Κρυψορχία είναι η κατάσταση εκείνη κατά την οποία ο όρχις ή οι όρχεις δεν ευρίσκονται μέσα στο όσχεο (σακούλι που περιέχει τους όρχεις), κατά την γέννηση του παιδιού.
Οι όρχεις του αγοριού μέχρι τον 6ο-7ο μήνα αναπτύσσονται στο υπογάστριο δίπλα στους νεφρούς, ενώ αυτό ακόμη βρίσκεται μέσα στην κοιλιά της μητέρας του. Στη συνέχεια, παρατηρείται ραγδαία ανάπτυξη των σπερματικών τόνων και οι όρχεις μετακινούνται από την κοιλιά, μέσω του βουβωνικού πόρου (μια τρυπίτσα που υπάρχει στο κάτω μέρος του κοιλιακού τοιχώματος), στο σακοειδή σχηματισμό που περιέχει τους όρχεις (όσχεο). Εκεί ησυχάζουν μέχρι την εφηβεία. Ύστερα μεγαλώνουν υπό την επίδραση της ανδρικής ορμόνης (τεστοστερόνης) και αρχίζουν να παράγουν σπερματοζωάρια.
Κατά τη διαδικασία αυτή, η θερμοκρασία του σώματος πρέπει να βρίσκεται κάτω από τη συνηθισμένη των 37 βαθμών Κελσίου. Γι’ αυτό, οι όρχεις φυσιολογικά μεταναστεύουν εκτός της κοιλιακής χώρας, στο όσχεο. Η μετακίνηση των όρχεων από την κοιλιακή χώρα στο όσχεο μπορεί να παρουσιάσει πρόβλημα και αυτό ακριβώς είναι η κρυψορχία. Πραγματικά η διαδικασία αυτή δεν είναι ολοκληρωμένη στο ένα τρίτο των πρόωρα γεννημένων βρεφών, αλλά και σε ένα ποσοστό μέχρι 3% των γεννημένων στον αναμενόμενο χρόνο αγοριών.
Στο τέλος του 1ου έτους ζωής, ένα ποσοστό 1% των αγοριών εμφανίζει ακόμα κρυψορχία. Γι’ αυτόν το λόγο ο γιατρός εξετάζει τη θέση των όρχεων σε όλα τα αρσενικά νεογέννητα και πραγματοποιεί τακτικούς ελέγχους εφόσον υπάρχει υποψία κρυψορχίας. Κανονικά, οι όρχεις του νεογέννητου ψηλαφίζονται και στις δύο πλευρές, και βρίσκονται αριστερά κάπως χαμηλότερα και δεξιά κάπως ψηλότερα στο όσχεο. Αν το όσχεο είναι άδειο, μιλάμε για κρυψορχία, η οποία παρουσιάζεται σε διάφορες μορφές: ψευδοκρυψορχία (ανασπώμενος όρχις), βουβωνική κρυψορχία, και κοιλιακή κρυψορχία.
Στην ψευδοκρυψορχία, ο όρχις που βρίσκεται ψηλά ψηλαφίζεται ανάμεσα στο όσχεο και στο βουβωνικό πόρο ή μέσα στο βουβωνικό πόρο και μπορεί να μετατοπιστεί εύκολα μέσα στο όσχεο. Η ιδιαιτερότητα της συγκεκριμένης μορφής συνίσταται στο ότι σε ψυχρές συνθήκες ο όρχις βρίσκεται στη βουβωνική χώρα, ενώ σε ζεστές -για παράδειγμα στο νερό της μπανιέρας και στο ζεστό κρεβάτι, μετακινείται στο όσχεο.
Η βουβωνική κρυψορχία παρουσιάζεται ετερόπλευρα ή και αμφοτερόπλευρα. Οι όρχεις ψηλαφίζονται στη βουβωνική χώρα και δεν μπορούν να μετακινηθούν τόσο μακριά ώστε να φτάσουν στο όσχεο.
Στην κοιλιακή κρυψορχία ο όρχις δεν ψηλαφίζεται ούτε στο όσχεο ούτε στο βουβωνικό πόρο. Η κοιλιακή κρυψορχία επιβεβαιώνεται με υπερηχογράφημα στην κοιλιακή χώρα.
Αντιμετώπιση
Αν οι όρχεις σε ένα παιδί δεν βρίσκονται μέσα στο όσχεο δεν μπορούν να αναπτυχθούν σωστά, ενώ μετά την είσοδο στην εφηβική ηλικία θα αδυνατούν να παραγάγουν ώριμο και γόνιμο σπέρμα. Για να διασφαλιστεί μια φυσιολογική ανάπτυξη των όρχεων -και συνεπώς η αναπαραγωγική ικανότητα του αγοριού- θα πρέπει η κρυψορχία να αντιμετωπιστεί θεραπευτικά το αργότερο σε ηλικία 2 ετών.
Μόνο η ψευδοκρυψορχία δεν χρειάζεται θεραπεία. Ύστερα από λεπτομερή εξέταση ο γιατρός είναι σε θέση να κρίνει αν είναι αναγκαία η χορήγηση ενέσεων ορμονών για την ενίσχυση της ανάπτυξης των σπερματικών τόνων. Αν αυτό δεν αρκεί, τότε οι όρχεις θα πρέπει να μετατοπιστούν στο όσχεο με χειρουργική επέμβαση και να σταθεροποιηθούν εκεί.
Ορισμένες φορές κρίνεται σκόπιμος ο συνδυασμός ορμονών και χειρουργικής επέμβασης.
