Η αντιμικροβιακή αντοχή αποτελεί σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας που έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της νοσηρότητας, της θνησιμότητας και του κόστους υγειονομικής περίθαλψης. Χωρίς πρόσθετες ενέργειες για την αντιμετώπιση της αντιμικροβιακής αντοχής, πολλές κοινές παρεμβάσεις και διαδικασίες υγειονομικής περίθαλψης θα μπορούσαν να γίνουν πολύ επικίνδυνες για να αναληφθούν. Σε διεθνές επίπεδο, περίπου 700.000 θάνατοι αποδίδονται στην αντιμικροβιακή αντοχή ετησίως. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η πρωτοβάθμια φροντίδα αντιπροσωπεύει το 81% της συνταγογράφησης αντιβιοτικών.
Όσες περισσότερες φορές έχει πάρει κανείς αντιβιοτικά τα προηγούμενα χρόνια, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος να χρειασθεί εισαγωγή σε νοσοκομείο. Αυτό είναι το συμπέρασμα μιας βρετανικής επιστημονικής μελέτης που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό BMC Medicine. Ο στόχος της μελέτης ήταν να αξιολογήσει εάν η συχνή χρήση αντιβιοτικών σχετίζεται με τις εισαγωγές στα νοσοκομεία. Προηγούμενη έρευνα ανέφερε ότι τα άτομα στα οποία συνταγογραφούνται αντιβιοτικά συχνά αναπτύσσουν αντιμικροβιακή αντοχή.
Το επίπεδο της προηγούμενης χρήσης αντιβιοτικών βρέθηκε να είναι ισχυρός παράγοντας πρόβλεψης του κινδύνου εισαγωγής στο νοσοκομείο (που οφείλεται κυρίως σε λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος ή πνευμονία) μετά τις συνταγοποιήσεις αντιβιοτικών. Ασθενείς με περιορισμένη προηγούμενη χρήση αντιβιοτικών έδειξαν ταχείες και ισχυρές μειώσεις του κινδύνου. Αντίθετα, οι ασθενείς με υψηλότερα επίπεδα προηγούμενης χρήσης αντιβιοτικών εμφάνισαν πιο μέτρια μείωση του κινδύνου, με διαχρονικά υψηλότερους κινδύνους.
Οι επιδημιολόγοι του University of Manchester, με επικεφαλής τον καθηγητή Tjeerd van Staa, ανέλυσαν στοιχεία για περίπου 1,8 εκατομμύρια άτομα από την Αγγλία και την Ουαλία.
Αυτοί στους οποίους είχαν συνταγογραφηθεί αντιβιοτικά για κοινές λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού, ουρολοιμώξεις, ωτίτιδες κ.α. πάνω από 9 φορές κατά τα τελευταία τρία χρόνια, δηλαδή περίπου τρεις φορές το χρόνο (για διάρκεια μίας έως δύο εβδομάδων κάθε φορά), έχουν υπερδιπλάσια πιθανότητα να εισαχθούν σε νοσοκομείο με άλλη λοίμωξη μέσα στους επόμενους τρεις μήνες.
Όσοι κατά την τελευταία τριετία είχαν πάρει αντιβιοτικά δύο φορές, είχαν 23% μεγαλύτερη πιθανότητα για νοσοκομειακή εισαγωγή, όσοι είχαν πάρει τρεις έως τέσσερις φορές είχαν 33% μεγαλύτερη πιθανότητα εισαγωγής, όσοι είχαν πάρει πέντε έως οκτώ φορές αντιβιοτικά είχαν 77% φορές μεγαλύτερη πιθανότητα εισαγωγής, ενώ όσοι είχαν πάρει εννέα ή περισσότερες φορές αντιβιοτικά είχαν 126% φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να εισαχθούν σε νοσοκομείο.
Η ανάλυση δεν μπορεί να ανιχνεύσει μια σχέση αιτίας-αποτελέσματος. Αν τη κατάχρηση των αντιβιοτικών είναι η αιτία, τότε μπορεί να επιδρά μέσω αλλαγών στο μικροβίωμα του εντέρου.
«Δεν ξέρουμε γιατί συμβαίνει αυτό, αλλά η κατάχρηση των αντιβιοτικών μπορεί να σκοτώσει τα ευεργετικά βακτήρια στο έντερο και να μας κάνει πιο ευάλωτους στις λοιμώξεις», δήλωσε ο Staa.
Μια πρόσφατη μελέτη σε ζώα ανέφερε ότι η χρήση αντιβιοτικών προκαλεί υπερευαισθησία των εντερικών μακροφάγων στην βακτηριακή διέγερση, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη ευαισθησία σε λοιμώξεις.
Η συνταγογράφηση αντιβιοτικών για μια κοινή λοίμωξη -αν είναι ιογενής δεν ενδείκνυται, μόνο αν η αιτία είναι βακτήριο- είναι ευκολότερη όταν δεν υπάρχει διαθέσιμος χρόνος εκ μέρους του γιατρού. Έχουν αναληφθεί πολλές πρωτοβουλίες για τη μείωση της χρήσης αντιβιοτικών από τους κλινικούς ιατρούς.
Πηγή: The effectiveness of frequent antibiotic use in reducing the risk of infection-related hospital admissions: results from two large population-based cohorts. BMC Medicine, 2020; 18 (1) DOI: 10.1186/s12916-020-1504-5
