Το ανθρώπινο σώμα λειτουργεί σύμφωνα με έναν κύκλο περίπου 24 ωρών, που ελέγχεται από ένα “κύριο” ρολόι στον εγκέφαλο και περιφερειακά ρολόγια σε άλλα μέρη του σώματος που συγχρονίζονται σύμφωνα με εξωτερικά ερεθίσματα, συμπεριλαμβανομένου του φωτός. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Current Biology το 2017 βρήκε ότι τουλάχιστον ένα από αυτά τα ρολόγια μπορεί επίσης να επαναφερθεί με βάση την ώρα που ένα άτομο τρώει πρωινό, μεσημεριανό και βραδινό. Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι οι τακτικές ώρες γευμάτων μπορεί να βοηθήσουν τους ανθρώπους να διατηρούν τα ρολόγια τους στην ίδια ώρα, λένε οι ερευνητές.
“Μια καθυστέρηση 5 ωρών στις ώρες γευμάτων προκαλεί καθυστέρηση 5 ωρών στους εσωτερικούς ρυθμούς σακχάρου στο αίμα μας”, είπε ο Jonathan Johnston του Πανεπιστημίου του Surrey. “Πιστεύουμε ότι αυτό οφείλεται σε αλλαγές στα ρολόγια στους μεταβολικούς μας ιστούς, αλλά όχι στο “κύριο” ρολόι στον εγκέφαλο.”
Οι ερευνητές γνώριζαν ότι το σύστημα βιολογικού ρολογιού και ο μεταβολικός έλεγχος ήταν στενά συνδεδεμένοι. Μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι οι κιρκαδικοί ρυθμοί ανταποκρίνονται στα γεύματα. Ωστόσο, εξηγούν οι ερευνητές, μόνο πρόσφατα κατέστη δυνατό να μελετηθούν σχετικοί δείκτες των πολλών ρολογιών του ανθρώπινου σώματος, τόσο εντός όσο και εκτός του εγκεφάλου.
Στη νέα μελέτη, ο Johnston, μαζί με τη Sophie Wehrens και τους συναδέλφους τους, ενέγραψαν 10 υγιείς νεαρούς άνδρες σε ένα πείραμα 13 ημερών στο εργαστήριο. Οι άνδρες έτρωγαν τρία γεύματα σε διαστήματα 5 ωρών. Όλα τα γεύματα είχαν την ίδια περιεκτικότητα σε θερμίδες και μακροθρεπτικά συστατικά.
Κάθε συμμετέχων ξεκίνησε με μια ώρα γεύματος που ορίστηκε 30 λεπτά μετά το ξύπνημα και στη συνέχεια, αφού συνήθισαν να τρώνε νωρίς, άλλαξαν σε ένα γεύμα που σερβίρεται 5 ώρες αργότερα για 6 ημέρες. Μετά την ολοκλήρωση κάθε προγράμματος γευμάτων, οι άνδρες υποβλήθηκαν σε 37 ώρες εξειδικευμένης εργαστηριακής ρουτίνας που επέτρεπε τη μέτρηση των εσωτερικών κιρκαδικών ρυθμών τους. Η ρουτίνα περιελάμβανε χαμηλό φωτισμό, μικρά ωριαία σνακ, περιορισμένη σωματική δραστηριότητα και καθόλου ύπνο.
Η αλλαγή στην ώρα του γεύματος δεν φάνηκε να επηρεάζει την πείνα ή την υπνηλία στους συμμετέχοντες. Δεν άλλαξε ούτε δείκτες του κύριου ρολογιού του εγκεφάλου, συμπεριλαμβανομένων των ρυθμών μελατονίνης και κορτιζόλης, ούτε την έκφραση γονιδίων ρολογιού στο αίμα. Ωστόσο, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι πιο αργές ώρες γευμάτων επηρέασαν σημαντικά τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Μετά τα αργά γεύματα, οι ρυθμοί σακχάρου στο αίμα καθυστέρησαν κατά μέσο όρο περισσότερο από 5 ώρες.
«Αναμέναμε να δούμε κάποιες καθυστερήσεις στους ρυθμούς μετά τα αργά γεύματα, αλλά το μέγεθος της αλλαγής στους ρυθμούς σακχάρου στο αίμα ήταν εκπληκτικό», λέει ο Johnston. «Ήταν επίσης εκπληκτικό το γεγονός ότι άλλοι μεταβολικοί ρυθμοί, συμπεριλαμβανομένης της ινσουλίνης και των τριγλυκεριδίων στο αίμα, δεν άλλαξαν».
Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι η ρυθμική έκφραση ενός γονιδίου γνωστού ως PER2, το οποίο κωδικοποιεί ένα βασικό συστατικό του ρολογιού, καθυστέρησε στον λιπώδη ιστό κατά περίπου 1 ώρα. Τα ευρήματα δείχνουν ότι τα μοριακά ρολόγια στους ανθρώπους μπορεί να ρυθμίζονται από τις ώρες των γευμάτων και ότι αυτές οι μετατοπίσεις θα μπορούσαν να υποδηλώνουν αλλαγές στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα.
Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι τα άτομα που παλεύουν με διαταραχές του κιρκαδικού ρυθμού, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων σε βάρδιες και εκείνων που ταξιδεύουν σε μακρινές πτήσεις, θα μπορούσαν να εξετάσουν το ενδεχόμενο χρονομετρημένων γευμάτων ως μέρος μιας συνολικής στρατηγικής για να βοηθήσουν στον επανασυγχρονισμό των βιολογικών τους ρολογιών. Τώρα που η επίδραση των ωρών των γευμάτων στους ανθρώπινους μεταβολικούς ρυθμούς είναι σαφέστερη, λένε οι ερευνητές, θα είναι σημαντικό να μάθουμε περισσότερα για τις συνέπειες στην υγεία.
Περισσότερες πληροφορίες: Meal Timing Regulates the Human Circadian System.
