Η ξυλιτόλη είναι μια σημαντική ουσία για την πρόληψη της οδοντικής τερηδόνας και όλοι όσοι ενδιαφέρονται γα την υγεία των δοντιών πρέπει να γνωρίζουν τις ιδιότητες και τις επιδράσεις της;
Πρόκειται για έναν γλυκαντικό παράγοντα που βρίσκεται στη φύση. βρίσκεται για παράδειγμα, στα μούρα, στα φρούτα, στα λαχανικά και στα μανιτάρια.
Το Φινλανδικό της όνομα “koivusokeri” ή “σάκχαρο σημύδας” προέρχεται από το γεγονός ότι ο καλύτερος τρόπος βιομηχανικής παρασκευής της ξυλιτόλης είναι από τη σημύδα, με τεμαχισμό του ξύλου και απελευθέρωση της δομικής ίνας του ξύλου που ονομάζεται xylan. Όσον αφορά τη χημική της σύσταση, η ξυλιτόλη δεν είναι σάκχαρο, αλλά σακχαρούχος αλκοόλη. Διαφέρει από άλλους γλυκαντικούς παράγοντες, όπως η σορβιτόλη, η φρουκτόζη και η γλυκόζη, επειδή το μόριο της ξυλιτόλης έχει πέντε αντί για έξι άτομα άνθρακα.
Τα περισσότερα βακτηρίδια του στόματος δεν έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν αυτά τα σάκχαρα. Αυτός είναι ένας λόγος που η ξυλιτόλη βοηθάει στην πρόληψη της τερηδόνας.
Η γλυκαντική της δράση της ξυλιτόλης είναι περίπου ίδια με της ζάχαρης. Αλλά η ζάχαρη παρέχει 4 θερμίδες ανά γραμμάριο και η ξυλιτόλη 2,4 θερμίδες.
Πού βρίσκεται η ξυλιτόλη στη φύση;
Η ξυλιτόλη βρίσκεται σε μικρές ποσότητες στη φύση. Ιδιαίτερα σε φρούτα, μούρα, λαχανικά και μανιτάρια. Για παράδειγμα τα βατόμουρα, οι φράουλες, τα κίτρινα δαμάσκηνα και τα αντίδια περιέχουν ξυλιτόλη. Η ξυλιτόλη βρίσκεται επίσης στους ανθρώπινους ιστούς.
Ξυλιτόλη κατά της τερηδόνας;
Σε ποιο μέρος ανακαλύφθηκε η ξυλιτόλη; Η ξυλιτόλη ανακαλύφθηκε σχεδόν ταυτόχρονα από Γερμανούς και Γάλλους χημικούς στα τέλη του 19ου αιώνα.
Στη Σοβιετική Ένωση χρησιμοποιήθηκε για δεκαετίες σαν γλυκαντικός παράγοντας για διαβητικούς και στη Γερμανία σε θρεπτικά διαλύματα για παρεντερική χρήση. Στην Κίνα η ξυλιτόλη έχει χρησιμοποιηθεί σε πολλές ιατρικές εφαρμογές.
Η σημασία που είχε η ξυλιτόλη για την υγεία των δοντιών, “ανακαλύφθηκε” στη Φινλανδία στις αρχές της δεκαετίας του 70 όταν επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο Turku απέδειξαν ότι μπορεί να προλάβει το σχηματισμό τερηδόνας. Η πρώτη τσίχλα με ξυλιτόλη στον κόσμο με το όνομα Xylitol-jenkki βγήκε στην αγορά από τη Φινλανδική εταιρεία Leaf, το 1975.
Ποια είναι η πορεία μιας όξινης προσβολής;
Η τερηδόνα είναι το αποτέλεσμα συνδυασμένης δράσης μικροοργανισμών και ζάχαρης. Κάποια βακτηρίδια, από τα οποία το πιο επικίνδυνο είναι ο στρεπτόκοκκος Mutans, προσκολλώνται πάνω στην επιφάνεια των δοντιών εξαιτίας της παρουσίας λιποθειικού οξέος και άλλων ουσιών στο κυτταρικό τους τοίχωμα.
Κάθε μπουκιά φαγητού που περιέχει κοινή ζάχαρη, δηλαδή σακχαρόζη, δίνει ενέργεια στα βακτηρίδια, επιτρέποντας τους να πολλαπλασιαστούν και να αρχίσουν με μια μεταβολική διαδικασία να παράγουν οξέα. Το αποτέλεσμα είναι η “όξινη προσβολή”. Όταν το pH αυτού του πλήθους των βακτηριδίων ή το pH της οδοντικής πλάκας πέφτει κάτω από 5,5 , άλατα ασβεστίου και φωσφόρου αρχίζουν να απελευθερώνονται από την επιφάνεια της αδαμαντίνης. Σιγά-σιγά αρχίζουν να σχηματίζονται κοιλότητες με πολύ αργό ρυθμό στο ξεκίνημα.
Μετά τη λήψη ζάχαρης, χρειάζεται τουλάχιστον μισή ώρα για να επανέλθει το pH της οδοντικής πλάκας στα φυσιολογικά του επίπεδα, δηλαδή γύρω στο 7. Αν καταναλώνεται ζάχαρη αρκετές φορές την ημέρα, απελευθερώνονται άλατα από την αδαμαντίνη σε ολοένα και μεγαλύτερο βάθος και η αδαμαντίνη γίνεται πορώδης.
Έχει η ξυλιτόλη κάποια άλλη χρήση εκτός από γλυκαντικός παράγοντας;
Μελέτες δείχνουν ότι υπάρχουν σημαντικά πλεονεκτήματα από τη χρήση της ξυλιτόλης ως ρινικού διαλύματος πέρα από την εφαρμογή της στα δόντια. Ποια είναι η βάση της φιλικής επίδρασης της ξυλιτόλης πάνω στα δόντια;
Με την πρόσληψη ξυλιτόλης, η όξινη προσβολή που σε άλλη περίπτωση θα διαρκούσε περισσότερο από μισή ώρα, διακόπτεται. Επειδή τα βακτηρίδια του στόματος που προκαλούν τερηδόνα δεν έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν ζύμωση της ξυλιτόλης με τις μεταβολικές τους διαδικασίες, η ανάπτυξη τους μειώνεται. Ο αριθμός των γαλακτοβακίλλων και των στρεπτόκοκκων που παράγουν οξέα μπορεί να ελαττωθεί μέχρι και 90%. Δεν παράγονται οξέα, αφού δεν πέφτει το ρΗ του σάλιου και της οδοντικής πλάκας. Με την πρόσληψη της ξυλιτόλης, τα βακτηρίδια δεν προσκολλώνται καλά πάνω στην επιφάνεια των δοντιών και η ποσότητα της οδοντικής πλάκας μειώνεται.
Μελέτες έχουν δείξει επίσης ότι η χρήση της ξυλιτόλης βοηθάει στην αποκατάσταση αρχόμενης τερηδόνας της αδαμαντίνης. Το ίδιο το σάλιο προστατεύει το στόμα και τα δόντια. Ειδικότερα, το σάλιο που έχει διεγερθεί, περιέχει όλα τα στοιχεία που χρειάζονται για την αποκατάσταση της αρχόμενης τερηδόνας. Αν η πρόσληψη ζάχαρης γίνεται μόνο δυο φορές την ημέρα, το σάλιο είναι αρκετό γι’ αυτή τη δουλειά. Οι άνθρωποι όμως τρώνε ζάχαρη τόσο συχνά που οι αμυντικοί μηχανισμοί του στόματος δεν επαρκούν.
Το σάλιο που περιέχει ξυλιτόλη είναι περισσότερο αλκαλικό από το σάλιο που διεγείρεται από τα σάκχαρα. Μετά τη λήψη προϊόντων που περιέχουν ξυλιτόλη, η συγκέντρωση των βασικών αμινοξέων και της αμμωνίας στο σάλιο και στην οδοντική πλάκα μπορεί να αυξηθεί και μαζί μ’ αυτά αυξάνεται το pH της οδοντικής πλάκας. Όταν το pH είναι πάνω από 7, ασβέστιο και φωσφορικά άλατα από το σάλιο, καθιζάνουν στο μέρος εκείνο της αδαμαντίνης, στα οποίο παρουσιάζεται έλλειψή τους. Μ’ αυτό τον τρόπο, οι περιοχές της αδαμαντίνης που έχουν αρχίσει να μαλακώνουν, εξαιτίας της έλλειψης ασβεστίου, αρχίζουν και πάλι να σκληραίνουν.
Είναι η ξυλιτόλη ασφαλής;
Η JEFCA μια επιτροπή ειδικών που συνδέεται με τις οργανώσεις WHO και FAO, το 1983 επιβεβαίωσε το γεγονός, που ήταν ήδη γνωστό στους επιστήμονες, ότι η ξυλιτόλη είναι ασφαλής γλυκαντικός ποράγοντας για τις τροφές. Η FDA επίσης επιβεβαίωσε το γεγονός αυτό, το 1986. Δεν είναι όμως ασφαλής για τους σκύλους.
Με ποιο τρόπο αντιμετωπίζεται το πρόβλημα της ξηροστομίας με τη βοήθεια της ξυλιτόλης;
Όσον αφορά την οδοντική υγεία, είναι καλό να αυξάνεται η ροή του σάλιου όσο γίνεται συχνότερα, δηλαδή να προωθείται η έκκριση του διεγερμένου σάλιου. Όσο ταχύτερη είναι η ροή του σάλιου, τόσο μεγαλύτερη η ρυθμιστική του δράση, δηλαδή η ικανότητα του να ανθίσταται στην πτώση του pH του (του σάλιου) και επομένως του pH της οδοντικής πλάκας.
Διεγείροντας την έκκριση του σάλιου, η ξυλιτόλη αυξάνει την ποσότητα του σάλιου στο στόμα. Συγχρόνως αυξάνει τη χημική ικανότητα του σάλιου να μειώνει τις βλαβερές επιδράσεις των βακτηριδίων. Η σακχαρόζη διεγείρει επίσης την έκκριση του σάλιου, όμως ακόμα κι αυτή η αυξημένη ροή του σάλιου δεν μπορεί να εξουδετερώσει τη δράση των οξέων που ταυτόχρονα παράγονται οπό τα τερηδονογόνα βακτηρίδια. Επομένως, το pH της οδοντικής πλάκας πέφτει και αρχίζουν να σχηματίζονται κοιλότητες. Η μάσηση επίσης συμβάλει στην αύξηση της έκκρισης του σάλιου. Γι’ αυτό το λόγο, η μάσηση τσίχλας είναι μια σχεδόν ιδανική μέθοδος πρόσληψης ξυλιτόλης.
Το μόριο της ξυλιτόλης
Πόση ποσότητα ξυλιτόλης την ήμερα επιτρέπεται;
Η αντιτερηδονογόνος δράση της ξυλιτόλης συσχετίζεται εν μέρει από τον πληθυσμό των βακτηρίων στο στόμα και εν μέρει από τις ιδιότητες του σάλιου.
Η ξυλιτόλη είναι μια φυσική μέθοδος και ένας εύχρηστος τρόπος για την υποκατόσταση της καθημερινής οδοντιατρικής φροντίδας. Μελέτες έχουν δείξει ότι 5-10 γραμμάρια την ημέρα είναι αρκετή ποσότητα. Αυτό σημαίνει πρακτικά 3-8 τσίχλες την ημέρα (μερικές τσίχλες περιέχουν 1 γραμμάριο ξυλιτόλης). Πρέπει να μασάει κάποιος την τσίκλα αμέσως μετά το γεύμα ή το ενδιάμεσο φαγητό.
