Η καρδιά μπορεί να προσβληθεί από λοίμωξη και πιο συνήθης μορφή είναι η λοιμώδης ενδοκαρδίτιδα η οποία προκαλείται από μικρόβια που εισβάλλουν στην εσωτερική επιφάνεια των τοιχωμάτων της καρδιάς (ενδοκάρδιο) και συνήθως επηρεάζουν τις βαλβίδες της. Υπάρχουν δυο μορφές ενδοκαρδίτιδας – η υποξεία και η οξεία.
H υποξεία βακτηριακή ενδοκαρδίτιδα συχνά οφείλεται σε στρεπτόκοκκους χαμηλής λοιμογόνου δράσης και προκαλεί νόσο ήπιας έως μέτριας βαρύτητας, που εξελίσσεται αργά για εβδομάδες και μήνες. Η οξεία βακτηριακή ενδοκαρδίτιδα είναι κεραυνοβόλος νόσος που εξελίσσεται μέσα σε μέρες ή βδομάδες.
Πώς φτάνουν τα μικρόβια στην καρδιά για να προκαλέσουν λοίμωξη;Αρχικά, τόσο το ινώδες όσο και τα αιμοπετάλια του αίματος προσκολλώνται στην επιφάνεια της νοσούσης ή τεχνητής βαλβίδας (ή άλλης δομής). Τα μικρόβια στο αίμα (βακτηριαιμία) συνδέονται με το μείγμα αιμοπεταλίων/ινώδους και δημιουργούν χλωρίδα. Η βακτηριαιμία αποτελεί συχνό φαινόμενο κατά τις οδοντιατρικές επεμβάσεις -ακόμα και με το βούρτσισμα των δοντιών ή το έντονο μάσημα- όταν «σπάνε» μικρά αιμοφόρα αγγεία. Εμφανίζεται, επίσης, όταν εξετάζεται το έντερο μέσω ενδοσκόπησης των ανώτερων τμημάτων του ή σιγμοειδοσκόπησης.
Ποια είναι τα συμπτώματα της υποξείας ενδοκαρδίτιδας;
Κατά κανόνα, η ασθένεια εξελίσσεται στη διάρκεια μιας περιόδου εβδομάδων έως μηνών και επηρεάζει πιο συχνά τη μιτροεδή και την αορτική βαλβίδα στην αριστερή πλευρά της καρδιάς. Τα συμπτώματα δεν είναι σαφή και γίνονται αισθητά σε ολόκληρο το σώμα, ενώ συνοδεύονται σχεδόν πάντα από χαμηλό πυρετό. Ο ασθενής μπορεί να αισθάνεται κόπωση, καθώς και απώλεια όρεξης και βάρους. Η σπλήνα διογκώνεται και παρουσιάζεται αναιμία, καθώς και καρδιακά φυσήματα και μικροσκοπικές αιμορραγίες στην επιδερμίδα (πετέχειες) και στις ονυχοφόρους επιφάνειες των δαχτύλων (αιμορραγίες ακίδας).
Γιατί αυτή η λοίμωξη εμφανίζεται στην καρδιά;
Οι λοιμώξεις επηρεάζουν συνήθως μια βαλβίδα που έχει υποστεί βλάβη, όπως συμβαίνει στις συγγενείς βαλβιδικές διαταραχές ή στις εκφυλιστικές βαλβιδικές νόσους σε ηλικιωμένους ασθενείς. Το ίδιο ευαίσθητες είναι και οι τεχνητές βαλβίδες της καρδιάς.
Πώς διαφέρει η οξεία από την υποξεία ενδοκαρδίτιδα;
Η οξεία ενδοκαρδίτιδα προκαλείται συνήθως από λοιμώξεις του αίματος λόγω ενδοφλέβιας χρήσης ουσιών. Εξελίσσεται ραγδαία σε λίγες ημέρες και συνήθως επηρεάζει την τριγλώχινα βαλβίδα, ενώ συχνά εμφανίζονται επιπλοκές από έμβολα λόγω λοίμωξης στους πνεύμονες. Συχνά υπάρχει στον οργανισμό και χρυσίζων σταφυλόκοκκος, ο οποίος προκαλεί μεγαλύτερη βλάβη στους ιστούς και έχει υψηλότερη θνησιμότητα από άλλα μικρόβια.
Η οξεία ενδοκαρδίτιδα επηρεάζει τις τεχνητές βαλβίδες;
Η ενδοκαρδίτιδα των τεχνητών βαλβίδων μπορεί να παρουσιαστεί έως και σε 20% όλων των περιπτώσεων ενδοκαρδίτιδας. Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος κατά το πρώτο έτος, αλλά παραμένει και αργότερα πιο υψηλός απ’ ό,τι συνήθως. Σπανίως, τα μικρόβια εισάγονται μέσω χειρουργικής επέμβασης. Οι πιθανοί «ύποπτοι» είναι άλλες μορφές βακτηριαιμίας. Η ενδοκαρδίτιδα μπορεί, επίσης, να προκληθεί από μολυσμένους φλεβικούς καθετήρες και καθετήρες αιμοκάθαρσης.
Πώς γίνεται η διάγνωση της ενδοκαρδίτιδας;
Λαμβάνονται τρεις διαφορετικές καλλιέργειες αίματος μέσα σε 24 ώρες. Αν υπάρχει ενδοκαρδίτιδα, οι καλλιέργειες είναι θετικές όσον αφορά στην ύπαρξη μικροβίων σε πάνω από 95% των περιπτώσεων. Σε πολλές περιπτώσεις οι βαλβιδικές ανωμαλίες και η χλωρίδα αναγνωρίζονται με διοισοφαγικό ηχοκαρδιογράφημα.
Είναι μοιραία η ενδοκαρδίτιδα; Υπάρχει πρόληψη;
Η διαταραχή αυτή ήταν πάντα μοιραία πριν την εμφάνιση των αντιβιοτικών. Σήμερα, η θνησιμότητα είναι περίπου 20% και εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της ηλικίας, της διάρκειας της λοίμωξης, του τύπου των λοιμογόνων μικροβίων και της παρουσίας τεχνητής βαλβίδας. Η πρόληψη της ενδοκαρδίτιδας είναι απλή και αποτελεσματική, ειδικά σε οδοντιατρικές επεμβάσεις, οπότε μπορεί να χορηγηθεί στους ασθενείς αντιβιοτική προφύλαξη από το στόμα μία ώρα πριν την επέμβαση. Ρωτήστε τον γιατρό σας για να δείτε αν χρειάζεστε τέτοιου είδους αντιβιοτική προφυλακτική αντιμετώπιση.
