Όταν η τροφή φτάσει από το στομάχι στο λεπτό έντερο, ξεκινά η απορρόφησή της. Καθώς διατρέχει ο πολτός τον σωλήνα του λεπτού εντέρου θα εξαφανιστεί σχεδόν πλήρως μέσα από τα τοιχώματά του. Σχεδόν διότι κάποια άπεπτα κομμάτια θα φτάσουν στο παχύ έντερο.
To λεπτό έντερο
Το λεπτό έντερο κατά κάποιο τρόπο “επιτίθεται” στον πολτό. Τον ζουλάει, τον πολιορκεί από όλες τις πλευρές, χώνει τις λάχνες σε αυτόν, τον ανακατεύει και τον ωθεί παρακάτω στην πεπτική οδό. Στο μικροσκόπιο οι ερευνητές βλέπουν ότι ακόμα και οι μικρολάχνες βοηθούν στην προώθηση του πολτού. Κινούνται πάνω-κάτω σαν μικροσκοπικά πόδια. Τα πάντα βρίσκονται σε κίνηση μέσα στο λεπτό έντερο ακολουθώντας έναν βασικό κανόνα: κίνηση προς τα εμπρός. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της λεγόμενης περισταλτικής κίνησης.
Αυτός είναι ο λόγος που πολλοί προτείνουν ένα διαιτολόγιο πλούσιο σε φυτικές ίνες για να ενθαρρύνουν την πέψη: οι άπεπτες ίνες πιέζουν το εντερικό τοίχωμα, που διεγείρεται και πιέζει κι αυτό με τη σειρά του. Αυτό γυμνάζει το έντερο και επιταχύνει τη διέλευση του φαγητού. Το τοίχωμα του λεπτού εντέρου περιέχει έναν ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό κυττάρων-βηματοδοτών που παράγουν μικροσκοπικούς βιοηλεκτρικούς παλμούς. Κατ’ αυτό τον τρόπο, ο μυς εμποδίζεται να κάνει λάθος και να αλλάξει πορεία η τροφή.
Το μεγαλύτερο μέρος της πολτοποιημένης τροφής θα εξαφανιστεί περνώντας στο κυκλοφορικό μας σύστημα, δηλαδή στο αίμα. Ορισμένα υπολείμματα όμως, όπως ένα αμάσητο σπυρί καλαμποκιού ή κάποιο χάπι με ειδική επικάλυψη που δεν διαλύθηκε από τα γαστρικά υγρά, εισέρχονται στο παχύ έντερο.
Στο λεπτό έντερο τώρα τα πάντα αστράφτουν, χωρίς σχεδόν κανένα ίχνος από όσα προηγήθηκαν λίγη ώρα νωρίτερα. Μία ώρα αφότου το λεπτό έντερο χωνέψει κάτι, ξεκινά τον καθαρισμό. Η επιστημονική ονομασία αυτής της διαδικασίας είναι «μεταναστευτικό μυοηλεκτρικό σύμπλεγμα». Η διαδικασία περιλαμβάνει κινήσεις που παρασύρουν τα οποιαδήποτε απομεινάρια προς το παχύ έντερο. Πρόκειται για το γουργουρητό της κοιλιάς που, αντίθετα με την κοινή πεποίθηση, δεν προέρχεται από το στομάχι αλλά από το λεπτό έντερο. Η κοιλιά μας δε γουργουρίζει όταν πεινάμε, αλλά όταν το διάστημα μεταξύ δύο γευμάτων είναι μεγάλο και υπάρχει επιτέλους χρόνος για καθάρισμα – αλλά φυσικά τότε μπορεί και να πεινάμε.
Το λεπτό έντερο ξέρει πότε να κάνει το καθάρισμα. Αν φάμε κάτι πριν ολοκληρωθεί το καθάρισμα, σταματάει αμέσως τη δουλειά και επιστρέφει σε κατάσταση αναμονής. Αν καταναλώνουμε διαρκώς λιχουδιές, δεν υπάρχει χρόνος για καθάρισμα. Έτσι εξηγείται εν μέρει η σύσταση ορισμένων διατροφολόγων να μεσολαβούν πέντε ώρες ανάμεσα στα γεύματα. Αλλά βέβαια δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι το διάστημα πρέπει να είναι ακριβώς πέντε ώρες.
Το παχύ έντερο
Στο τέλος του λεπτού εντέρου υπάρχει μία κατασκευή γνωστή ως βαλβίδα Bauhin. Διαχωρίζει το λεπτό από το παχύ έντερο το οποίο είναι αρκετά πιο τεμπέλικο. Εδώ η τροφή δεν μετακινείται πάντα προς τα εμπρός, εξαρτάται τι ταιριάζει εκείνη τη στιγμή.
Το παχύ έντερο αποτελεί το φιλόξενο σπίτι της εντερικής χλωρίδας, των βακτηρίων που ζουν μέσα μας και τρέφονται με οτιδήποτε άπεπτο καταλήγει εκεί – και στο λεπτό έντερο υπάρχουν βακτήρια αλλά πολύ λιγότερα, μόλις το 10% αυτών που υπάρχουν στο παχύ έντερο. Επίσης, στο παχύ έντερο φτάνουν πεπτικά υγρά όπου απορροφώνται.
Το παχύ έντερο λειτουργεί πιο αργά επειδή λαμβάνει υπόψη του πολλούς διαφορετικούς παράγοντες. Για παράδειγμα τον εγκέφαλο που είναι επιλεκτικός ως προς το πότε θέλει να πάμε στην τουαλέτα. Όταν αγχωνόμαστε, ο εγκέφαλος παρασύρει το παχύ έντερο και δεν του αφήνει τον απαιτούμενο χρόνο για να απορροφήσει τα πεπτικά υγρά. Το αποτέλεσμα είναι η διάρροια. Επίσης τα βακτήρια του εντέρου θέλουν άνεση χρόνου για να φάνε τα άπεπτα υπολείμματα.
Αν και το παχύ έντερο (όπως και το λεπτό) είναι ένας λείος σωλήνας, στις εικονογραφήσεις εμφανίζεται πάντοτε σαν μια σειρά από χάντρες. Διότι έτσι ακριβώς δείχνει το παχύ έντερο όταν ανοίγεται η κοιλιά. Κι αυτό γιατί πραγματοποιεί έναν χορό σε αργή κίνηση. Όπως και το λεπτό έντερο, διογκώνεται όταν επεξεργάζεται την τροφή προκειμένου να τη διατηρήσει εκεί που πρέπει. Κατά διαστήματα χαλαρώνει και στη συνέχεια διογκώνεται σε άλλο σημείο. Κατόπιν μένει στη νέα θέση για ένα διάστημα.
Δυο τρεις φορές τη μέρα το παχύ έντερο αναδεύεται και ωθεί τον συμπυκνωμένο πολτό για να τον σπρώξει παρακάτω. Όσοι τροφοδοτούν το παχύ έντερο με αρκετό όγκο, ίσως χρειαστεί να πάνε στην τουαλέτα 2-3 φορές την ημέρα αλλά για τους περισσότερους, το περιεχόμενο του εντέρου αρκεί για μία ημερήσια κένωση. Το παχύ έντερο των γυναικών είναι συνήθως ελαφρώς πιο ληθαργικό από των ανδρών. Οι ιατρικοί ερευνητές δεν έχουν ανακαλύψει ακόμη τον λόγο, όμως κατά πάσα πιθανότητα παίζουν ρόλο οι γυναικείες ορμόνες.
