμα. Φρούτα και λαχανικά με μεγάλη περιεκτικότητα σε βήτα καροτένη είναι: μάνγκο, καρότο, γλυκοπατάτες, βερίκοκο, πράσινη κολοκύθα, ροδάκινο, κίτρινη κολοκύθα κλπ.
Οι τροφές αυτές ενδέχεται να παρέχουν τη δυνατότητα προστασίας από τον καρκίνο της μήτρας, καθώς και να έχουν προστατευτικές ανοσοποιητικές ιδιότητες απέναντι στον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) που προκαλεί καρκίνο σε αυτή την περιοχή του σώματος. Πιθανόν να έχουν και προστατευτική δράση κατά του καρκίνου του προστάτη.
Το κιτρινο-πορτοκαλί χρώμα
Στην περίπτωση των φρούτων και λαχανικών με το πορτοκαλί χρώμα και απόχρωση προς το κίτρινο, το χρώμα καθορίζεται από τα φλαβονοειδή και τη βήτα-κρηπτοξανθίνη. Τέτοια είναι: πορτοκάλι, γκρέιπφρουτ, λεμόνι, μανταρίνι, κλημεντίνη, βερίκοκο, ροδάκινο, νεκταρίνι, παπάγια, αχλάδι, ανανάς, κίτρινο σταφύλι και κίτρινη πιπεριά.
Ένα συστατικό των φλαβονοειδών που βρίσκεται σε μεγάλη ποσότητα στο φυτό λεβίστικο, στις έντονες κίτρινες χρωστικές ουσίες του, αλλά και στην κάππαρη και στο κακάο, είναι ένας αναστολέας των κυτοχρωμάτων και των ενζύμων της Φάσης I (τα οποία ενεργοποιούν την ανάπτυξη καρκίνων). Έχει αποδειχθεί με ασφαλή μέθοδο ότι αυτό το συστατικό διαθέτει την ικανότητα να μειώνει την καρκινική επίδραση του καπνού.
Το κόκκινο χρώμα
Το κόκκινο χρώμα των φρούτων και των λαχανικών οφείλεται στην παρουσία του λυκοπενίου, που το βρίσκουμε και στα καροτενοειδή, το οποίο έχει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Εξάλλου πρόκειται για ένα φυτοχημικό συστατικό που αποτελεί τον πρόδρομο άλλων συστατικών αυτής της οικογένειας των καροτενοειδών τα οποία μπορούμε να βρούμε στα προϊόντα της διατροφής μας.
Το λυκοπένιο δε μεταβολίζεται σε βιταμίνη Α, όπως άλλα μέλη της οικογένειας των καροτενοειδών αλλά παίζει σημαντικό ρόλο στην ενδοκυτταρική επικοινωνία. Είναι ένα συστατικό που βρίσκεται σε αφθονία κυρίως στην ντομάτα. Λειτουργεί με βεβαιότητα προστατευτικά ως προς τον καρκίνο του προστάτη. Ίσως να μειώνει και την πιθανότητα εκδήλωσης άλλων μορφών καρκίνου, όπως, π.χ., της στοματικής κοιλότητας, του οισοφάγου, του στομάχου και των πνευμόνων.
Τα παράγωγα προϊόντα της φρέσκιας ντομάτας (ντοματοχυμός) περιέχουν περισσότερο λυκοπένιο απ’ ό,τι η ντομάτα. Αυτό οφείλεται στο ότι όταν οι ντομάτες πολτοποιούνται για να παραχθεί χυμός, σάλτσα και κέτσαπ, αυξάνεται η περιεκτικότητα σε λυκοπένιο. Αυτή η δυνατότητα βελτιώνεται ακόμα περισσότερο όταν τα υλικά αυτά καταναλώνονται μαζί με λάδι, όπως στα μακαρόνια με σάλτσα και στην πίτσα.
Το μπλε χρώμα
Τα φρούτα και τα λαχανικά οφείλουν το μπλε χρώμα τους στις ανθοκυανίνες και στις φαινόλες. Αυτά τα συστατικά ανήκουν στην κατηγορία των ισχυρών αντιοξειδωτικών, τα οποία είναι ικανά να εμποδίσουν τη δηλητηριώδη επίδραση των ελεύθερων ριζών που παράγονται λόγω του κυτταρικού μεταβολισμού.
Τα φρούτα και λαχανικά με μπλε χρώμα και μεγάλη περιεκτικότητα ανθοκυανινών περιλαμβάνουν τα ξερά δαμάσκηνα, τα σταφύλια, τις μελιτζάνες και τα φρέσκα δαμάσκηνα. Στα φρούτα και λαχανικά με μπλε χρώμα και με μεγάλη περιεκτικότητα φαινολών ανήκουν: μύρτιλλα (blueberries), βατόμουρα, κόκκινο σταφύλι, φραγκοστάφυλο. Τα άτομα που πάσχουν από καρκίνο του δέρματος πρέπει να χρησιμοποιούν πολλά από αυτά τα προϊόντα στη διατροφή τους.
Ορισμένες έρευνες έχουν αποδείξει ότι οι ανθοκυανίνες πιθανόν να δρουν ως παράγοντες προστασίας ως προς τον καρκίνο του εντέρου γιατί προκαλούν μείωση του πολλαπλασιασμού των κυττάρων στο χοληφόρο βλεννογόνο, ενώ η δελφινιδίνη, μια από τις ανθοκυανίνες, προστατεύει από τον καρκίνο του παγκρέατος.
Τα μόρια των ανθοκυανινών απενεργοποιούν τους υποδοχείς των παραγόντων που επάγουν τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό και ειδικότερα τους υποδοχείς των αυξητικών παραγόντων των επιδερμικών κυττάρων (EGFR).
Το κιτρινο-πράσινο χρώμα
Το κιτρινο-πράσινο χρώμα ορισμένων φρούτων και λαχανικών οφείλεται στη λουτεΐνη και στη ζεαξανθίνη, δύο χρωστικές που ανήκουν στην κατηγορία των ξανθοφυλλών, που αποτελούν παράγωγα των καροτενοειδών. Στα φρούτα και λαχανικά με υψηλή περιεκτικότητα σε λουτεΐνη ανήκουν: λαχανίδα, σπανάκι, μαρούλι, μπρόκολο, αρακάς, πεπόνι, ακτινίδια, φύλλα γογγυλιού (μουστάρδας).
Η λουτεΐνη δρα ως αναστολέας του κυτταρικού κύκλου οπότε κατ’ αυτόν τον τρόπο εμποδίζει την κυτταρική διαίρενση και ενεργοποιεί την κυτταρική αυτοκτονία των κυττάρων που έχουν υποστεί βλάβες (απόπτωση). Οι ιδιότητες αυτές έχουν διαπιστωθεί με έρευνες σε καρκινικά κύτταρα του δέρματος, του παγκρέατος, του συκωτιού και διαφόρων μορφών λευχαιμίας. Μια παρόμοια δράση έχει καταδειχθεί και σε καρκινικά κύτταρα προερχόμενα από ανθρώπινο προστάτη, που έχουν μεταμοσχευθεί σε ποντίκια.
Το λευκό και το υπόλευκο
Σε αυτή την κατηγορία φρούτων και λαχανικών υπάρχουν τρεις ομάδες τροφών που περιλαμβάνουν το σκόρδο και το κρεμμύδι, το ραπανάκι και το σικορέ και, τέλος, τη σόγια.
Η κατανάλωση σόγιας, πλούσιας σε φυτοοιστρογόνα, φαίνεται ότι είναι ικανή να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Πολλές επιστημονικές έρευνες στον άνθρωπο έχουν καταλήξει σε αυτό το συμπέρασμα. Η αυξημένη κατανάλωση σόγιας θα μπορούσε να είναι η αιτία για τα χαμηλά ποσοστά καρκίνου του μαστού στην Ιαπωνία. Γνωρίζουμε ότι η μέση τιμή κατανάλωσης σόγιας που αντιστοιχεί σε μια γυναίκα στην Ιαπωνία είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που αντιστοιχεί σε μια ευρωπαία ή αμερικανίδα. Φαίνεται επίσης ότι η αυξημένη κατανάλωση σόγιας θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου του παχέος εντέρου σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση. Ενδέχεται, επιπλέον, να έχει προστατευτική δράση ενάντια στην εκδήλωση καρκίνου του στομάχου αλλά και καρκίνου του προστάτη, απλώς μέσω της κατανάλωσης γάλακτος σόγιας.
Εικάζεται ότι το αποτέλεσμα αυτό της σόγιας οφείλεται σε ουσίες αναστολείς της δράσης των ενζύμων της προκαρκινικής φάσης. Οι ουσίες αυτές πιθανόν λειτουργούν περιοριστικά ως προς την εξάπλωση των αιμοφόρων αγγείων που τρέφουν τον όγκο, εμποδίζοντας με αυτό τον τρόπο τη τροφοδοσία του με φρέσκο αίμα και οδηγώντας τελικά στο θάνατο τα καρκινικά κύτταρα.
Η δεύτερη ομάδα αποτελείται από το ραπανάκι, τη ραπανίδα και το σικορέ. Η κατανάλωση αυτών των προϊόντων θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου του στομάχου σε σημαντικό ποσοστό 30-40%. Έχουν χαμηλό θερμιδικό περιεχόμενο και μπορείτε να τα τρώτε άφοβα.
Τέλος, η τρίτη ομάδα προϊόντων περιλαμβάνει το σκόρδο, το κρεμμύδι και τα παράγωγα τους. Τα λαχανικά αυτά περιέχουν την ουσία αλισίνη, ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό, αντιιικό και αντικαρκινικό με αποτοξινωτική δράση.
Πηγή: Νταβίντ Καγιάτ (David Khayat): H σωστή αντικαρκινική διατροφή
