Ο περιορισμός της ποσότητας φαγητού έχει αποδειχθεί ότι επεκτείνει σημαντικά τη διάρκεια ζωής σε περισσότερα από 20 είδη ζώων, συμπεριλαμβανομένων των πρωτευόντων θηλαστικών.
Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί αυτός ο μηχανισμός στην παράταση της ζωής είναι ακόμα ασαφής. Υπάρχουν διάφορες υποθέσεις αλλά φαίνεται πως σημαντικό ρόλο παίζει η αυτοφαγία.
Σε μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο PLOS Genetics, Αμερικανοί νευροεπιστήμονες έδειξαν ότι δεν έχει μόνο σημασία τι ή πόσο τρώμε αλλά και η μυρωδιά αυτών που τρώμε. Χρησιμοποιώντας ένα μικροσκοπικό σκουλήκι που ονομάζεται C. elegans (νηματώδης σκώληκας), οι ερευνητές έδειξαν για πρώτη φορά πώς επηρεάζεται ο ρυθμός γήρανσης όταν περιορίζεται η τροφή.
Στη διαδικασία αυτή εμπλέκεται η αυτοφαγία, μια διαδικασία απομάκρυνσης απορριμμάτων που παράγονται μέσα στα κύτταρα ως αποτέλεσμα του μεταβολισμού, σε συνδυασμό με την απορρόφηση των τροφών από τον γαστρεντερικό σωλήνα και τους οσφρητικούς νευρώνες.
Η μελέτη αποκαλύπτει ότι η αυτοφαγία είναι ένα ουσιαστικό συστατικό σε μια νευροενδοκρινική οδό που επιτρέπει στους νευρώνες και τα θρεπτικά επίπεδα να συνεργαστούν για να επηρεάσουν τη διάρκεια ζωής.
Η αυτοφαγία μειώνει επίσης την οδό σηματοδότησης του αυξητικού παράγοντα της ινσουλίνης, που αποτελεί μέρος ενός πολύπλοκου συστήματος των κυττάρων για να επικοινωνούν με το φυσιολογικό τους περιβάλλον.
Τα νέα ευρήματα θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση της διαδικασίας της γήρανσης του ανθρώπου και στην παράταση της διάρκειας ζωής καθώς και στην ανάπτυξη θεραπειών για την παχυσαρκία.
«Βρήκαμε ότι η αυτοφαγία λειτουργεί τόσο στον εγκέφαλο όσο και στο έντερο για να μεσολαβήσει στην επικοινωνία μεταξύ του γαστρεντερικού σωλήνα και του εγκεφάλου», λέει ο Kailiang Jia, επικεφαλής της μελέτης και αναπληρωτής καθηγητής βιολογικών επιστημών στο Charles E. Schmidt College of Science του Πανεπιστημίου Ατλάντικ, στη Φλόριντα των ΗΠΑ.
Οι οσφρητικοί νευρώνες
Ο Jia πιστεύει ότι τόσο οι λίγες θερμίδων όσο και ο συνδυασμός των τροφίμων μαζί με τη μυρωδιά των τροφίμων επιβραδύνουν τη διαδικασία της γήρανσης. Η μυρωδιά παίζει ρόλο διότι εμπλέκονται οι οσφρητικοί νευρώνες οι οποίοι ανιχνεύουν με αυτόν το τρόπο το φαγητό. Δεν είναι λοιπόν μόνο οι θερμίδες που μετράνε αλλά και η μυρωδιά του φαγητού η οποία επηρεάζει τη λειτουργία του εγκεφάλου αλλά και του γαστρεντερικού σωλήνα.
Προηγούμενη έρευνα σχετικά με τις μύγες φρούτων επιβεβαιώνει αυτή την ιδέα. Όταν ήταν σε δίαιτα που περιόριζε τις θερμίδες τους, οι φρουτόμυγες ζούσαν περισσότερο. Αλλά όταν τους επιτράπηκε να μυρίσουν το φαγητό παρότι αυτό ήταν περιορισμένο, το προσδόκιμο ζωής τους δεν ήταν τόσο μεγάλο.
“Εάν θέλετε να παρατείνετε τη διάρκεια ζωής οποιουδήποτε ζώου, αφού περιορίσετε τη τροφή, θα πρέπει να έχετε λειτουργική αυτοφαγία σε αυτό το ζώο, διαφορετικά δεν θα δείτε εντυπωσιακή διάρκεια ζωής”, δήλωσε ο Jia. “Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για την αυτοφαγία στους οσφρητικούς νευρώνες, καθώς φαίνεται ότι μεσολαβούν σε αυτή την επίδραση μέσω της μυρωδιάς του φαγητού. Η αυτοφαγία στην γαστρεντερική οδό είναι επίσης απαραίτητη για το μηχανισμό παράτασης της ζωής, πράγμα που δείχνει ότι τα θρεπτικά συστατικά που απορροφούμε ρυθμίζουν επίσης την αυτοφαγία η οποία με τη σειρά της ελέγχει τη διαδικασία γήρανσης”.
Τώρα γνωρίζουμε ποια μόρια είναι υπεύθυνα για τη διαδικασία γήρανσης και ότι η αυτοφαγία είναι μία από αυτές τις διεργασίες, ανέφερε ο Jia. “Η αυτοφαγία στον οσφρητικό νευρώνα, τουλάχιστον στο σκουλήκι C. elegans, μπορεί να αισθανθεί τη μυρωδιά του φαγητού και στη συνέχεια να εκκρίνει σήματα στους νευρώνες, τα οποία με τη σειρά τους επηρεάζουν τη διαδικασία γήρανσης”.
Η αυτοφαγία μπορεί να ενισχυθεί όταν περιορίζονται οι θερμίδες. “Μπορούμε πραγματικά να δούμε τη διαδικασία της αυτοφαγίας να ενεργοποιείται μέσω του θερμιδικού περιορισμού”, δήλωσε ο Jia. Και πρόσθεσε: «Όταν υπάρχει κάποια ασθένεια και μειώνεται η αυτοφαγία, τα συμπτώματα της ασθένειας επιδεινώνονται ενώ όταν αυξάνεται η αυτοφαγία έχετε ένα θετικό αποτέλεσμα”.
Ο Jia και η ερευνητική ομάδα του θέλουν τώρα να βρουν ποιες πρωτεΐνες εμπλέκονται σ’ αυτή τη διαδικασία. Σχεδιάζουν μια νέα μελέτη για να αναζητήσουν τους αναστολείς και τους ενεργοποιητές της της αυτοφαγίας.
