Σύμφωνα με μελέτη ερευνητών των αμερικανικών πανεπιστημίων Rutgers και Emory, η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «JAMA Neurology», η χρόνια έκθεση στο εντομοκτόνο DDT που χρησιμοποιόταν ευρέως πριν 50 χρόνια ίσως να ευθύνεται για την αυξημένη συχνότητα της νόσου Αλτσχάιμερ.
Το DDT ήταν αρχικά ένα επιτυχημένο εντομοκτόνο. Χρησιμοποιήθηκε για να εξολοθρεύει τα κουνούπια που προκαλούσαν ελονοσίας στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου αλλά στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε ως φυτοφάρμακο στη γεωργία για την προστασία των καλλιεργειών. Ωστόσο, υπήρξαν πολλά ερωτήματα για τις συνέπειες που μπορεί είχε στο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 οι Σκανδιναβικές χώρες απαγόρευσαν τη χρήση του στη γεωργία, το 1972 ακολούθησαν οι ΗΠΑ και άλλες ανεπτυγμένες χώρες. Στην Ελλάδα απαγορεύθηκε το 1977. Σήμερα χρησιμοποιείται στις χώρες έχουν αυξημένα κρούσματα ελονοσίας.
Η ουσία DDE
Όπως γράφουν οι ερευνητές όταν ο άνθρωπος εκτεθεί στο DDT, αυτό παραμένει στον οργανισμό με τη μορφή ενός υποπροϊόντος του μεταβολισμού του, της ουσίας DDE (διχλωροδιφαινυλοδιχλωροαιθυλένιο). Οι επιστήμονες εξέτασαν τα επίπεδα της DDE στο αίμα 86 πασχόντων από τη νόσο Αλτσχάιμερ και τα συνέκριναν με εκείνα 79 υγιών εθελοντών, παρόμοιας ηλικίας και κοινωνικού επιπέδου. Τα επίπεδά του στο αίμα των πασχόντων από Αλτσχάιμερ ήταν κατά μέσον όρο 3,8 φορές υψηλότερα.
Οι ερευνητές εκτιμούν ότι το εντομοκτόνο μπορεί να αυξάνει τον κίνδυνο εκδήλωσης Αλτσχάιμερ, συμβάλλοντας στο να αναπτυχθούν οι αμυλοειδείς πλάκες (amyloid plaques) στον εγκέφαλο, οι οποίες αποτελούν το σύμπτωμα της νόσου και οδηγούν τα εγκεφαλικά κύτταρα σε νέκρωση.
«Είναι μία από τις πρώτες μελέτες που εντοπίζουν έναν τόσο ισχυρό περιβαλλοντικό παράγοντα κινδύνου για νόσο Αλτσχάιμερ», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής δρ Άλαν Λίβεϋ, καθηγητής και διευθυντής στο Κέντρο Έρευνας Νόσου Αλτσχάιμερ στο Emory.
«Η έκταση της συσχέτισης μας εξέπληξε και είναι συγκρίσιμη σε ισχύ με εκείνη των γνωστών γενετικών παραγόντων κινδύνου», πρόσθεσε.
Το ερώτημα είναι πως υπάρχει το DDT στο αίμα των εθελοντών, αφού είναι απαγορευμένο από τη δεκαετία του 1970! Φαίνεται ότι η μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα και του χώματος στο παρελθόν, εξακολουθεί να «περνάει» στην τροφική αλυσίδα. Μπορεί επίσης το DDE στο αίμα των ασθενών να οφείλεται στην συνεχιζόμενη έκθεση στο DDT, λόγω κατανάλωσης τροφίμων που εισάγονται από χώρες όπου ακόμα χρησιμοποιείται.
Η μελέτη έδειξε ακόμα πως τις χειρότερες επιδόσεις σε τεστ αξιολόγησης των νοητικών λειτουργιών είχαν όσοι εθελοντές έφεραν ταυτοχρόνως τα υψηλότερα επίπεδα DDE και είχαν και τη μεταλλαγή e4 του γονιδίου APOE (σχετίζεται με την εμφάνιση νόσου Αλτσχάιμερ).
Τα φυτοφάρμακα
Σε ένα συνοδευτικό κύριο άρθρο, οι επιστήμονες Steven DeKosky και Sam Gandy έγραψαν ότι τα συμπεράσματα της μελέτης “πρέπει να θεωρηθούν προκαταρκτική μέχρι να υπάρξει ανεξάρτητη επιβεβαίωση.” Ωστόσο οι δύο επιστήμονες σημειώνουν ότι τα φυτοφάρμακα έχουν «συνδέονται πειστικά» με αυξημένο κίνδυνο για τη νόσο του Πάρκινσον, μια άλλη νευρολογική πάθηση. Και προσθέτουν ότι οι ερευνητές θα πρέπει να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο προκειμένου να εξετάσουν τις περιβαλλοντικές συνδέσεις με το Αλτσχάιμερ αφού δεν μπορούν να κάνουν πολλά πολλά πράγματα για τις γενετικές αιτίες της νόσου.
Αν και οι επιστήμονες έχουν βρει 20 γονίδια που αυξάνουν τον κίνδυνο της νόσου του Alzheimer, μόνο APOE έχει μεγάλη επίδραση αυξάνοντας τον κίνδυνο κατά 10 έως 12 φορές σε άτομα που κληρονομούν δύο αντίγραφα της παραλλαγής. Τα περισσότερα από τα άλλα γονίδια που συνδέονται με την αύξηση του κινδύνου της νόσου Alzheimer έχουν πολύ μικρή επίδραση.
Σήμερα, το Αλτσχάιμερ είναι η έκτη κύρια αιτία θανάτου στις ΗΠΑ επηρεάζοντας περισσότερους από 5,2 εκατομμύρια Αμερικανούς.
