Κατά τη διάρκεια της ξεκούρασης και ιδιαίτερα του ύπνου, η καρδιά δεν χρειάζεται μεγάλη αιμάτωση. Ωστόσο, υπάρχουν στιγμές -συνήθως κατά την άσκηση ή σε στιγμές άγχους- που η καρδιά απαιτεί περισσότερο αίμα για να το διοχετεύσει τόσο στο μυοκάρδιο όσο και στο υπόλοιπο σώμα.
Η στεφανιαία νόσος προκαλείται όταν στενεύουν ή φράσσονται οι αρτηρίες της καρδιάς (στεφανιαίες αρτηρίες) με αποτέλεσμα να μην παρέχουν την ποσότητα του αίματος που χρειάζεται η καρδιά.
Η νόσος των στεφανιαίων αρτηριών ή στεφανιαία νόσος, έχει προκαλέσει περισσότερους θανάτους τα τελευταία 50 χρόνια από οποιαδήποτε άλλη διαταραχή. Εκατομμύρια άνθρωποι ανά την υφήλιο έχουν πεθάνει από τη νόσο αυτή.
Η στένωση των στεφανιαίων αρτηριών λαμβάνει χώρα σταδιακά αφού ξεκινήσει η διαδικασία της αρτηριοσκλήρυνσης κατά την οποία αποθέματα λίπους συσσωρεύονται μέσα στα τοιχώματα των αρτηριών.
Η αθηροσκλήρωση (λέγεται και αρτηριοσκλήρυνση) αρχίζει από την παιδική ηλικία και επιδεινώνεται όσο περνούν τα χρόνια. Μπορεί να περάσουν πολλές δεκαετίες μέχρι η διαδικασία φτάσει σε κρίσιμο σημείο, οπότε η στένωση προκαλεί προβλήματα στην καρδιά.
Το σημείο αυτό μπορεί να επέλθει οποιαδήποτε στιγμή στη ζωή ενός ανθρώπου, αλλά συνήθως συμβαίνει σε προχωρημένη ηλικία, όταν οποιοδήποτε στεφανιαίο αιμοφόρο αγγείο (από τις κύριες αρτηρίες ως τα μικρότερα αρτηρίδια) φράσσεται κατά τουλάχιστον 75%. Αυτό προκαλεί σημαντική μείωση στη ροή του αίματος προς την καρδιά και μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα στηθάγχης.
Τι είναι η στηθάγχη και με ποια συμπτώματα εμφανίζεται;
Ο όρος στηθάγχη προέρχεται από τα αρχαία ελληνικά και σημαίνει «πόνος στο στήθος». Συνήθως, αισθάνεστε τον πόνο αυτό στο κέντρο του στήθους, κάτω από το στέρνο. Τα συμπτώματα ποικίλλουν, αλλά ένα σύνηθες χαρακτηριστικό είναι η αίσθηση πίεσης, σφιξίματος ή βάρους, η οποία μπορεί να επεκταθεί στο αριστερό σας χέρι. Σπανίως, μπορεί να επεκταθεί στο σαγόνι σας ή ακόμα και στο δεξί σας άκρο. Ορισμένες φορές, η στηθάγχη μπορεί να προκαλέσει ναυτία (μπορεί να κάνετε και εμετό), λαχάνιασμα και ιδρώτα.
Η στηθάγχη συνήθως συσχετίζεται με κάποια μορφή σωματικής καταπόνησης,για παράδειγμα, όταν περπατάτε, όταν τρώτε ή όταν ανεβαίνετε σκάλες. και ανακουφίζεται καθώς σταματά η καταπόνηση. Στην κλασική περίπτωση στηθάγχης, ο πόνος διαρκεί αρκετά λεπτά και μπορεί να επανέλθει αν επαναλάβετε την καταπόνηση.
Το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε είναι να ακούσετε το σώμα σας, να σταματήσετε ό,τι κάνετε και να ξεκουραστείτε. Αν περπατάτε, καθίστε κάπου. Αν η στηθάγχη προκλήθηκε από θυμό, απομακρυνθείτε από την περίσταση. Μην υποτιμήσετε την κατάσταση. Η καρδιά σας έχει φτάσει στο σημείο να δουλεύει με τους μέγιστους δυνατούς ρυθμούς και δεν μπορεί να εργαστεί σκληρότερα. Αν συνεχίσετε την καταπόνηση, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή προσβολή.
Να σημειωθεί ότι υπάρχουν αρκετές εναλλακτικές αιτίες πόνου στο στήθος που δεν σχετίζονται με την ανεπαρκή αιμάτωση της καρδιάς. Αν αισθάνεστε διαπεραστικό πόνο όταν εισπνέετε (πλευριτικό πόνο), μπορεί να υποφέρετε από πνευμονία ή πνευμονική εμβολή (θρόμβο αίματος στον πνεύμονα). Ίσως, επίσης, να πρόκειται για μυοσκελετικό πόνο που προκαλείται από τραυματισμό ή πόνο στο αριστερό τμήμα του στήθους λόγω έρπητα. Το «κάψιμο» κάτω από το στέρνο μπορεί να σχετίζεται με νόσο γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, οπότε τα στομαχικά οξέα ανεβαίνουν προς τον οισοφάγο.
Μπορεί να υποστώ καρδιακή προσβολή αντί για στηθάγχη;
Ναι. Αν το στεφανιαίο αγγείο αποφράσσεται πλήρως και όχι μερικώς, πιθανώς να υποστείτε καρδιακή προσβολή. Αυτό ονομάζεται έμφραγμα του μυοκαρδίου (ΕΜ), καθώς μέρος του μυοκαρδίου σας πεθαίνει (φράσσεται), και συμβαίνει όταν σχηματίζεται θρόμβος αίματος σε πλάκα χοληστερόλης και αποφράξει ξαφνικά την αιμάτωση τμήματος του μυοκαρδίου από τη στεφανιαία αρτηρία. Η έκταση του μυοκαρδίου που πεθαίνει εξαρτάται από το σημείο της απόφραξης και την ταχύτητα παροχής ιατρικής βοήθειας.
Όταν υποστείτε έμφραγμα του μυοκαρδίου, τα συμπτώματα πόνου στο στήθος μπορεί να είναι παρόμοια με εκείνα της στηθάγχης. Ωστόσο, η αδιαθεσία είναι συνήθως σοβαρότερη, διαρκεί περισσότερο από τα μερικά λεπτά της στηθάγχης, και επιφέρει πιο έντονα σωματικά συμπτώματα, όπως δύσπνοια, ναυτία, εμετό και εφίδρωση. Το έμφραγμα του μυοκαρδίου δεν σχετίζεται απαραίτητα με καταπόνηση και μπορεί να συνοδεύεται από ασυνήθιστα συμπτώματα ή ακόμα και να εμφανιστεί χωρίς κανένα σύμπτωμα.
Αν καταλάβατε ότι έχετε υποστεί καρδιακή προσβολή, ζητήστε ιατρική βοήθεια αμέσως. Αν σας φαίνεται ότι κάποιος υποφέρει από κάτι που μοιάζει με καρδιακή προσβολή, το άτομο αυτό πρέπει να μεταφερθεί αμέσως σε νοσοκομείο – ή τουλάχιστον να λάβει άμεση ιατρική φροντίδα από παραϊατρικό προσωπικό. Στο νοσοκομείο, ο ασθενής θα μεταφερθεί στον θάλαμο έκτακτων περιστατικών ή στην καρδιολογική μονάδα εντατικής θεραπείας, τουλάχιστον για παρακολούθηση. Αν διαγνωστεί στεφανιαία νόσος που έχει προκαλέσει βλάβη στη στεφανιαία κυκλοφορία, είναι δυνατό να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα για τη βελτίωση της κατάστασης και τη διατήρηση όσο το δυνατόν περισσότερου βιώσιμου μυοκαρδίου. Όσο περισσότερο καθυστερήσετε να ζητήσετε ιατρική φροντίδα τόσο λιγότερο μυοκάρδιο θα μπορέσει να διασωθεί.
Μπορεί να προκληθεί καρδιακή προσβολή από θρόμβο αίματος;
Ναι, συνήθως έτσι συμβαίνει. Πέρα από τη σταδιακή ανάπτυξη της αρτηριοσκλήρυνσης που οδηγεί σε προοδευτική στένωση μιας στεφανιαίας αρτηρίας ή ενός μικρότερου αγγείου, οι θρόμβοι (πήγματα) του αίματος παίζουν σημαντικό ρόλο στην πρόκληση καρδιακής προσβολής, αφού δημιουργούν απόφραξη και εμποδίζουν την αιμάτωση του μυοκαρδίου. Υπάρχουν δυο τύπου πήγματα – το έμβολο, το οποίο αποσπάται από έναν θρόμβο που δημιουργείται σε άλλο σημείο του σώματος και κινείται εντός του σώματος, και ο θρόμβος, ο οποίος παραμένει στο αγγείο όπου δημιουργήθηκε και το φράσσει.
Από πού προέρχεται το έμβολο;
Το έμβολο μπορεί να φτάσει στα αιμοφόρα αγγεία μέσω της στεφανιαίας κυκλοφορίας από προϋπάρχοντα θρόμβο, είτε στον αριστερό κόλπο είτε στην αριστερή κοιλία. Μπορεί, επίσης, να προέλθει από θρόμβο αίματος που δημιουργείται σε καρδιακή βαλβίδα η οποία έχει προσβληθεί από ενδοκαρδίτιδα, όταν η επένδυση της καρδιάς έχει ερεθιστεί μετά από εισβολή μικροβίων.
Πώς σχηματίζεται ο θρόμβος;
Οι θρόμβοι αποτελούν την πιο συνήθη μορφή πήγματος του αίματος που σχετίζεται με ισχαιμικές καρδιοπάθειες. Όταν μια στεφανιαία αρτηρία ή ένα μικρότερο αγγείο επηρεάζεται από αρτηριοσκλήρυνση, μπορεί να δημιουργηθεί θρόμβος στο σημείο της μέγιστης στένωσης, προκαλώντας έτσι καρδιακή προσβολή. Αν υποστεί ρήξη μια αρτηριοσκληρωτική πλάκα, τότε μπορεί να σχηματιστεί θρόμβος φράζοντας πλήρως το στεφανιαίο αιμοφόρο αγγείο που είχε υποστεί νωρίτερα μόνο μια μικρή στένωση. Αυτή είναι η πιο συνήθης αιτία καρδιακής προσβολής.
Τι αποτέλεσμα έχει η πλήρης απόφραξη;
Όταν οποιαδήποτε διακλάδωση μιας στεφανιαίας αρτηρίας υποστεί πλήρη απόφραξη, ακολουθεί έμφραγμα του μυοκαρδίου, διότι το μέρος που αιματώνεται μέσω εκείνου του τμήματος της αρτηρίας στερείται την παροχή αίματος και πεθαίνει.
