Η μελέτη MIRA2 που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι διερεύνησε τον μεταβολισμό των οστών και την πρόσληψη θρεπτικών συστατικών κρίσιμων για την υγεία των οστών, όπως το ασβέστιο, η βιταμίνη D και η πρωτεΐνη. Στη μελέτη συμμετείχαν παιδιά ηλικίας μεταξύ 2-7 ετών που κατοικούσαν στο Ελσίνκι και ακολουθούσαν βίγκαν, χορτοφαγική ή παμφάγα διατροφή, καθώς και οι φροντιστές τους. Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στο European Journal of Nutrition.
Τα άτομα της μελέτης που ακολουθούσαν βίγκαν διατροφή τήρησαν σχεδόν χωρίς εξαίρεση και τις συστάσεις σχετικά με την κατανάλωση συμπληρωμάτων διατροφής και εμπλουτισμένων τροφών και είχαν κατά μέσο όρο επαρκή πρόσληψη βιταμίνης D και ασβεστίου.
Τα παιδιά που ακολουθούσαν βίγκαν διατροφή είχαν υψηλότερη πρόσληψη βιταμίνης D από εκείνα που ακολουθούσαν παμφάγα ή χορτοφαγική διατροφή λόγω της πιο ενεργής κατανάλωσης συμπληρωμάτων βιταμίνης D με υψηλότερες δόσεις. Κατά μέσο όρο, η κατάσταση της βιταμίνης D που μετρήθηκε από το αίμα ήταν επίσης επαρκής σε όλες τις ομάδες διατροφής.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι οι δίαιτες με μεγαλύτερη φυτική βάση, δηλαδή οι βίγκαν και οι χορτοφαγικές, συσχετίστηκαν σε ενήλικες με υψηλότερες συγκεντρώσεις δεικτών σχηματισμού και διάλυσης των οστών (λέγεται και οστική απορρόφηση), γεγονός που μπορεί να υποδηλώνει επιταχυνόμενο μεταβολισμό των οστών.
Οστεοκλάστες
Η οστική απορρόφηση διεγείρεται ή αναστέλλεται σε μεγάλο βαθμό από σήματα από άλλα μέρη του σώματος, ανάλογα με τη ζήτηση για ασβέστιο. Οι υποδοχείς μεμβράνης που ανιχνεύουν το ασβέστιο στον παραθυρεοειδή αδένα παρακολουθούν τα επίπεδα ασβεστίου στο εξωκυττάριο υγρό. Τα χαμηλά επίπεδα ασβεστίου διεγείρουν την απελευθέρωση της παραθυρεοειδούς ορμόνης (PTH) από τα κύρια κύτταρα του παραθυρεοειδούς αδένα. Εκτός από τις επιδράσεις της στους νεφρούς και το έντερο, η PTH αυξάνει τον αριθμό και τη δραστηριότητα των οστεοκλαστών που διαλύουν τα οστά.
Η συνεχής αύξηση των επιπέδων PTH αυξάνει την αφθονία των οστεοκλαστών. Αυτό οδηγεί σε μεγαλύτερη απορρόφηση ιόντων ασβεστίου και φωσφορικών. Η βιταμίνη D αυξάνει την απορρόφηση ασβεστίου και φωσφόρου στον εντερικό σωλήνα, οδηγώντας σε αυξημένα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα, και έτσι σε χαμηλότερη οστική απορρόφηση.
Οι δίαιτες με μεγαλύτερη φυτική βάση στα παιδιά συσχετίστηκαν με υψηλότερες συγκεντρώσεις παραθυρεοειδικής ορμόνης, οι οποίες έχουν συσχετιστεί με πιο ενεργή απορρόφηση οστών. Ενώ αυτές οι παρατηρήσεις μπορούν να υποδηλώνουν μακροπρόθεσμες δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία των οστών, η κλινική τους σημασία είναι ασαφής.
«Το ασβέστιο που υπάρχει στις φυτικές τροφές απορροφάται αρκετά δύσκολα. Στην πραγματικότητα, η εκτεταμένη ενίσχυση της βιταμίνης D και του ασβεστίου με εναλλακτικές λύσεις φυτικών γαλακτοκομικών προϊόντων στη Φινλανδία είναι σημαντική για την επαρκή πρόσληψη αυτών των θρεπτικών συστατικών μεταξύ των βίγκαν και, κατά συνέπεια, για την υγεία των οστών τους», είπε η καθηγήτρια Suvi Itkonen από τη Σχολή Γεωργίας και Δασοκομίας του Πανεπιστημίου του Ελσίνκι.
Πολλές διεθνείς μελέτες έχουν εκφράσει ανησυχίες σχετικά με τις πιθανές δυσμενείς επιπτώσεις των βίγκαν διατροφών στην υγεία των οστών. Ωστόσο, αυτές οι μελέτες έχουν συνήθως στοχεύσει σε πληθυσμούς όπου η πρόσληψη βιταμίνης D είναι χαμηλή, η επιλογή βίγκαν προϊόντων στην αγορά είναι περιορισμένη και η κατανάλωση εμπλουτισμένων τροφίμων ή συμπληρωμάτων διατροφής είναι λιγότερο διαδεδομένη από ό,τι στη Φινλανδία.
Οι βίγκαν δίαιτες απαιτούν προσεκτικό σχεδιασμό
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι βίγκαν και οι χορτοφάγοι είχαν χαμηλότερη πρόσληψη πρωτεΐνης σε σύγκριση με εκείνους που ακολουθούσαν μια παμφάγα δίαιτα, αν και κατά μέσο όρο ήταν επαρκής. Οι πρωτεΐνες αποτελούνται από αμινοξέα. «Είναι πιθανό η χειρότερη απορρόφηση και η διαφορετική σύνθεση αμινοξέων των φυτικών πρωτεϊνών σε σύγκριση με τις ζωικές πρωτεΐνες να εξηγούν εν μέρει τις παρατηρούμενες διαφορές στον μεταβολισμό των οστών, αλλά χρειάζεται περισσότερη έρευνα για το θέμα. Στη συνέχεια θα διερευνήσουμε την πρόσληψη αμινοξέων μεταξύ των ατόμων που συμμετείχαν στη μελέτη MIRA2 και τη σύνθεση αμινοξέων μια βίγκαν δίαιτας», είπε ο Itkonen.
Οι οικογένειες που συμμετείχαν στη μελέτη ήταν πολύ έμπειρες στις οδηγίες για τη συμπλήρωση βιταμίνης D και την κατανάλωση εμπλουτισμένων τροφίμων. «Οι άνθρωποι στην Μητροπολιτική Περιοχή του Ελσίνκι ζουν σε ένα είδος χορτοφαγικής φούσκας. Λόγω αυτού, πρέπει να έχουμε κατά νου ότι τα ευρήματα της μελέτης δεν ισχύουν άμεσα για τους πληθυσμούς άλλων περιοχών ή χωρών», είπε ο Itkonen.
Εάν ένα τρόφιμο αποκλείεται εντελώς από τη διατροφή, είναι σημαντικό να αντικατασταθεί με διατροφικά ολοκληρωμένες εναλλακτικές λύσεις. Κατά τον σχεδιασμό μιας βίγκαν διατροφής για παιδιά και εφήβους, συνιστάται η επίσκεψη σε έναν εγγεγραμμένο διαιτολόγο. «Όσον αφορά την υγεία των οστών, είναι απαραίτητο κατά την κατανάλωση φυτικών ποτών και προϊόντων που μοιάζουν με γιαούρτι να επιλέγονται αυτά που είναι εμπλουτισμένα με ασβέστιο και βιταμίνη D», σημειώνει ο Itkonen.
«Τα παιδιά θα πρέπει να λαμβάνουν καθημερινά συμπλήρωμα βιταμίνης D καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Εάν η ημερήσια διατροφή δεν περιέχει μαργαρίνες, γαλακτοκομικά προϊόντα ή φυτικά ποτά εμπλουτισμένα με βιταμίνη D και εάν το ψάρι καταναλώνεται λιγότερο από δύο έως τρεις φορές την εβδομάδα, είναι σημαντικό να διασφαλίζεται επαρκής πρόσληψη βιταμίνης D, ειδικά κατά τη διάρκεια του χειμώνα, λαμβάνοντας ένα συμπλήρωμα βιταμίνης D. Μεταξύ των βίγκαν, η ανάγκη για συμπλήρωση βιταμίνης D είναι συχνή».
Περισσότερες πληροφορίες: Suvi T. Itkonen et al, Bone and mineral metabolism in 2–7-year-old Finnish children and their caregivers following vegan, vegetarian, and omnivorous diets, European Journal of Nutrition (2025). DOI: 10.1007/s00394-025-03758-y.
