Ποια είναι η φύση των συναισθημάτων που προκαλούνται από τη μουσική;
Οι επιστήμονες έκαναν έρευνα σχετικά με τις συναισθηματικές αποκρίσεις των ανθρώπων απέναντι στη μουσική και διαπίστωσαν ότι, σε διάφορους πολιτισμούς, τα δείγματα προκάλεσαν 13 βασικά συναισθήματα. Το “Banner Star-Spangled” προκαλεί υπερηφάνεια, το “The Shape of You” σπινθήρες χαράς και το “Careless Whispers” σαγήνη.
Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας εξέτασαν περισσότερους από 2.500 ανθρώπους στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα σχετικά με τις συναισθηματικές τους αποκρίσεις σε χιλιάδες τραγούδια από πολλά είδη μουσικής όπως rock, folk, jazz, heavy metal κλπ. Οι Αμερικανοί (1.591 άτομα) και οι Κινέζοι (1.258 άτομα) άκουσαν 2.168 μουσικά δείγματα και ανέφεραν συγκεκριμένα συναισθήματα ή ευρύτερα συναισθηματικά χαρακτηριστικά τα οποία ένιωσαν.
“Ερευνήσαμε πώς οι άνθρωποι αντιπροσωπεύουν τις υποκειμενικές εμπειρίες που σχετίζονται με τη δυτική και κινεζική μουσική και τη μορφή με την οποία διατηρούνται αυτές οι αναπαραστατικές διαδικασίες σε διάφορες πολιτιστικές ομάδες”, είπαν οι επιστήμονες.
Το αποτέλεσμα; Η υποκειμενική εμπειρία της μουσικής σε όλους τους πολιτισμούς μπορεί να χαρτογραφηθεί από τουλάχιστον 13 γενικά συναισθήματα: διασκέδαση, χαρά, ερωτισμός, ευχαρίστηση, χαλάρωση, θλίψη, ονειροπόληση, θρίαμβο, άγχος, πρόκληση, ενόχληση.
“Φανταστείτε να οργανώσετε μια μουσική βιβλιοθήκη με βάση το συναίσθημα και να καταγράφετε τον συνδυασμό συναισθημάτων που συνδέονται με το κάθε κομμάτι. Αυτό ουσιαστικά έκανε η μελέτη μας”, δήλωσε ο Alan Cowen, διδακτορικός φοιτητής στη νευροεπιστήμη.
Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Proceedings της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών.
“Έχουμε τεκμηριώσει τη μεγαλύτερη ποικιλία συναισθημάτων που γίνονται παγκοσμίως αισθητά στη γλώσσα της μουσικής”, δήλωσε ο ανώτερος συγγραφέας της μελέτης Dacher Keltner, καθηγητής ψυχολογίας.
Ο Cowen μεταφράζει τώρα τα δεδομένα σε έναν διαδραστικό χάρτη ήχου όπου οι επισκέπτες μπορούν να ακούσουν τα χιλιάδες αποσπάσματα μουσικής για να μάθουν, μεταξύ άλλων, εάν οι συναισθηματικές τους αντιδράσεις ταιριάζουν με το πώς ανταποκρίνονται οι άνθρωποι από διαφορετικούς πολιτισμούς.
Οι πιθανές εφαρμογές για αυτά τα ευρήματα σχετίζονται με την ενημέρωση των ψυχολογικών και ψυχιατρικών θεραπειών που αποσκοπούν να προκαλέσουν ορισμένα συναισθήματα.
“Οι άνθρωποι από διαφορετικούς πολιτισμούς μπορούν να συμφωνήσουν ότι ένα τραγούδι είναι θυμωμένο, αλλά μπορεί να διαφωνούν ως προς το αν αυτό το συναίσθημα είναι θετικό ή αρνητικό”, δήλωσε ο Cowen.
Επιπλέον, σε διάφορους πολιτισμούς, οι συμμετέχοντες στη μελέτη συμφώνησαν κυρίως για γενικούς συναισθηματικούς χαρακτηρισμούς μουσικών ήχων, όπως θυμωμένο, χαρούμενο και ενοχλητικό. Αλλά οι απόψεις τους ποικίλλουν στο επίπεδο της «διέγερσης», κάτι που αναφέρεται στο βαθμό της ηρεμίας ή παρακίνησης που προκαλείται από ένα μουσικό κομμάτι.
Για τη μελέτη, πάνω από 2.500 άτομα στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα προσλήφθηκαν μέσω της πλατφόρμας Amazon Mechanical Turk’s crowdsourcing. Οι εθελοντές εξέτασαν χιλιάδες βίντεο στο YouTube για μουσική που προκαλούσε ποικίλα συναισθήματα. Από αυτά, οι ερευνητές έχτισαν μια συλλογή από ακουστικά κλιπ που θα χρησιμοποιούσαν στα πειράματά τους. Στη συνέχεια, περίπου 2.000 συμμετέχοντες βαθμολόγησαν 40 δείγματα μουσικής με βάση 28 διαφορετικές κατηγορίες συναισθημάτων, καθώς και την κλίμακα θετικότητας ή αρνητικότητας για τα επίπεδα διέγερσης. Χρησιμοποιώντας στατιστικές αναλύσεις, οι ερευνητές έφτασαν σε 13 γενικές κατηγορίες συναισθημάτων που βρέθηκαν να αντιστοιχούν.
Για να διασφαλιστεί η ακρίβεια αυτών των ευρημάτων σε ένα δεύτερο πείραμα, σχεδόν 1.000 άνθρωποι από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα αξιολόγησαν πάνω από 300 επιπλέον δυτικά και παραδοσιακά κινεζικά δείγματα μουσικής που προορίζονταν να προκαλούν διακυμάνσεις στην διέγερση. Οι απαντήσεις τους επικύρωσαν τις 13 κατηγορίες συναισθημάτων.
Το “Four Seasons” του Vivaldi έκανε τους ανθρώπους να αισθάνονται πιο ενεργοποιημένοι, το “Rock the Casbah” τους ξεσήκωσε, το “Let’s Stay Together” προκάλεσε αισθησιασμό και το “Somewhere over the Rainbow” προκάλεσε χαρά. Εν τω μεταξύ, το heavy metal θεωρήθηκε ευρέως προκλητικό και η μουσική της σκηνής του ντους από την ταινία “Psycho” προκάλεσε φόβο όπως ακριβώς σκόπευε ο συνθέτης.
Οι Cowen και Keltner διεξήγαγαν προηγουμένως μια μελέτη στην οποία εντόπισαν 27 συναισθήματα ως ανταπόκριση σε υποβλητικά βίντεο κλιπ του YouTube. Για τον Cowen, ο οποίος προέρχεται από οικογένεια μουσικών, η μελέτη των συναισθηματικών επιπτώσεων της μουσικής φαινόταν το επόμενο λογικό βήμα.
“Η μουσική είναι μια παγκόσμια γλώσσα αλλά δεν δίνουμε πάντα την προσοχή σε αυτό που λέει και στο πώς γίνεται κατανοητό”, δήλωσε ο Cowen. “Θέλαμε να κάνουμε ένα σημαντικό πρώτο βήμα προς την επίλυση του μυστηρίου του τρόπου με τον οποίο η μουσική μπορεί να προκαλέσει τόσες πολλές αποχρώσεις συναισθημάτων”.
