Φυματίωση: Συμπτώματα, αιτίες και θεραπεία

fymativsh55Η φυματίωση υπάρχει από την αρχαιότητα. Παρόλο που η συχνότητα εμφάνισης της μειώθηκε σημαντικά κατά το μεγαλύτερο μέρος αυτού του αιώνα, υπάρχει μία σημαντική αύξηση από τις αρχές της δεκαετίας του 1980.

Η φυματίωση είναι μία χρόνια βακτηριακή λοίμωξη. Μπορεί να προσβληθείτε μετά την εισπνοή σταγονιδίων που αιωρούνται στον αέρα από κάποιον που βήχει ή φτερνίζεται και φέρει τη νόσο.

Ο κίνδυνος που διατρέχετε να κολλήσετε φυματίωση διαφέρει ανάλογα με τη συχνότητα των επαφών σας με άτομα που έχουν ήδη μολυνθεί.

Η φυματίωση προκαλείται από ένα βακτήριο, το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης. Τα βακτήρια αυτά μπορεί να επιτεθούν σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος σας, αλλά συνήθως εισβάλλουν στους πνεύμονες σας.

Η θεραπεία βασίζεται κυρίως στα φάρμακα.

Συμπτώματα και διάγνωση

Αν εκτεθείτε στο μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης, ο μικροοργανισμός μπορεί να κατορθώσει να εισέλθει στους πνεύμονες σας. Μπορεί να έχετε μολυνθεί, αλλά να μην εμφανίσετε κανένα σύμπτωμα αρχικά ή μπορεί να παρουσιάσετε μόνο ήπιο βήχα και ελαφρύ πυρετό.

Ο μικροοργανισμός που προκαλεί τη φυματίωση μπορεί να εξαπλωθεί μέσω των λεμφαδένων και του αίματος σε όλα σχεδόν τα όργανα του σώματος σας. Οι περιοχές που προσβάλλονται συνήθως είναι οι πνεύμονες και οι μεμβράνες που καλύπτουν τους πνεύμονες (υπεζωκότας), η σπονδυλική στήλη ή οι μεγάλες αρθρώσεις καθώς και οι νεφροί. Όταν προσβάλλονται τα νεφρά σας, μπορεί να έχετε συμπτώματα παρόμοια με της ουρολοίμωξης.

Σημεία και συμπτώματα

  • Επίμονος βήχας με παραγωγή βλεννοαιματηρών πτυέλων.
  • Χαμηλός πυρετός.
  • Κόπωση.
  • Ανορεξία και απώλεια βάρους.
  • Νυχτερινές εφιδρώσεις.
  • Πόνος κατά την αναπνοή ή το βήχα.
  • Πόνος στη σπονδυλική στήλη ή στις μεγάλες αρθρώσεις.

Το δερματικό τεστ φυματίνης μπορεί να εξακριβώσει αν έχετε ποτέ μολυνθεί από το μικροοργανισμό της φυματίωσης.

Το τεστ γίνεται με την έγχυση στο δέρμα σας μίας μικρής ποσότητας πρωτεϊνικού παραγώγου κεκαθαρμένης φυματίνης. Αν έχετε μολυνθεί από το μικροοργανισμό που προκαλεί τη φυματίωση, η έγχυση αυτή προκαλεί μία αντίδραση στον οργανισμό σας μέσα σε σαράντα οκτώ με εβδομήντα δύο ώρες.

Τα αποτελέσματα αυτής της εξέτασης θα ερμηνευτούν από το γιατρό σας ή από μία εκπαιδευμένη νοσοκόμα δύο με τρεις ημέρες μετά την έγχυση. Όταν μία πολύ ενεργός λοίμωξη βρίσκεται σε εξέλιξη στον οργανισμό σας ή αν το ανοσοποιητικό σας σύστημα είναι κατασταλμένο, η αντίδραση στο τεστ φυματίνης μπορεί να είναι ψευδώς αρνητική.

Η πρώιμη διάγνωση της φυματίωσης βασίζεται συχνά σε επανάληψη της ακτινογραφίας θώρακα, όπου μέσα σε δύο με τρεις μήνες μετά την αρχική λοίμωξη μπορεί να παρατηρηθούν αλλαγές.

Επιπλέον, ο γιατρός σας μπορεί να πάρει ένα δείγμα από τα πτύελα σας για χρώση και εξέταση στο μικροσκόπιο. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιήσει μία μοριακή τεχνική που ονομάζεται αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης (polymerase chain reaction), για να δει αν έχετε μολυνθεί από το μικροοργανισμό που προκαλεί τη φυματίωση.

Η διάγνωση επιβεβαιώνεται με καλλιέργεια στο εργαστήριο. Η ευκολότερη πηγή για τη λήψη δείγματος για καλλιέργεια είναι τα πτύελα. Άλλες συνήθεις πηγές είναι τα ούρα και οι γαστρικές εκκρίσεις. Οι γαστρικές εκκρίσεις λαμβάνονται με τοποθέτηση ενός μικρού σωλήνα που περνά από τη μύτη, κατεβαίνει από το πίσω μέρος του λαιμού μέσα από τον οισοφάγο και καταλήγει στο στομάχι. Ο γιατρός σας μπορεί να έχει αποτελέσματα από μία εξέταση χρώσης μέσα σε 24 ώρες, αλλά τα αποτελέσματα της καλλιέργειας δε θα είναι διαθέσιμα παρά μετά από έξι εβδομάδες, επειδή το βακτήριο της φυματίωσης αναπτύσσεται αργά.

Τα αποτελέσματα της καλλιέργειας παρέχουν επίσης πληροφορίες ως προς το πόσο καλά ή όχι θα αντιδράσει το βακτήριο στη θεραπεία. Κάποια είδη μυκοβακτηριδίων απαιτούν διαφορετική ή πιο εντατική θεραπεία από κάποια άλλα.

Πόσο σοβαρή είναι η φυματίωση; Στις αναπτυγμένες χώρες περισσότερο από το 90% των ατόμων που προσβάλλονται από φυματίωση θεραπεύονται πλήρως. Μετά τη θεραπεία δεν θα έχετε ενδείξεις της νόσου εκτός από τις αλλαγές που παρατηρούνται στην ακτινογραφία θώρακα και το θετικό δερματικό τεστ φυματίνης. Αν προσβληθείτε από φυματίωση, η δερματική εξέταση παραμένει θετική, έστω κι αν η νόσος έχει θεραπευτεί.

Μερικές φορές η φυματίωση αναπτύσσεται μέσα σε εβδομάδες μετά την αρχική έκθεση. Εντούτοις, ο μικροοργανισμός που προκαλεί τη φυματίωση μπορεί να παραμένει σε λανθάνουσα κατάσταση επί χρόνια, πριν εμφανιστεί η νόσος. Η ασθένεια μπορεί να ενεργοποιηθεί κάτω από συνθήκες που εξασθενούν το ανοσοποιητικό σύστημα, όπως η μεγάλη ηλικία, η κακή διατροφή, ο αλκοολισμός, η χρήση ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων ή η παρουσία ορισμένων νόσων, όπως AIDS ή κάποιων καρκίνων.

Θεραπεία

Τα φάρμακα προσφέρουν την πιο αποτελεσματική θεραπεία για τη φυματίωση. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, απαντώνται ολοένα και περισσότεροι μικροοργανισμοί που

προκαλούν φυματίωση και είναι ανθεκτικοί στα συνηθισμένα φάρμακα τα οποία χρησιμοποιούνται στη θεραπεία. Συνεπώς, είναι πολύ σημαντικός ο προσδιορισμός της ευαισθησίας στα αντιφυματικά φάρμακα σε κάθε περιστατικό για το οποίο μόλις έγινε η διάγνωση, έτσι ώστε να δοθεί η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή.

Για να προσδιοριστεί η ευαισθησία ή η αντίδραση του βακτηρίου σε κάθε φάρμακο, γίνεται καλλιέργεια πτυέλων ή άλλων σωματικών εκκρίσεων ή ιστών στο εργαστήριο. Όταν τα αποτελέσματα της καλλιέργειας είναι διαθέσιμα μετά από 6 με 8 εβδομάδες, ο γιατρός σας θα αντικαταστήσει τα φάρμακα που δεν είναι αποτελεσματικά με άλλη φαρμακευτική αγωγή. Η θεραπεία μπορεί να συνεχιστεί με λιγότερα από τέσσερα φάρμακα. Η χρήση νοσοκομειακής μάσκας στους δημόσιους χώρους, έως ότου η νόσος δεν είναι πλέον μεταδοτική, γενικά μετά από 2 με 3 εβδομάδες αγωγής, βοηθάει στην πρόληψη μετάδοσης της νόσου.

Από τη στιγμή που ξεκινά η φαρμακευτική αγωγή η βελτίωση στα συμπτώματα σας γίνεται αισθητή μέσα σε δύο με τρεις εβδομάδες, και ακολουθείται από βελτίωση και στην ακτινογραφία θώρακα. Η επιτυχής φαρμακευτική αγωγή, εντούτοις, μπορεί να προϋποθέτει τη χορήγηση φαρμάκων για 6 με 12 μήνες, για να καταστραφεί εντελώς το βακτήριο που προκαλεί τη φυματίωση.

Όλα τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη φυματίωση έχουν κάποια πιθανή τοξικότητα. Τόσο η ριφαμπικίνη όσο και η ισονιαζίδη μπορεί να προκαλέσουν φαρμακευτική ηπατίτιδα (μη μικροβιακή) και ίκτερο. Αυτές οι παρενέργειες είναι γενικά αντιστρέψιμες, όταν σταματήσετε το φάρμακο. Η ριφαμπικίνη μπορεί να προσδώσει πορτοκαλί ή καφέ χρώμα στα ούρα, στον ιδρώτα και στα δάκρυα σας.

Πρόληψη

Αν έχετε θετικό δερματικό τεστ φυματίνης και ειδικά αν έχετε έρθει πρόσφατα σε στενή επαφή με άτομο που πάσχει από φυματίωση, ο γιατρός μπορεί να σκεφτεί να σας χορηγήσει ισονιαζίδη, για να μειώσει τον κίνδυνο ενεργοποίησης του μικροοργανισμού που την προκαλεί. Το φάρμακο πρέπει να χορηγείται για 9 μήνες.

Επιπλέον, ο γιατρός σας μπορεί να σκεφτεί να χορηγήσει το φάρμακο ή ένα παρόμοιο παρασκεύασμα και σε άλλα άτομα που διαμένουν στο σπίτι σας.

Δείτε επίσης