Ονειροπολείτε πολύ; Μπορεί να έχετε το σύνδρομο γνωστικής αποδέσμευσης

Διαπιστώνετε ότι ονειρεύεστε πολύ στην καθημερινότητά σας; Είστε συχνά νωθροί, δεν εστιάζετε εύκολα σε κάτι και τείνετε να αποδεσμεύεστε όταν κάνετε μια εργασία; Μπορεί να έχετε το σύνδρομο της γνωστικής αποδέσμευσης ή CDS (cognitive disengagement syndrome).

Οι δυσκολίες προσοχής εκδηλώνονται με διάφορους τρόπους. Μερικά παιδιά, για παράδειγμα, αποσπώνται από εξωτερικά ερεθίσματα ή έχουν προβλήματα με τη συνεχή προσπάθεια. Άλλα είναι απασχολημένα με αυτό που συμβαίνει στο μυαλό τους -συχνά ονειροπολούν, χάνονται στις σκέψεις τους, κοιτάζουν επίμονα κάτι ή βρίσκονται στον κόσμο τους. Αυτά τα παιδιά μπορεί να φαίνονται νυσταγμένα, μπερδεμένα, να έχουν υποκινητικότητα και να χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να ολοκληρώσουν τις εργασίες τους.

Αυτό το ξεχωριστό σύνολο συμπτωμάτων, που κάποτε ονομαζόταν βραδύς γνωστικός ρυθμός (sluggish cognitive tempo), είναι τώρα γνωστό ως σύνδρομο γνωστικής αποδέσμευσης. Το 2022, μια ομάδα αποτελούμενη από ερευνητές και κλινικούς γιατρούς αποφάσισε να αλλάξει το όνομα για να αντικατοπτρίζει καλύτερα το βασικό χαρακτηριστικό του -«γνωστικά αποδεσμευμένος» από την τρέχουσα εργασία ή το περιβάλλον.

Επίμονη ονειροπόληση

Το σύνδρομο γνωστικής αποδέσμευσης περιγράφηκε για πρώτη φορά από ψυχολόγους στις δεκαετίες του 1960 και του 1970 όταν παρατήρησαν ότι ορισμένοι άνθρωποι εμφανίζουν επίμονη ονειροπόληση. Γιατί όμως θεωρείται σύνδρομο και όχι απλώς ένα ιδιόρρυθμο χαρακτηριστικό προσωπικότητας;

Η διάκριση βρίσκεται στο αποτέλεσμα. Για τα άτομα με CDS, η συμπεριφορά τους παρεμβαίνει σημαντικά στην καθημερινή τους ζωή, τις ακαδημαϊκές επιδόσεις και τις κοινωνικές τους αλληλεπιδράσεις. Ο τρόπος με τον οποίο κάποιος επιλύει τα προβλήματα στην καθημερινή του ζωή μπορεί να δημιουργήσει άλλα προβλήματα. Η δυσπροσαρμοστική επίλυση μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω σωματικά και ψυχολογικά προβλήματα. Ενώ όλοι ονειροπολούν περιστασιακά, όσοι έχουν το σύνδρομο δυσκολεύονται να παραμείνουν συγκεντρωμένοι σε εργασίες για μεγάλες περιόδους. Αυτό δεν είναι θέμα απροσεξία ή τεμπελιάς. Το σύνδρομο αυτό είναι ένα επίμονο μοτίβο που μπορεί να διαταράξει την ικανότητα ενός ατόμου να πετύχει σε διάφορους τομείς της ζωής του.

Σε αντίθεση με τη διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), η οποία περιλαμβάνει την παρορμητικότητα, το CDS χαρακτηρίζεται από υποτονικότητα ή υποκινητικότητα. Η πάθηση δεν αναγνωρίζεται ως διακριτή «διαταραχή προσοχής» στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών, την τυπική ταξινόμηση των ψυχικών διαταραχών που χρησιμοποιείται στις ΗΠΑ. Ωστόσο, ένας αυξανόμενος όγκος ερευνών υποδηλώνει ότι αξίζει μεγαλύτερης προσοχής και θα πρέπει να εξετάζεται χωριστά από τη ΔΕΠΥ.

Πολλά παιδιά με ΔΕΠΥ εμφανίζουν συμπτώματα του συνδρόμου γνωστικής αποδέσμευσης, συμπεριλαμβανομένης της υπερβολικής αφηρημάδας και αργών συμπεριφορών. Όταν οι δύο καταστάσεις συνυπάρχουν, τα προβλήματα γίνονται περισσότερα. Ένας τρόπος για να διαχωριστούν αυτά τα δύο είναι ότι εάν ένα άτομο έχει ΔΕΠΥ, μπορεί να εστιάσει σε κάτι, αλλά πιθανότατα θα αποσπαστεί η προσοχή του και θα στραφεί σε κάτι άλλο ενδεχομένως με έναν παρορμητικό τρόπο, ενώ αν ένα άτομο έχει σύνδρομο γνωστικής αποδέσμευσης, δεν θα εστιάσει καν την πρώτη φορά και θα έχει σημάδια υποτονικότητας.

Πώς αναγνωρίζεται το CDS;

Η διάγνωση είναι δύσκολη γιατί δεν υπάρχουν επίσημα κριτήρια. Ωστόσο, ορισμένοι ψυχολόγοι χρησιμοποιούν ένα συνδυασμό ερωτηματολογίων και παρατηρήσεων συμπεριφοράς για να αξιολογήσουν συμπτώματα όπως συχνή ονειροπόληση, πνευματική ομίχλη και αργή ταχύτητα επεξεργασίας.

Οι γονείς και οι δάσκαλοι συχνά αναφέρουν αυτή τη συμπεριφορά σε παιδιά που φαίνεται να είναι στον κόσμο τους ή που χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να απαντήσουν σε ερωτήσεις και να ολοκληρώσουν τις εργασίες τους. Η αργή ταχύτητα επεξεργασίας σημαίνει ότι οι χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να λάβουν πληροφορίες, να τις κατανοήσουν και να ανταποκριθούν. Αυτό δεν οφείλεται σε έλλειψη νοημοσύνης ή προσπάθειας -ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τις πληροφορίες με πιο αργό ρυθμό.

Η υποστήριξη και η θεραπεία για το CDS εξελίσσονται. Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία χρησιμοποιείται συνήθως για να βοηθήσει σε καλύτερους τρόπους αντιμετώπισης και σε βελτίωση της εστίασης. Μερικοί ερευνητές εξετάζουν τη χρήση διεγερτικών φαρμάκων, παρόμοια με αυτά που χρησιμοποιούνται για τη ΔΕΠΥ, αλλά τα στοιχεία εξακολουθούν να είναι ασαφή. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως μια πιο σταθερή ρουτίνα ύπνου και η τακτική άσκηση, συνιστώνται επίσης για τη διαχείριση των συμπτωμάτων.

Έλλειψη συνειδητοποίησης

Μία από τις μεγαλύτερες δυσκολίες είναι η έλλειψη ενημέρωσης για αυτό το σύνδρομο. Πολλοί άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων επαγγελματιών υγείας, μπορεί να απορρίψουν το CDS ως απλή τεμπελιά ή έλλειψη προσπάθειας. Αυτό μπορεί να εμποδίσει τους ανθρώπους να αναζητήσουν βοήθεια και να λάβουν την υποστήριξη που χρειάζονται.

Παρά την έλλειψη επίσημης αναγνώρισης, εκτιμάται ότι το CDS μπορεί να επηρεάζει ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού. Μελέτες δείχνουν ότι θα μπορούσε να είναι τόσο συχνό όσο η ΔΕΠΥ, η οποία επηρεάζει το 5-7% των παιδιών. Αυτό δείχνει ότι ένας σημαντικός αριθμός ανθρώπων μπορεί να παλεύει με τα συμπτώματα του CDS χωρίς να το γνωρίζει.

Η κατανόηση του συνδρόμου γνωστικής αποδέσμευσης είναι ζωτικής σημασίας γιατί μπορεί να βοηθήσει όσους επηρεάζονται ώστε να λάβουν την υποστήριξη που χρειάζονται. Αναγνωρίζοντας ότι η συμπεριφορά αυτή δεν είναι απλώς ιδιορρυθμία αλλά πιθανός δείκτης ενός ευρύτερου ζητήματος, μπορεί να υπάρξει μια καλύτερη υποστήριξη.

Δείτε επίσης