Οι όγκοι δημιουργούνται όταν τα καρκινικά κύτταρα κατορθώσουν να διαφύγουν από την επιτήρηση του ανοσοποιητικού συστήματος, γι’ αυτό τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον των επιστημόνων προσανατολίζεται προς την ανοσοθεραπεία
Η ανοσοθεραπεία αποτελεί ένα τύπο θεραπείας που έχει ως στόχο την ενίσχυση και την επικέντρωση της ανοσιακής απάντησης απέναντι στα καρκινικά κύτταρα. Συγχρόνως εκμεταλλεύεται την ιδιότητα του ανοσιακού συστήματος να έχει μνήμη, δραστικότητα και ειδικότητα.
Έχουμε στο σώμα μας, περίπου 2 δισεκατομμύρια κύτταρα που είναι γνωστά ως φυσικοί δολοφόνοι (NK: Natural Killer Cells). Το όνομα αυτό τα κάνει να ακούγονται επικίνδυνα, και πράγματι είναι, αλλά μόνο για τα καρκινικά κύτταρα και άλλα παθογόνα που μπορούν να βλάψουν το σώμα. Λέγονται “φυσικοί” δολοφόνοι γιατί αποτελούν στοιχείο του «έμφυτου ανοσοποιητικού μας συστήματος».
Οι φυσικοί δολοφόνοι είναι ένας τύπος λεμφοκυττάρων (λευκών αιμοσφαιρίων που αποτελούν μέρος του λεμφικού συστήματος). Έχουν τη σημαντική δουλειά να “περιπολούν” στην κυκλοφορία του αίματος και να παρακολουθούν συνεχώς για ξένους εισβολείς και καρκινικά κύτταρα. Δημιουργούνται στον μυελό των οστών, στους λεμφαδένες, στις αμυγδαλές, στον θύμο αδένα και στον σπλήνα. Μπορούν επίσης να βρεθούν στο ήπαρ, στο έντερο, στο δέρμα και στους πνεύμονες.
Στο μικροσκόπιο, τα λεμφοκύτταρα διακρίνονται σε μικρά και μεγάλα. Τα μεγάλα λεμφοκύτταρα αποτελούν τα NK ενώ τα μικρότερα αποτελούν τα Τ και Β λεμφοκύτταρα.
Τα NK λειτουργούν κάπως διαφορετικά από τα κύτταρα Τ, αλλά και τα δύο είναι μαχητές κατά του καρκίνου. Είναι σημαντικό να υπάρχει ένα καλό επίπεδο κυττάρων NK, ειδικά για κάποιον που βρίσκεται σε θεραπείας ή πρόληψης καρκίνου οποιουδήποτε είδους.
Τα φυσικά φονικά Τ κύτταρα αντιπροσωπεύουν ένα ξεχωριστό και ασυνήθιστο υποπληθυσμό των Τ κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος. Παρόλο που προέρχονται από κοινά προγονικά κύτταρα, τα ΝΚ είναι διαφορετικά από τα συμβατικά Τ κύτταρα, επειδή καθ’ οδόν αναπτύσσουν μοριακά προγράμματα που τους επιτρέπουν να ανταποκρίνονται αστραπιαία (μέσα σε μερικές ώρες) στην παθογόνο μόλυνση, κατευθύνοντας έτσι την πρώιμη φάση της ανοσολογικής απόκρισης. Μια ελληνική έρευνα αποκάλυψε ότι το μοριακό πρόγραμμα των ΝΚΤ κυττάρων εγκαθιδρύεται ήδη από το αρχικό στάδιο της διαφοροποίησης τους και διατηρείται μέχρι τα κύτταρα να ωριμάσουν ολοκληρωτικά. Υπεύθυνη για αυτή τη διαδικασία είναι η πρωτεΐνη BCL-6, η οποία εκφράζεται ειδικά στα ΝΚ κύτταρα, αλλά όχι και στα συμβατικά Τ κύτταρα. Το εξειδικευμένο αυτό πρότυπο έκφρασης επιτρέπει στη BCL-6 να ρυθμίζει την προσβασιμότητα και την έκφραση γονιδίων-κλειδιών που εμπλέκονται στην ανάπτυξη των ΝΚ κυττάρων.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η απενεργοποίηση της BCL-6 οδηγεί στη διακοπή της αναπτυξιακής διαδικασίας των ΝΚ κυττάρων, ενώ τα λίγα ΝΚ που αναπτύχθηκαν απέκτησαν πλέον χαρακτηριστικά συμβατικών Τ κυττάρων, είχαν δηλαδή απεμπολήσει το μοναδικό χαρακτήρα τους. Επομένως, η BCL-6 είναι καθοριστικός ρυθμιστής της μοριακής ταυτότητας των ΝΚ κυττάρων από τη γέννησή τους ως την ωρίμανσή τους.
Ανοσοποιητικό και καρκίνος
Τα Τ αναγνωρίζουν τις μη φυσιολογικές πρωτεΐνες που είναι συχνά παρούσες στα καρκινικά κύτταρα και τις φιλτράρουν ώστε να επιτεθούν στον όγκο. Αλλά καθώς ο όγκος αναπτύσσεται, βρίσκει τρόπο να διαφεύγει από την επιτήρηση των Τ κυττάρων. Τα ΝΚ εμποδίζουν την ανάπτυξη και εξάπλωση του καρκίνου μέσω της ικανότητάς τους να προκαλούν άμεσα κυτταροτοξικότητα και θάνατο σε καρκινικά κύτταρα.
Μόλις ένα κύτταρο NK εντοπίσει ένα καρκινικό κύτταρο καλεί και άλλα κύτταρα ΝΚ, και όλα μαζί επιτίθενται στο ανθυγιεινό κύτταρο με μια τοξική ουσία που διεισδύσει μέσα του. Στη συνέχεια απελευθερώνεται ένα μόριο που καλεί άλλα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος να “φάνε” τα υπολείμματα του καρκινικού κυττάρου.
Πώς ένα κύτταρο NK γνωρίζει τη διαφορά ανάμεσα σε ένα υγιές κύτταρο και ένα καρκινικό; Αυτό δεν είναι απολύτως γνωστό. Τα φυσικά κύτταρα δολοφόνοι έχουν ένα ενσωματωμένο σύστημα ανίχνευσης και επικοινωνίας που μπορεί να μιλήσει στον πυρήνα ενός ύποπτου κυττάρου για να διαπιστώσει εάν είναι φυσιολογικό ή ανθυγιεινό. Με βάση αυτές τις πληροφορίες, αποφασίζει εάν θα επιτεθεί ή όχι.
