Στην ηπατική στεάτωση (λίπος στο συκώτι), τα ηπατοκύτταρα πεθαίνουν, με αποτέλεσμα την ηπατική βλάβη. Η σοβαρή στεάτωση αυξάνει τους ηπατοκυτταρικούς θανάτους, επιδεινώνοντας έτσι τη βλάβη του ήπατος. Μια μελέτη ρίχνει τώρα φως στον μηχανισμό της ηπατικής βλάβης, λόγω του λίπους που συσσωρεύεται στο συκώτι.
Χρησιμοποιώντας ποντίκια, η μελέτη έδειξε ότι η ήπια στεάτωση προκαλεί απόπτωση ενώ η σοβαρή στεάτωση προκαλεί κυρίως νεκρόπτωση που οδηγεί σε ρήξη κυττάρων και προκαλεί ισχυρή φλεγμονή και θάνατο νέων κυττάρων, προκαλώντας περαιτέρω ηπατική βλάβη. Αποκαλύφθηκε επίσης ότι ο παράγοντας μεταγραφής ATF3 εμπλέκεται σε αυτή τη διαδικασία. Τα αποτελέσματα αναμένεται να συμβάλουν στην ανάπτυξη θεραπευτικής μεθόδου.
Η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος (NAFLD) είναι ένας γενικός όρος για ασθένειες που προκαλούν ηπατική βλάβη λόγω αυξημένης συσσώρευσης λίπους στα ηπατικά κύτταρα ως αποτέλεσμα υπερβολικής πρόσληψης θρεπτικών ουσιών. Η NAFLD είναι μια χρόνια ηπατική νόσος που περιλαμβάνει το λιπώδες ήπαρ και την στεατοηπατίτιδα. Μπορεί να εξελιχθεί σε κίρρωση του ήπατος και καρκίνο.
Επιπλέον, στη NAFLD, η οξεία ηπατική βλάβη που προκαλείται από φάρμακα και άλλους παράγοντες επιδεινώνεται και παρατείνεται. Η NAFLD σχετίζεται στενά με την οξεία ή χρόνια ηπατική βλάβη ενώ ο επιπολασμός της είναι εξαιρετικά υψηλός και φτάνει στο 20-40% των ενηλίκων. Αποτελεσματική φαρμακευτική θεραπεία για τη NAFLD δεν έχει ακόμη καθιερωθεί και η ανάπτυξή της απαιτείται επειγόντως.
Η ηπατική βλάβη συμβαίνει όταν τα ηπατικά κύτταρα πεθαίνουν. Στο λιπώδες ήπαρ, δηλαδή στην ηπατική στεάτωση, ο αριθμός των ηπατοκυτταρικών θανάτων αυξάνεται καθώς η ασθένεια γίνεται πιο σοβαρή. Μέχρι στιγμής, έχει θεωρηθεί ότι ο ηπατοκυτταρικός θάνατος προκαλείται από έναν τρόπο κυτταρικού θανάτου που ονομάζεται απόπτωση και ότι η αύξηση της απόπτωσης παίζει σημαντικό ρόλο στην ηπατική βλάβη.
Η απόπτωση που είναι γνωστή ως σιωπηλός κυτταρικός θάνατος δεν προκαλεί φλεγμονή. Στην απόπτωση, τα κύτταρα συμπυκνώνονται χωρίς να διαταράσσεται η κυτταρική μεμβράνη και επέρχεται ο κυτταρικός θάνατος. Επομένως, δεν απελευθερώνονται διάφορες ενδοκυτταρικές ουσίες που θα προκαλούσαν φλεγμονή. Ωστόσο, σε πραγματικές ασθένειες λιπώδους ήπατος, η ηπατίτιδα αναπτύσσεται καθώς η ασθένεια γίνεται σοβαρή, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο ηπατοκυτταρικού θανάτου και φλεγμονής. Τα τελευταία χρόνια, έχει προταθεί η εμπλοκή τρόπων κυτταρικού θανάτου εκτός από την απόπτωση στο λιπώδες ήπαρ, αλλά οι λεπτομέρειες δεν έχουν διευκρινιστεί.
Η μελέτη πραγματοποιήθηκε από μια ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τους καθηγητές H. Inoue και Y. Inaba, από το Institute for Frontier Science Initiative, στο Πανεπιστήμιο Kanazawa. Μέσω έρευνας που χρησιμοποιεί μοντέλα ποντικών, αποκαλύφθηκε ότι ο τρόπος κυτταρικού θανάτου αλλάζει από απόπτωση σε νεκρόπτωση καθώς το λιπώδες ήπαρ γίνεται πιο σοβαρό. Στη νεκρόπτωση, τα κύτταρα διογκώνονται, σπάνε και πεθαίνουν. Επομένως, η νεκρόπτωση προκαλεί ισχυρή φλεγμονή γύρω από τα νεκρά κύτταρα.
Αν και προκαλείται από τον ρυθμιστή RIPK3, είχε θεωρηθεί ότι η νεκρόπτωση δεν εμφανίζεται στα ηπατοκύτταρα, καθώς ήταν γνωστό ότι εκφράζουν πολύ λίγο RIPK3. Η μελέτη βρήκε ότι τα ηπατοκύτταρα αύξησαν την ποσότητα του RIPK3 ως αποτέλεσμα της αύξησης της συσσώρευσης του λίπους και ο τρόπος κυτταρικού θανάτου άλλαξε σε νεκρόπτωση. Ωστόσο σε ήπαρ με ανεπάρκεια RIPK3, ο ηπατοκυτταρικός θάνατος και η ηπατική βλάβη ήταν ελάχιστες ακόμη και με σοβαρό λιπώδες ήπαρ.
Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Nature Communications.
