Παλαιότερα πιστευόταν ότι τα ανθρώπινα κύτταρα υπερτερούσαν στον οργανισμό μας, ως προς τα μικρόβια σε αναλογία 10 προς 1. Όμως, σύμφωνα με νεότερους υπολογισμούς, τα ανθρώπινα κύτταρα αποτελούν μόνο το 43% του συνολικού αριθμού των κυττάρων του σώματος. Τα υπόλοιπα είναι μικροσκοπικοί άποικοι: βακτήρια, ιoί, μύκητες κλπ.
Θα ήταν αφελές να πιστεύουμε ότι μεταφέρουμε τόσο πολύ μικροβιακό υλικό χωρίς αυτό να έχει καμία επίδραση στο σώμα μας. Η κατανόηση αυτού του κρυμμένου μισού μας – του μικροβιώματος όπως λέγεται – ίσως είναι κρίσιμη για την κατανόηση πολλών ασθενειών από τις αλλεργίες μέχρι τη νόσο του Πάρκινσον, την παχυσαρκία και την παραγωγή βιταμινών.
Το συγκεκριμένο πεδίο έρευνας θέτει πολλά ερωτήματα για το τι σημαίνει “ανθρώπινο” και οδηγεί σε καινοτόμες θεραπείες.
«Είναι ουσιαστικής σημασίας για την υγεία σας» λέει η καθηγήτρια Ruth Ley, διευθύντρια του τμήματος μικροβιολογικών επιστημών του Ινστιτούτου Max Planck, αναφερόμενη στο μικροβίωμα. «Το σώμα σας δεν είναι μόνο εσείς».
Τα βακτήρια, οι ιοί, οι μύκητες και άλλοι μικροοργανισμοί βρίσκονται κρυμμένοι κυρίως στο γαστρεντερικό μας σύστημα.
Το ανθρώπινο γονιδίωμα απαρτίζεται από περίπου 20.000 γονίδια. Αλλά υπάρχει και το μικροβιακό γονιδίωμα που φτάνει τα 20 εκατομμύρια γονίδια.
Ο καθηγητής μικροβιολογίας Sarkis Mazmanian συμπληρώνει: «Δεν έχουμε ένα μόνο γονιδίωμα. Τα γονίδια του μικροβιώματος μας είναι ένα δεύτερο γονιδίωμα. Αυτό που μας κάνει ανθρώπινους λοιπόν, κατά την άποψη μου, είναι ο συνδυασμός του δικού μας DNA και του DNA στο εντερικό μικροβίωμά μας».
Σύμφωνα με τη Ley, οι μεταβολές στο μικροβίωμα, που συμβαίνουν ως αποτέλεσμα της επιτυχίας στην καταπολέμηση των παθογόνων μικροοργανισμών, δηλαδή μέσω των αντιβιοτικών και των άλλων φαρμάκων, έχουν συμβάλει σε νέες ασθένειες που πρέπει να αντιμετωπίσουμε.
Παθήσεις, όπως η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, η κατάθλιψη, ο αυτισμός ή η αποτελεσματικότητα των αντικαρκινικών φαρμάκων φαίνεται να επηρεάζονται σημαντικά από το εντερικό μας μικροβίωμα.
Υπάρχουν καλά και κακά βακτήρια μέσα μας και ορισμένες θεραπείες που χρησιμοποιούμε σκοτώνουν τα καλά βακτήρια δίνοντας χώρο να αναπτυχθούν τα κακά βακτήρια. Αυτό ενδεχομένως να κρύβεται πίσω από την αύξηση των αλλεργιών και των αυτοάνοσων νοσημάτων τις τελευταίες δεκαετίες.
Η διατροφή επίσης επηρεάζει το μικροβίωμα. Μια δίαιτα με πολύ φαντ φουντ και σοκολάτες, ακόμα και όταν δεν περιέχει πολλές θερμίδες, μπορεί να επηρεάζει τον κίνδυνο παχυσαρκίας μέσω του τύπου των μικροβίων που αναπτύσσονται στο πεπτικό μας σύστημα.
Έχει ενδιαφέρον μια μελέτη που έγινε σε ποντίκια τα οποία αρχικά ήταν εντελώς απαλλαγμένα από μικρόβια. Οι επιστήμονες “μεταμόσχευσαν” στα ποντίκια κόπρανα από αδύνατους και παχύσαρκους ανθρώπους. Ανάλογα με μικροβίωμα που πήραν, τα ποντίκια ήταν σε θέση να αδυνατίσουν ή να παχύνουν.
Η μικροβιακή θεραπευτική ιατρική βρίσκεται ακόμη σε αρχικά στάδια, αλλά πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι η παρακολούθηση και ο έλεγχος του μικροβιώματος θα αποτελέσει ρουτίνα στο μέλλον, φέρνοντας επανάσταση στην Ιατρική.
