Η χοληδόχος κύστη είναι ένας μικρός σάκος κάτω από το συκώτι (ήπαρ) και βρίσκεται ψηλά και δεξιά στην κοιλιακή χώρα.
Το συκώτι φτιάχνει τη χολή την οποία αποθηκεύει στη χοληδόχο κύστη. Η χολή είναι ένα υγρό μείγμα που περιέχει χοληστερίνη, χολερυθρίνη, χολικά άλατα, λεκιθίνη, ασβέστιο και νερό. Βοηθά στην πέψη των λιπαρών τροφών
Η χοληδόχος κύστη γεμίζει με χολή έχοντας το σχήμα μικρού αχλαδιού. Όταν τρώμε αδειάζει τη χολή στο δωδεκαδάκτυλο κι αυτό βοηθάει στην απορρόφηση των λιπαρών τροφών.
Αν η χολή μένει παρατεταμένα στη χοληδόχο κύστη, αυτό αποτελεί αιτία δημιουργίας πέτρας στη χολή (χολόλιθοι), οι οποίοι περιέχουν χοληστερίνη, χολερυθρίνη, ασβέστιο και βλέννα -η χοληστερίνη αποτελεί το κύριο συστατικό της πέτρας στη χολή.
Αν κάποιος από τους πόρους (σωληνοειδή αγγεία) που μεταφέρουν τη χολή από το συκώτι στη χοληδόχο κύστη ή από από τη χοληδόχο κύστη στο δωδεκαδάκτυλο φραχθεί από κάποια πέτρα ή λάσπη, το άτομο μπορεί να βιώσει πόνο.
Το 80% των ασθενών που αντιμετωπίζουν πρόβλημα στη χοληδόχο κύστη λόγω χολόλιθων δεν παρουσιάζουν συμπτώματα ακόμα και για 20 χρόνια αλλά δεν είναι λίγοι εκείνοι που βιώνουν σοβαρό κοιλιακό άλγος μία φορά στη ζωή τους ή και περισσότερες.
Πόνος και αιτίες
Η αιτία προσδιορίζει και τον τύπο του πόνου της χοληδόχου κύστης, ο οποίος μπορεί να συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα.
Ο πόνος μπορεί να οφείλεται σε:
Κολικό χοληφόρων: Προκαλείται από συσπάσεις των τοιχωμάτων της χοληδόχου κύστης ή των χοληφόρων αγγείων κατά τη μετατόπιση των λίθων ή της λάσπης.
Ο χοληφόρος κολικός είναι ένας συνεχόμενος ή διακοπτόμενος πόνος που μπορεί να διαρκέσει από μερικά λεπτά έως 24 ώρες. Ο πόνος ή το αίσθημα πίεσης εντοπίζεται στην άνω κοιλία, στο κέντρο της ή στο πάνω δεξιά μέρος της, κοντά στη χοληδόχο κύστη και στο συκώτι. Μεταξύ των περιστατικών μπορεί να μεσολαβούν ακόμα και μήνες.
Ο κολικός μπορεί να προκληθεί μετά από κάποιο λιπαρό γεύμα, ιδιαίτερα όταν έχει προηγηθεί νηστεία και να συνοδεύεται από ναυτία και έμετο.
Οξεία χολοκυστίτιδα: Πρόκειται για φλεγμονή του ιστού της χοληδόχου κύστης, που προκαλείται όταν κάποια πέτρα της χολής προκαλέσει απόφραξη της χοληδόχου κύστης και στη λιμνάζουσα χολή αναπτυχθούν μικρόβια.
Τα συμπτώματα είναι σοβαρός και σταθερός πόνος, που διαρκεί περισσότερο από τον κολικό χοληφόρων. Εμφανίζεται στη δεξιά κοιλιακή περιοχή και μπορεί να εξαπλωθεί προς τον δεξί ώμο. Ο πόνος χειροτερεύει με την μετακίνηση ή τον βήχα.
Η κοιλιά παρουσιάζει ευαισθησία στο άγγιγμα ή την πίεση και ο πόνος μπορεί να συνυπάρχει με ναυτία, έμετο, πυρετό, ρίγη και φούσκωμα. Εάν τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται χωρίς την παρουσία χολόλιθων αλλά ως επιπλοκή του τραύματος, είναι γνωστή ως αλιθιαστική χολοκυστίτιδα (acalculous cholecystitis).
Οξεία παγκρεατίτιδα: Τις περισσότερες φορές σχετίζεται με την ύπαρξη πέτρας στη χολή, που φράζει τον παγκρεατικό πόρο (ο οποίος ενώνεται σε κάποιο σημείο με το χοληδόχο), παγιδεύοντας τα πεπτικά υγρά στο εσωτερικό του παγκρέατος.
Τα συμπτώματα είναι σοβαρός κοιλιακός πόνος ακριβώς κάτω από τα πλευρά που εμφανίζεται ξαφνικά και εμμένει περισσότερο από 1-2 ημέρες. Μπορεί να “αντανακλά” στην πλάτη και να προκαλεί κοιλιακή ευαισθησία.
Ο πόνος αυξάνεται μετά το φαγητό και παράλληλα με αυτόν μπορεί να εμφανιστεί ναυτία, έμετος, φούσκωμα και σε σοβαρές περιπτώσεις πυρετός, δύσπνοια και αδυναμία. Η πάθηση διαγιγνώσκεται με κλινική εξέταση, αιματολογικές και απεικονιστικές εξετάσεις.
Χολαγγειίτιδα: Είναι μια φλεγμονή του χοληδόχου πόρου, που συνήθως προκαλείται από έμφραξή του και δημιουργία βακτηρίων.
Αρχικά, η δυσφορία στην άνω δεξιά κοιλιακή χώρα μετατρέπεται σε κοιλιακό άλγος που μπορεί να συνοδεύεται από πυρετό και ρίγη, κνησμό και ίκτερο.
Η καθυστέρηση στη διάγνωση ή τη θεραπεία της χολαγγειίτιδας μπορεί να αποβεί μοιραία γι’ αυτό η κατάσταση απαιτεί επείγουσα ιατρική περίθαλψη.
Αντιμετώπιση
Η αναζήτηση ιατρικής συμβουλής πρέπει να είναι γρήγορη με την εμφάνιση πόνου στην κοιλιά που διαρκεί περισσότερο από 8 ώρες ή εάν ο πόνος είναι τόσο έντονος που δεν ανακουφίζεται σε κάποια θέση ή όταν παρουσιάζεται και υψηλός πυρετός ή ρίγη ή ίκτερος.
Επειδή ο κολικός χοληφόρων αλλά και οι άλλες ιατρικές καταστάσεις που αναφέρονται πιο πάνω σχετίζονται συνήθως με χολόλιθους, η πρόληψη έγκειται στον έλεγχο των παραγόντων κινδύνου για δημιουργία χολόλιθων.
Μερικοί από αυτούς τους παράγονες, όπως η κληρονομικότητα, η αύξηση της ηλικίας και η εγκυμοσύνη, είναι αναπόφευκτοι, ενώ άλλοι, όπως η παχυσαρκία, η διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά και η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης στις γυναίκες στην εμμηνόπαυση είναι τροποποιήσιμοι.
Για τη διάγνωση απαιτείται η λήψη ιατρικού ιστορικού, κλινική εξέταση και διενέργεια υπερήχου για τον εντοπισμό πετρών στη χολή. Ο θεράπων ιατρός, αφού διαπιστώσει την αιτία του πόνου συστήνει αναλγητικά και διατροφή με λίγα λιπαρά.
Σε σοβαρά ή επαναλαμβανόμενα περιστατικά επιβάλλεται η χειρουργική αφαίρεση της χοληδόχου κύστης.
Παρότι η χολή είναι απαραίτητη για την απορρόφηση των λιπών, η ύπαρξη της ίδιας της κύστης δεν είναι, διότι αποτελεί έναν αποθηκευτικό χώρο. Η αφαίρεσή της συνήθως δεν προκαλεί προβλήματα στην υγεία ή την πέψη, ωστόσο μπορεί να υπάρχει μικρός κίνδυνος διάρροιας και δυσαπορρόφησης του λίπους.
Η χολοκυστεκτομή ανακουφίζει άμεσα από τον πόνο, θεραπεύει τη φλεγμονή και στις περισσότερες περιπτώσεις εμποδίζει την επαναδημιουργία πέτρας στη χολή.
Η χολοκυστεκτομή γίνεται πλέον λαπαροσκοπικά. Η μέθοδος είναι ανώδυνη, προσφέρει στον ασθενή ασφάλεια, καθώς ελαχιστοποιείται η πιθανότητα επιπλοκών, και ελάχιστη παραμονή στο νοσοκομείο.
