Τα φάρμακα που χορηγούν οι ψυχίατροι σε ανθρώπους με ψυχώσεις, όπως η σχιζοφρένεια, έχουν ως συνέπεια τη σταδιακή μείωση του όγκου του εγκεφάλου των ασθενών. Όσο περισσότερα αντιψυχωσικά φάρμακα παίρνει κάποιος, τόσο πιθανότερο είναι η φαιά ουσία του εγκεφάλου του να συρρικνωθεί, σύμφωνα με μια μεγάλη αμερικανική επιστημονική έρευνα. Οι ειδικοί, πάντως, εκτιμούν ότι, παρά την ανωτέρω διαπίστωση, δεν είναι ανάγκη να αλλάξει δραστικά, προς το παρόν τουλάχιστον, ο τρόπος συνταγογράφησης τέτοιων φαρμάκων.
Εδώ και 15 χρόνια υπήρχαν ενδείξεις ότι οι σχιζοφρενείς έχουν κατά μέσο όρο μικρότερο εγκέφαλο σε σχέση με το μέσο όρο του πληθυσμού και ότι η μείωση αυτή αφορά κυρίως τον όγκο της φαιάς ουσίας, που περιέχει τα εγκεφαλικά κύτταρα, τους νευρώνες. Σε μια από τις μελέτες είχε διαπιστωθεί συρρίκνωση κατά 5 έως 7% στον όγκο της αμυγδαλής του εγκεφάλου και του ιππόκαμπου που, μεταξύ άλλων, εμπλέκονται στη διαδικασία της μνήμης και των συναισθημάτων.
Οι επιστήμονες ως τώρα διαφωνούσαν στο κατά πόσο η εγκεφαλική συρρίκνωση προκαλείται από την ίδια την ψυχική νόσο ή αν τα αντιψυχωσικά φάρμακα παίζουν ρόλο. Η νέα έρευνα, με επικεφαλής τον νευροεπιστήμονα και ψυχίατρο Μπενγκ Τσουν Χο του πανεπιστημίου της Αϊόβα, που δημοσιεύτηκε στο ψυχιατρικό περιοδικό “Archives of General Psychiatry” του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου, έρχεται να δείξει ότι τα φάρμακα δεν είναι αθώα στο συγκεκριμένο ζήτημα.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν την τεχνική της μαγνητικής απεικόνισης του εγκεφάλου σε 211 ασθενείς, παρακολουθώντας για πάνω από επτά χρόνια την εξέλιξη του όγκου του εγκεφάλου τους, σε σχέση με τη λήψη αντιψυχωσικών φαρμάκων. Διαπίστωσαν ότι η διάρκεια της φαρμακευτικής αγωγής, σε συνδυασμό με το είδος των φαρμάκων και τη δοσολογία, επηρεάζουν αρνητικά (σε σχετικά μικρό, αλλά παρόλα αυτά αισθητό ποσοστό) τόσο το συνολικό όγκο του εγκεφάλου, όσο και ειδικότερα της φαιάς ουσίας.
Για “εντυπωσιακό εύρος” της νέας μελέτης έκανε λόγο ο νευροεπιστήμων Αντρέας Μέγιερ-Λίντερμπεργκ του πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης στη Γερμανία, ο οποίος, όμως, σε περυσινή δική του έρευνα είχε συμπεράνει ότι η απώλεια των νευρώνων, λόγω των φαρμάκων, μπορεί να είναι αναστρέψιμη και όχι μόνιμη. Ο νευροψυχίατρος Στέφαν Μπόργκβαρντ, του πανεπιστημίου της Βασιλείας στην Ελβετία, δήλωσε ότι η νέα έρευνα «σίγουρα θα έχει σημαντική επίπτωση όχι μόνο σε σχέση με την έρευνα για τη σχιζοφρένεια, αλλά και στην κλινική πρακτική».
Η νέα μελέτη έρχεται να επιβεβαιώσει προηγούμενες έρευνες σε ζώα, από τον νευροεπιστήμονα και ψυχίατρο Ντέιβιντ Λιούις του πανεπιστημίου του Πίτσμπουργκ στις ΗΠΑ, που βρήκε ότι ο εγκέφαλος υγιών πιθήκων στους οποίους χορηγήθηκαν αντιψυχωσικά φάρμακα, παρόμοια με αυτά για τους ανθρώπους, συρρικνώθηκε περίπου κατά 10%. Παρόλα αυτά, προειδοποίησε ότι τόσο η δική του μελέτη, όσο και αυτή των ερευνητών του πανεπιστημίου της Αϊόβα, αν και συγκλίνουν στα συμπεράσματά τους, αδυνατούν να ξεχωρίσουν σε ποιο βαθμό η μείωση της εγκεφαλικής ουσίας οφείλεται στην ασθένεια και σε ποιο ποσοστό στα φάρμακα.
Το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν ένας μικρότερος εγκέφαλος είναι οπωσδήποτε κακό πράγμα και σε αυτό δεν υπάρχει ομοφωνία μεταξύ των επιστημόνων. Για μερικούς, οι γνωστές πιθανές παρενέργειες των αντιψυχωσικών φαρμάκων, όπως το ανεξέλεγκτο τρέμουλο (“παρκινσονισμός”) ή το σύνδρομο των “ανήσυχων ποδιών” (“ακαθησία”) μπορούν να αποδοθούν στη συρρίκνωση του εγκεφάλου που επιφέρουν τα φάρμακα. ‘Αλλοι, πάλι, επισημαίνουν ότι και οι εγκέφαλοι των εφήβων συρρικνώνονται φυσιολογικά, πράγμα που σηματοδοτεί την ωρίμανσή τους μέσω της απόρριψης περιττών νευρωνικών συνάψεων.
Όλοι πάντως οι γιατροί, που ρωτήθηκαν από το “Nature”, λίγο-πολύ συμφώνησαν ότι οι ασθενείς δεν πρέπει να σταματήσουν να παίρνουν τα αντιψυχωσικά φάρμακά τους, καθώς μια μεγάλη ιατρική βιβλιογραφία δείχνει ότι τα φάρμακα ανακουφίζουν τα συμπτώματα της ψυχικής νόσου και αποτρέπουν τις υποτροπές. Από την άλλη, όμως, τόνισε ο Χο, «τα φάρμακα πρέπει να λαμβάνονται στην χαμηλότερη δυνατή δόση που έχει αποτέλεσμα».
