Μια πλύση εγκεφάλου -κυριολεκτικά- δεχόμαστε κάθε βράδυ που κοιμόμαστε. Μάλιστα, οι νευροεπιστήμονες έχουν δημιουργήσει ένα βίντεο που δείχνει αυτή τη νυκτερινή διαδικασία εν δράση.
Κύματα του εγκεφαλονωτιαίου υγρού (CSF: cerebrospinal fluid) ρέουν στο μυαλό μας. Αυτό γίνεται ρυθμικά ενώ παίρνουμε έναν υπνάκο και ταυτόχρονα γίνεται εκκαθάριση τοξινών που δεν πρέπει να μαζεύονται μέσα στα κεφάλια μας. Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science.
Η επιστημονική ομάδα πίσω από αυτές τις νέες ιδέες λέει ότι τα ευρήματα θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη μελέτη διαφόρων νευρολογικών και ψυχολογικών διαταραχών, ειδικά αυτών που σχετίζονται με διαταραχές του ύπνου.
«Γνωρίζαμε ότι υπάρχουν τα ηλεκτρικά κύματα δραστηριότητας στους νευρώνες», λέει η νευροεπιστήμονας Laura Lewis από το Πανεπιστήμιο της Βοστώνης. «Αλλά μέχρι τώρα δεν είχαμε συνειδητοποιήσει ότι υπάρχουν πραγματικά κύματα και στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό».
Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι το εγκεφαλονωτιαίο υγρό είναι σημαντικό για την απομάκρυνση των αποβλήτων στον εγκέφαλο, αλλά οι επιστήμονες δεν είχαν τη γνώση αυτής της παλλόμενης διαδικασίας ή δεν ήταν σε θέση να την παρατηρήσουν.
Σε συνδυασμό με την εγκεφαλική δραστηριότητα αργού κύματος (που βοηθάει, εν μέρει, στη σταθεροποίηση των αναμνήσεών μας) και τη μείωση της ροής του αίματος που συμβαίνει κατά την διάρκεια του ύπνου, αυτά τα κύματα του εγκεφαλονωτιαίου υγρού φαίνεται να απομακρύνουν περιττές πρωτεΐνες και άλλα “σκουπίδια”.
Καθώς η αργή συχνότητα των εγκεφαλικών κυμάτων πέφτει καθώς γερνάμε, η νέα μελέτη θα μπορούσε να βοηθήσει στην έρευνα για τα φυσιολογικά προβλήματα που σχετίζονται με την ηλικία, μαζί με συγκεκριμένες διαταραχές.
Η μελέτη σημαίνει επίσης ότι τώρα είναι δυνατόν να πούμε αν κάποιος κοιμάται ή όχι, αναλύοντας απλώς τα πρότυπα του εγκεφαλονωτιαίου υγρού σε μια εγκεφαλική σάρωση.
«Είναι ένα δραματικό αποτέλεσμα» λέει η Lewis. «Ο παλμός του εγκεφαλονωτιαίου υγρού ήταν κάτι που δεν γνωρίζαμε καθόλου και τώρα μπορούμε να κοιτάξουμε μόνο σε μια περιοχή του εγκεφάλου και να έχουμε αμέσως ανάγνωση της κατάστασης στην οποία κάποιος βρίσκεται».
Για τους σκοπούς της μελέτης, 13 άτομα ηλικίας μεταξύ 23 και 33 ετών παρακολουθήθηκαν κατά τη διάρκεια του ύπνου με μαγνητική τομογραφία. Η μελλοντική έρευνα θα μπορούσε να εξετάσει και πιο ηλικιωμένους ανθρώπους για να επισημάνει τυχόν επιδείνωση της διαδικασίας καθώς γερνάμε. Επίσης, οι ερευνητές προτείνουν να βρεθούν τρόποι εξέτασης άλλοι από τη μαγνητική τομογραφία διότι ο θόρυβος που προκαλεί δεν είναι ευνοϊκός για τον ύπνο.
Μια ερώτηση είναι πώς ακριβώς το εγκεφαλονωτιαίο υγρό, τα εγκεφαλικά κύματα και η ροή αίματος συγχρονίζονται τόσο αποτελεσματικά. Ίσως επειδή οι νευρώνες “κλείνουν” τη νύχτα, δεν χρειάζονται τόσο πολύ αίμα, και καθώς το αίμα απομακρύνεται, η πίεση στον εγκέφαλο διατηρείται από την εισροή του εγκεφαλονωτιαίου υγρού.
