Η ορεξίνη, που πήρε το όνομά της από τον ρόλο της στη ρύθμιση της σίτισης, είναι ένας ισχυρός ενδογενής ρυθμιστής της κατάστασης ύπνου/αφύπνισης και μπορεί να διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στον έλεγχο του μηχανισμού διασταυρούμενης επικοινωνίας μεταξύ ύπνου/αφύπνισης και ενεργειακού μεταβολισμού.
Στην πραγματικότητα η ορεξίνη είναι ένας όρος ομπρέλα για μόρια που ονομάζονται ορεξίνες. Είναι νευροπεπτίδια που παράγονται στον πλευρικό υποθάλαμο και παίζουν βασικό ρόλο στην ενίσχυση της συμπεριφοράς σίτισης και στη διατήρηση της αφύπνισης. Ένα πρόδρομο πεπτίδιο της ορεξίνης, παράγει δύο νευροπεπτίδια διαφορετικών μηκών, την ορεξίνη-Α και την ορεξίνη-Β. Η ενεργοποίηση του υποδοχέα της ορεξίνης-2 είναι απαραίτητη για τη σταθεροποίηση της εγρήγορσης, ενώ η ενεργοποίηση τόσο των υποδοχέων ορεξίνης-1 όσο και της ορεξίνης-2 αναστέλλει τον ύπνο ταχείας κίνησης των ματιών (REM).
Ωστόσο, ο ρόλος του συστήματος ορεξίνης στη ρύθμιση του ενεργειακού μεταβολισμού παραμένει ασαφής στους ανθρώπους.
Το 2014, η σουβορεξάντη, ένας ανταγωνιστής του υποδοχέα ορεξίνης, εγκρίθηκε για τη θεραπεία της αϋπνίας, επιτρέποντας τη μελέτη των φυσιολογικών λειτουργιών της ορεξίνης στους ανθρώπους. Η σουβορεξάντη στοχεύει το σύστημα προαγωγής της αφύπνισης.
Σε μια τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο, διασταυρούμενη μελέτη, οι ερευνητές αξιολόγησαν την επίδραση της σουβορεξάντης (20 mg) στον ενεργειακό μεταβολισμό κατά τη διάρκεια του ύπνου και την επακόλουθη περίοδο αφύπνισης σε 14 υγιείς άνδρες. Τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό iScience.
Ο συνολικός χρόνος ύπνου δεν άλλαξε σημαντικά μετά τη θεραπεία με σουβορεξάντη. Ωστόσο, υπήρξε αύξηση στον ύπνο ταχείας κίνησης των ματιών (REM) και μείωση στο στάδιο 1 του μη-REM ύπνου. Αξιοσημείωτα, η σουβορεξάντη προήγαγε την οξείδωση του λίπους κατά τη διάρκεια του ύπνου, με το αποτέλεσμα να παραμένει έως και την πρώτη ώρα μετά το πρωινό ξύπνημα.
Επιπλέον, η σουβορεξάντη μείωσε τον καταβολισμό των πρωτεϊνών, αν και δεν επηρέασε τη συνολική ενεργειακή δαπάνη κατά τη διάρκεια του ύπνου. Αυτά τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι το σύστημα ορεξίνης επηρεάζει την οξείδωση του λίπους και τον καταβολισμό των πρωτεϊνών ανεξάρτητα από τους ρόλους του στον έλεγχο του ύπνου/αφύπνισης, υποδεικνύοντας μια άλλη πιθανή κλινική χρήση των ανταγωνιστών των υποδοχέων ορεξίνης μακροπρόθεσμα.
Τα ευρήματα της μελέτης μπορούν να επηρεάσουν την επιλογή υπνωτικών παραγόντων για ασθενείς με αϋπνία.
Περισσότερες πληροφορίες: Insung Park et al, Orexin receptor antagonist increases fat oxidation and suppresses protein catabolism during sleep in humans, iScience (2024). DOI: 10.1016/j.isci.2024.110212.
