Τόσο στη φύση, όσο και στα έργα των ανθρώπων, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης και σε όλες τις εποχές, ορισμένα σχήματα έχουν προτιμηθεί από άλλα, επειδή θεωρούνται πιο ελκυστικά και αισθητικά τέλεια. Αυτό που έχουν κοινό ο Παρθενών των Αθηνών, οι Πυραμίδες της Αιγύπτου, η Μόνα Λίζα του ντα Βίντσι και (για να γίνουμε λίγο ασεβείς) το κεφάλι του Τζορτζ Κλούνεϊ, είναι η λεγόμενη “χρυσή αναλογία”, μια μαθηματική αναλογία που διαχρονικά και υποσυνείδητα, για κάποιο λόγο, ευχαριστεί το ανθρώπινο μάτι.
Η χρυσή αναλογία ή θεϊκή αναλογία ή χρυσή τομή (η αναλογία που ισούται περίπου με 1:1,618), η οποία χοντρικά απεικονίζεται στις διαστάσεις μιας τηλεοπτικής ή κινηματογραφικής οθόνης (πράγμα καθόλου τυχαίο), έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην αρχιτεκτονική και τη ζωγραφική, ενώ συναντάται και στη φύση.
Τώρα, ένας μαθηματικός, ο καθηγητής ‘Αντριαν Μπέτζαν του πανεπιστημίου Ντιουκ των ΗΠΑ, ο οποίος δημοσίευσε σχετική επιστημονική εργασία στο “International Journal of Design and Nature and Ecodynamics” (Διεθνές Περιοδικό Σχεδιασμού και Φύσης και Οικοδυναμικής), σύμφωνα με τη βρετανική “Ιντεπέντεντ”, πιστεύει ότι βρήκε την αιτία για την γοητεία που ασκεί η συγκεκριμένη αναλογία.
Όπως πιστεύει, η ενστικτώδης προτίμηση του ανθρώπου για σχήματα με αυτή την αναλογία, οφείλεται στο ότι, στη συγκεκριμένη περίπτωση, είναι πιο εύκολο από κάθε άλλη αναλογία για το μάτι και τον εγκέφαλο του ανθρώπου να αποτυπώσουν μια εικόνα σε όλες τις σημαντικές λεπτομέρειές της, κάτι που εξηγείται από την εξελικτική προϊστορία των προγόνων μας. Με άλλα λόγια, η χρυσή αναλογία είναι το πιο αποτελεσματικό σχήμα για το οπτικό “σκανάρισμα” από τον εγκέφαλό μας. Σύμφωνα με τον ερευνητή, χάρη στη χρυσή αναλογία, το μάτι μπορεί να συλλάβει περισσότερες πληροφορίες σε πολύ πιο σύντομο χρόνο (έως και πέντε φορές ταχύτερα).
Ο Μπάτζαν έχει από το 1996 έχει εφεύρει έναν μαθηματικό νόμο, που ισχυρίζεται ότι περιγράφει πώς δημιουργούνται τα διάφορα σχέδια στη φύση, από τη ροή των υδάτων στα δέλτα των ποταμών μέχρι τις διακλαδώσεις των αεραγωγών στους πνεύμονες, με βάση μια ενιαία αρχή: την ολοένα μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα της κίνησης και της ροής του νερού, του αέρα, του αίματος, ακόμα και των ατόμων μέσα σε ένα πλήθος.
Όπως υποστηρίζει, η όραση επίσης υπόκειται στον ίδιο νόμο της αυξημένης αποτελεσματικότητας, όσον αφορά την ταχύτερη ροή των πληροφοριών από τον έξω κόσμο στο μάτι μας και από εκεί στον εγκέφαλό μας. Και το κατ’ εξοχήν σχήμα που βοηθά σε αυτό, όπως λέει, είναι η χρυσή αναλογία. Από βιολογική άποψη, ο “νόμος” αυτός ισχύει στα ζώα και σταδιακά τέθηκε σε εφαρμογή και στους προγόνους των ανθρώπων, όταν κυνηγούσαν ζώα και μάζευαν τροφές από το δάσος ή επέλεγαν συντρόφους.
Κάπως έτσι, κατά τον Μπάτζαν, το μάτι ευχαριστιέται σήμερα ιδιαίτερα να βλέπει ένα οριζόντιο παραλληλόγραμμο στο οποίο η οριζόντια πλευρά είναι περίπου μιάμιση φορά μεγαλύτερη από την κάθετη και, γενικότερα, μια τέτοια αναλογία επεκράτησε στη ζωή και τον πολιτισμό των ανθρώπων, με συνέπεια, μεταξύ άλλων, πρόσωπα που αντανακλούν αυτή την αναλογία να είναι πιο ελκυστικά από τα άλλα.
