Το δέρμα είναι το πιο ορατό όργανο. Έτσι, η γήρανση του δέρματος έχει μεγάλο αντίκτυπο στην αυτοεκτίμηση ενός ατόμου. Οι κύριοι παράγοντες που συμβάλλουν στην αντιληπτή ηλικία μας περιλαμβάνουν το σχήμα του προσώπου μας, τον αριθμό των γραμμών ή των ρυτίδων και τη φωτεινότητα του δέρματός μας. Κάθε ένα από αυτά επηρεάζεται από εγγενείς και εξωτερικούς παράγοντες.
Eγγενείς παράγοντες
Οι ρυθμοί εγγενούς γήρανσης προβλέπονται, σε κάποιο βαθμό, από τη γενετική μας σύνθεση, συμπεριλαμβανομένου του χρώματος του δέρματός μας. Με την ηλικία, η επιδερμίδα (το ανώτερο στρώμα του δέρματος) γίνεται λεπτότερη και πιο διαφανής. Αυτό σημαίνει ότι αντανακλά λιγότερο φως και έτσι φαίνεται λιγότερο φωτεινή με την πάροδο του χρόνου.
Η επιδερμίδα μπορεί επίσης να αρχίσει να αναπτύσσει όγκους, συμπεριλαμβανομένων μικρών καφέ κηλίδων (δερματοβλατιδώδης μέλαινα δερματίτιδα και σμηγματορροϊκές υπερκερατώσεις) και υπερβολικά αναπτυγμένων σμηγματογόνων αδένων, καθώς και κηλίδες που προκύπτουν από την έκθεση σε υπεριώδη (UV) ακτινοβολία, όπως φακίδες (φακίδες), μέλασμα (μελάγχρωση), ηλιακές υπερκερατώσεις (ηλιακές κηλίδες) και καρκίνοι του δέρματος.
Το χόριο μας (το στρώμα του δέρματος κάτω από την επιδερμίδα) χάνει κολλαγόνο και ελαστίνη καθώς μεγαλώνουμε, προκαλώντας χαλάρωση του δέρματος και εμφάνιση ρυτίδων όταν οι μύες μας κινούνται κάτω από το δέρμα. Τα αιμοφόρα αγγεία στο χόριο γίνονται επίσης λεπτότερα, γεγονός που οδηγεί σε εύκολους μώλωπες. Και επειδή το χόριο και η επιδερμίδα είναι πιο λεπτά και επομένως πιο κοντά μεταξύ τους καθώς μεγαλώνουμε, τα αιμοφόρα αγγεία γίνονται πιο ορατά στην επιφάνεια του δέρματος με την πάροδο του χρόνου. Ο λόγος για τον οποίο το κολλαγόνο μειώνεται καθώς μεγαλώνουμε είναι περίπλοκος, αλλά οφείλεται εν μέρει στη μειωμένη λειτουργία των κυττάρων που παράγουν κολλαγόνο (ινοβλάστες) και στην αύξηση του ενζύμου που διασπά το κολλαγόνο. Έρευνες έχουν επίσης δείξει ότι το λίπος χάνεται και το οστό απορροφάται από διαφορετικά διαμερίσματα του προσώπου με διαφορετικούς ρυθμούς, και αυτό επηρεάζει την αντιληπτή μας ηλικία.
Όταν το λίπος εξαφανίζεται κάτω από τα μάτια (συνήθως στα 20 ή 30 μας), εμφανίζεται μια σκούρα σκιά, που μας κάνει να φαινόμαστε κουρασμένοι. Και καθώς το λιπώδες μαξιλάρι γύρω από τα μάγουλα κινείται προς τα κάτω (στα 30 και 40 μας), δημιουργούνται γραμμές που εκτείνονται προς τα έξω από τη μύτη. Οι μειώσεις στο κολλαγόνο και την ελαστίνη προκαλούν την εμφάνιση γραμμών συνοφρύωσης και “ποδιών της χήνας”, μαζί με άλλες δυναμικές ρυτίδες (ρυτίδες από την κίνηση των μυών). Εν τω μεταξύ, η άκρη του φρυδιού αρχίζει να πέφτει και τα χείλη να λεπταίνουν.
Καθώς προχωράμε στα 50 μας, τα επίπεδα κολλαγόνου και ελαστίνης μειώνονται περαιτέρω, προκαλώντας το βάθος των ρυτίδων μας, και η απορρόφηση του οστού συμβαίνει γύρω από τα μάτια προκαλώντας το σχηματισμό «σακούλας». Το λίπος που κρέμεται από το λιγότερο ελαστικό δέρμα προκαλεί χαλάρωση των φρυδιών και των ρινικών άκρων μας και χαλάρωση του δέρματος στον λαιμό μας.
Εξωγενής γήρανση του δέρματος
Αλλά οι εγγενείς παράγοντες δεν είναι όλη η ιστορία. Ο τρόπος ζωής, το περιβάλλον και οι συνήθειές μας παίζουν επίσης ρόλο στη γήρανση του δέρματος. Η εξωγενής γήρανση μπορεί να προκληθεί από περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία, το κάπνισμα και η ατμοσφαιρική ρύπανση. Αυτό σημαίνει ότι η φαινομενική ηλικία του δέρματος και η χρονολογική του ηλικία δεν είναι πάντα οι ίδιες.
Η υπεριώδης ακτινοβολία διασπά την ελαστίνη στο χόριο, προκαλώντας χαλάρωση και ελαστικότητα του δέρματος. Το δέρμα επίσης αποκτά μώλωπες και σκίζεται πιο εύκολα και χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να επουλωθεί με τη συνεχή έκθεση στις ακτίνες UV.
Ο καπνός του τσιγάρου έχει ως αποτέλεσμα ανεπαρκή παροχή οξυγόνου στο δέρμα και φραγμένα αιμοφόρα αγγεία. Μειώνει την ανοσία (που σημαίνει ότι οι καρκίνοι του δέρματος μπορούν να αναπτυχθούν πιο εύκολα) και αυξάνει το επίπεδο ενός ενζύμου που διασπά το κολλαγόνο. Η μείωση του κολλαγόνου έχει ως αποτέλεσμα ρυτίδες και απώλεια όγκου. Το κάπνισμα αυξάνει επίσης την ξηρότητα, την τραχύτητα και τη θαμπή εμφάνιση του δέρματος, και αυξάνει τις ρυτίδες γύρω από το στόμα.
Πρόσφατη έρευνα υποδεικνύει μια θετική συσχέτιση μεταξύ της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και της εξωτερικής γήρανσης του δέρματος, με 20% περισσότερες κηλίδες χρωστικής να παρατηρούνται στο μέτωπο και τα μάγουλα σε άτομα που εκτίθενται σε περισσότερη αιθάλη και σωματίδια από την κυκλοφορία.
Διαφορές στη γήρανση
Γιατί άτομα διαφορετικών εθνικοτήτων και χρωμάτων δέρματος φαίνεται να γερνούν διαφορετικά; Διαφορετικοί τύποι δέρματος έχουν διαφορετικές ποσότητες ελαστίνης, κολλαγόνου, χρωστικών κυττάρων (μελανοκύτταρα) και λιπών. Το πιο σκούρο δέρμα έχει μεγαλύτερα, πιο πολυάριθμα μελανοσώματα, τα οποία παράγουν, αποθηκεύουν και μεταφέρουν μελανίνη, δίνοντας με τη σειρά τους τη χρωστική του δέρματος. Αυτό παρέχει προστασία από τις ακτίνες UV σε άτομα με πιο σκούρο τύπο δέρματος.
Ο μέσος προστατευτικός παράγοντας έναντι της ακτινοβολίας UV-B στο μαύρο δέρμα βρέθηκε να είναι 13,4 -σε σύγκριση με 3,4 για το λευκό δέρμα, ενώ ο μέσος ρυθμός μετάδοσης της UV-B στο χόριο ήταν 5,7% στο μαύρο δέρμα, σε σύγκριση με 29,4% στο λευκό δέρμα. Ενώ η αυξημένη μελανίνη χρησιμεύει ως ενσωματωμένο αντηλιακό, είναι επίσης οι αντιδράσεις αυτών των χρωστικών κυττάρων που κάνουν τα άτομα με έγχρωμο δέρμα πιο ευάλωτα σε προβλήματα χρωστικής με την πάροδο του χρόνου.
Και όσοι έχουν πιο σκούρο τύπο δέρματος λέγεται ότι έχουν ένα παχύτερο εξωτερικό στρώμα του δέρματος με μεγαλύτερους και πιο πολυάριθμους ινοβλάστες (κύτταρα που παράγουν συνδετικό ιστό και κολλαγόνο) και συμπαγές κολλαγόνο. Αυτό σημαίνει ότι αυτός ο τύπος δέρματος δεν θα ρυτιδωθεί τόσο εύκολα, αλλά έχει μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης χηλοειδών ουλών (υπερανάπτυξη ουλώδους ιστού).
Φαίνεται λοιπόν ότι δεν είναι όλα τα δέρματα ίδια, αλλά υπάρχουν πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να βελτιστοποιήσουμε την υγεία του δέρματός μας. Η προστασία από τον ήλιο (καπέλο, αντηλιακό, αναζήτηση σκιάς) και η αποφυγή του καπνίσματος είναι η αρχή. Τα ρετινοειδή έχουν αποδειχθεί ότι βοηθούν στην ελαχιστοποίηση των λεπτών γραμμών, της μελάγχρωσης και στην αύξηση του κολλαγόνου και στην αποκατάσταση του δέρματος που έχει υποστεί βλάβη από τον ήλιο.
