Γιατί η παχυσαρκία αυξάνεται με την ηλικία

Ένα από τα πιο απογοητευτικά πράγματα όταν γερνάει κανείς είναι ότι συσσωρεύονται κιλά γύρω από τη μέση. Η διατήρηση του νεανικού βάρους είναι μια πρόκληση με τα χρόνια, ακόμη και όταν δεν τρώμε περισσότερο ή δεν ασκούμαστε λιγότερο. Αλλά μην αποθαρρύνεστε. Η γήρανση είναι αναπόφευκτη αλλά η παχυσαρκία όχι.

Η παχυσαρκία επηρεάζει περίπου το 40% των Αμερικανών ενηλίκων, συμπεριλαμβανομένων των νέων και των μεσηλίκων. Υπολογίζεται ότι 93,3 εκατομμύρια ενήλικες ανήκουν σ’ αυτήν την κατηγορία, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων. Πρόκειται για ένα σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας που αυξάνει τον κίνδυνο διαβήτη τύπου 2, καρδιακών παθήσεων, εγκεφαλικού επεισοδίου και ορισμένων καρκίνων.

Ένας λόγος που κερδίζουμε βάρος καθώς γερνάμε είναι επειδή σταδιακά χάνουμε μυϊκή μάζα, περίπου 1% κάθε χρόνο, λέει ο Donald D. Hensrud, αναπληρωτής καθηγητής προληπτικής ιατρικής και διατροφής στο Mayo Clinic College of Medicine. Αυτό μπορεί να ακούγεται αρχικά περίεργο διότι αφού χάνουμε μυική μάζα, το αποτέλεσμα θα είναι να χάνουμε βάρος. Η συνέπεια όμως είναι να κερδίζουμε λίπος. Η μείωση της μυικής μάζας προκαλεί μείωση του βασικού μεταβολισμού μας, δηλαδή καίμε λιγότερες θερμίδων ενώ είμαστε σε ανάπαυση. Όσο χαμηλότερος είναι ο ρυθμός μεταβολισμού, τόσο λιγότερες θερμίδες καίμε. Και διατηρώντας την ίδια πρόσληψη θερμίδων, παχαίνουμε.

“Μπορεί να μην φαίνεται ότι χάνουμε μυική μάζα από χρόνο σε χρόνο, αλλά αυτό γίνεται εμφανές όταν συγκρίνονται οι ηλικίες των 20 και των 80 ετών”, λέει ο Hensrud. “Όσο μεγαλύτερη είναι η ποσότητα μυϊκής μάζας που έχουμε, τόσο μεγαλύτερος είναι ο βασικός μεταβολισμός”.

Επίσης, η αυθόρμητη σωματική δραστηριότητα -δηλαδή όχι αυτή που σκοπίμως κάνουμε και αναφέρεται ως άσκηση- μειώνεται με την ηλικία. “Σε γενικές γραμμές, ο μέσος 80άρης κινείται λιγότερο με μικρούς και μεγάλους τρόπους καθόλη τη διάρκεια της ημέρας σε σύγκριση με το μέσο 20άρη”, λέει ο Hensrud. “Και η άσκηση συνήθως μειώνεται”.

Η διαιτολόγος Bethesda Jessica Murgueytio συμφωνεί. “Πολλοί από τους ασθενείς μου παραδέχονται ότι κινούνται λιγότερο καθώς γερνούν και το πρώτο πράγμα που προτείνω για την απώλεια βάρους είναι να προσθέσετε σωματική άσκηση -τουλάχιστον δύο έως τρεις ημέρες την εβδομάδα- για να επιβραδύνετε τη σαρκοπενία (απώλεια μυών που σχετίζεται με την ηλικία), μαζί με μια επιπλέον ημέρα ή δύο για καρδιαγγειακή άσκηση”, λέει η Murgueytio. “Εκτός αυτού, ενθαρρύνω τους ασθενείς μου να εκπληρώσουν το στόχο των 10.000 βημάτων την ημέρα, να κάνουν βόλτες όλη την ημέρα ή κάνουν δουλειές στο σπίτι. Αυτό θα επηρεάσει επίσης το μεταβολικό ρυθμό”.

Πέρα από τις αλλαγές στη μυική μάζα και την άσκηση, υπάρχουν και οι αλλαγές στις ορμόνες: στους άνδρες μειώσεις  τεστοστερόνης και στις γυναίκες μειώσεις οιστρογόνων και προγεστερόνης μπορεί επίσης να επηρεάσουν το βάρος. Αλλά είναι ψευδές ότι οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες κερδίζουν περισσότερο βάρος από τους άνδρες, λέει ο Hensrud. Και τα δύο φύλα κερδίζουν, αλλά το βάρος στις γυναίκες τείνει να κατανέμεται πιο γρήγορα γύρω από την κοιλιά και αυτός είναι ο λόγος για την παρανόηση. Το γιατί οι γυναίκες βάζουν λίπος σ’ αυτήν την περίοδο της ζωής τους κυρίως στην κοιλιά οφείλεται σε ορισμένους υποδοχείς που αναπτύσσονται στα λιποκύτταρα της κοιλιακής τους χώρας.

Η αύξηση του σωματικού βάρους φαίνεται να επηρεάζει τους άνδρες και τις γυναίκες παρομοίως, λέει ο Hensrud συνήθως περίπου μισό κιλό ετησίως και πιο συχνά αυτό γίνεται στις γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Αυτό μπορεί να μην μοιάζει πολύ, αλλά αυτή η περίοδος κάνει τη μεγαλύτερη ζημιά. Αυτό είναι σωρευτικό και μετά από 20-30 χρόνια φαίνεται η διαφορά. “Μετά την εμμηνόπαυση, η αύξηση του σωματικού βάρους [και στα δύο φύλα] είναι περίπου ίδια, αλλά το βάρος των γυναικών αυξάνει περισσότερο προς την κοιλιακή περιοχή, έτσι φαίνεται να κερδίζουν περισσότερο από τους άνδρες με την ηλικία”.

Επίσης υπάρχουν ορισμένες φυσιολογικές μεταβολές που συμβαίνουν με τη γήρανση. Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι ο κύκλος των λιπιδίων στον λιπώδη ιστό (όπου το σώμα αποθηκεύει το λίπος) μειώνεται κατά τη διάρκεια της διαδικασίας γήρανσης, πράγμα που σημαίνει ότι η απομάκρυνση του λίπους από τα λιποκύτταρα επιβραδύνεται με την πάροδο της ηλικίας. Σ’ αυτή τη μελέτη, οι ερευνητές παρακολούθησαν τα λιπώδη κύτταρα σε 54 άνδρες και γυναίκες κατά τη διάρκεια μιας δεκαετούς διάρκειας και σε όλους υπήρξε μειωμένη έξοδος των λιπιδίων από τις λιποαποθήκες. Το αποτέλεσμα αυτό δείχνει ότι οι διαδικασίες στον λιπώδη ιστό «ρυθμίζουν τις αλλαγές στο σωματικό βάρος κατά τη διάρκεια της γήρανσης κατά τρόπο ανεξάρτητο από άλλους παράγοντες», λέει ο Peter Arner, του Ινστιτούτου Karolinska στη Σουηδία, ένας από τους κύριους συγγραφείς αυτής της μελέτης.

Οι ειδικοί συμβουλεύουν να ασκούμαστε τακτικά, να παρακολουθούμε την πρόσληψη των θερμίδων, και να κινούμαστε καθόλη τη διάρκεια της ημέρας, αποφεύγοντας την καθιστική ζωή επί μακρόν. “Όλοι οι τύποι σωματικής άσκησης καίνε θερμίδες και είναι σημαντικοί”, λέει ο Hensrud.

Η άσκηση είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος για να κάψετε θερμίδες και ειδικά η διαλειμματική προπόνηση υψηλής έντασης (HIIT: high-intensity interval training), δηλαδή οι σύντομες εκρήξεις έντονης άσκησης ακολουθούμενες από σύντομες περιόδους ανάκαμψης βοηθούν στην απώλεια του κοιλιακού λίπους. Η μετακίνηση καθόλη τη διάρκεια της ημέρας αντί να κάθεστε μπορεί επίσης να βοηθήσει να κάψετε πολλές θερμίδες.

Δείτε επίσης