Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι ένα σύνδρομο που έχει ως αιτία από την ανεπαρκή ροή του αίματος προς το σώμα. Αυτό συμβαίνει συνήθως όταν το μυοκάρδιο είναι αδύναμο, έχει υποστεί βλάβη ή είναι αφύσικα παχύ και, συνεπώς, δεν μπορεί να διοχετεύσει αποτελεσματικά επαρκή ποσότητα αίματος στα όργανα και στους μυς.
Η οξεία καρδιακή ανεπάρκεια συμβαίνει όταν η καρδιά σταματήσει ξαφνικά να διοχετεύει αποτελεσματικά το αίμα μετά από μια μείζονα ξαφνική κάκωση, όπως η μείζων καρδιακή προσβολή. Ως αποτέλεσμα, το αίμα με υψηλή περιεκτικότητα σε οξυγόνο συγκεντρώνεται στις πνευμονικές φλέβες και η πίεση προκαλεί ραγδαία συγκέντρωση υγρών στους πνεύμονες, προκαλώντας δύσπνοια. Η ύπαρξη υγρών στους πνεύμονες ονομάζεται πνευμονικό οίδημα.
Κατά την απουσία επαρκούς ροής αίματος, που έχει ως αποτέλεσμα να στερείται το σώμα απαραίτητο οξυγόνο, γλυκόζη και θρεπτικές ουσίες, με την πάροδο του χρόνου οι μύες γίνονται αδύναμοι και τα όργανα μπορεί να σταματήσουν να λειτουργούν σωστά.
Το σώμα προσπαθεί να αντισταθμίσει το αδύναμο μυοκάρδιο αυξάνοντας τους παλμούς και την πίεση του αίματος με συστολή των αιμοφόρων αγγείων. Αυτό επιδεινώνει περαιτέρω τη λειτουργία του μυοκαρδίου και συμβάλλει στην εξέλιξη της ίδιας της καρδιακής ανεπάρκειας. Ακόμα και η συσσώρευση υγρών, που αποτελεί συχνή επίπτωση της καρδιακής ανεπάρκειας, είναι αποτέλεσμα της προσπάθειας του υπόλοιπου σώματος να αντισταθμίσει τη μειωμένη ροή αίματος.
Ποια είναι τα συνήθη συμπτώματα της καρδιακής ανεπάρκειας;
Υπάρχουν πολλές ενδείξεις και συμπτώματα που να υποδεικνύουν καρδιακή ανεπάρκεια. Η κατακράτηση υγρών οδηγεί σε διόγκωση (οίδημα) των κάτω και άνω άκρων ή της κοιλιακής χώρας. Η δύσπνοια μπορεί να προκληθεί λόγω καταπόνησης ή ακόμα και κατά την ξεκούραση. Η δύσπνοια κατά το ξύπνημα είναι χαρακτηριστική ένδειξη προοδευτικής καρδιακής ανεπάρκειας. Ο βήχας το βράδυ λόγω κατακράτησης υγρών, ακόμα και με απουσία υγρών στους πνεύμονες, δεν πρέπει να θεωρηθεί ως παροδικός βήχας ή απλό κρυολόγημα. Αντιθέτως, πρέπει να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας. Άλλα συνήθη συμπτώματα είναι η κόπωση, ο πόνος ή η πίεση στο στήθος, καθώς και η αύξηση του βάρους ή ζάλη και ίλιγγος.
Είναι σοβαρό πρόβλημα η καρδιακή ανεπάρκεια;
Ναι, αλλά υπάρχουν πολλά άτομα που πάσχουν από καρδιακή ανεπάρκεια χωρίς συμπτώματα και ζουν παραγωγικά από τη στιγμή που λαμβάνουν αποτελεσματική αγωγή. Ωστόσο, μειώνεται το προσδόκιμο ζωής τους και πρέπει, συνεπώς, να βρίσκονται υπό στενή ιατρική επιτήρηση. Ευτυχώς, υπάρχουν πολλές θεραπείες και παρεμβάσεις που είναι δυνατό να παρατείνουν την επιβίωση και να περιορίσουν τα συμπτώματα.
Πόσο πιθανό είναι να παρουσιάσω καρδιακή ανεπάρκεια;
Η καρδιακή ανεπάρκεια αποτελεί ολοένα και πιο συνήθη πάθηση. Ο αριθμός των ατόμων που υποφέρουν από καρδιακή ανεπάρκεια συνεχίζει να αυξάνεται, κυρίως επειδή οι θεραπείες για ορισμένα καρδιακά προβλήματα που ήταν μοιραία στο παρελθόν, όπως οι καρδιακές προσβολές, έχουν βελτιωθεί σε βαθμό που οι ασθενείς επιζούν αλλά με ποικίλου βαθμού βλάβες στο μυοκάρδιο. Η πιθανότητα εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας αυξάνεται με την ηλικία και διπλασιάζεται, περίπου, κάθε δεκαετία ζωής. Έτσι, όσο περισσότερο ζούμε τόσο αυξάνεται η πιθανή εμφάνιση της καρδιακής ανεπάρκειας.
Όλοι οι άνθρωποι που πάσχουν από καρδιακή ανεπάρκεια έχουν αποδυναμωμένο μυοκάρδιο;
Όχι. Η καρδιακή ανεπάρκεια δεν σημαίνει πάντα ύπαρξη αποδυναμωμένου μυοκαρδίου, παρά τη γνωστή σε όλους μας έννοια της «ανεπαρκούς καρδιάς». Στην πραγματικότητα, η καρδιακή ανεπάρκεια μπορεί να προκληθεί και από διόγκωση του μυοκαρδίου, η οποία ονομάζεται υπερτροφία, και μπορεί να συμβεί παρά την υγιή λειτουργία της καρδιάς. Ωστόσο, όταν αλλάζει η φυσιολογική γεωμετρία της καρδιάς, ακόμα και αν πρόκειται απλώς για διόγκωση, το μυοκάρδιο εξασθενεί και μπορεί, αν δεν αντιμετωπιστεί η κατάσταση, να διασταλεί με την πάροδο του χρόνου. Εντέλει, ακόμα και η καρδιακή ανεπάρκεια με φυσιολογική εξώθηση του αίματος από το μυοκάρδιο θα εξελιχτεί σε ανεπαρκή και διογκωμένη καρδιά.
Ποιες είναι οι αιτίες της καρδιακής ανεπάρκειας;
Η πιο κοινή αιτία είναι η στεφανιαία νόσος, συνήθως μετά από μία ή περισσότερες καρδιακές προσβολές. Η δεύτερη πιο κοινή αιτία είναι η υπέρταση. Οποιαδήποτε μορφή βαλβιδικής καρδιοπάθειας μπορεί να προκαλέσει καρδιακή ανεπάρκεια αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως ώστε να προληφθεί η κάκωση των μυών.
Η καρδιακή ανεπάρκεια μπορεί να προκληθεί από ορισμένους ιούς και τις ασθένειες που προκαλούν, καθώς και από τις κακώσεις που προκαλεί το αλκοόλ, τα ναρκωτικά και ο μόλυβδος.
Μπορεί, επίσης, να προκληθεί καρδιακή ανεπάρκεια λόγω περιγεννητικής καρδιομυοπάθειας, η οποία εμφανίζεται κατά τους τελευταίους μήνες της κύησης ή κατά το χρονικό διάστημα αμέσως μετά τον τοκετό. Ακόμα και ο χρόνιος, διαρκώς γρήγορος ρυθμός της καρδιάς (ταχυκαρδία) μπορεί να προκαλέσει καρδιακή ανεπάρκεια. Συνήθως, όμως, η υποκείμενη αιτία παραμένει άγνωστη (ιδιοπαθής).
Μπορεί η αιτία να είναι κληρονομική;
Ναι. Οι οικογενείς ή κληρονομικές αιτίες καρδιακής ανεπάρκειας αναγνωρίζονται ολοένα και περισσότερο και, πιθανώς, παίζουν πιο συχνό ρόλο στην πρόκληση καρδιακής ανεπάρκειας απ’ ό,τι πιστεύαμε στο παρελθόν. Οι γιατροί εκτιμούν ότι οι γενετικοί παράγοντες μπορεί να είναι υπεύθυνοι μέχρι και σε 50% των περιπτώσεων αυτών.
Πώς μπορεί να γίνει η διάγνωση της καρδιακής ανεπάρκειας;
Υπάρχουν πολλές εξετάσεις που είναι δυνατό να επιβεβαιώσουν την ύπαρξη καρδιακής ανεπάρκειας. Η ακτινογραφία θώρακος αποτελεί ένα καλό εργαλείο ελέγχου που αποκαλύπτει τη διόγκωση της καρδιάς. Το υπερηχογράφημα χρησιμοποιείται συχνά ως μέσο για την αρχική διάγνωση και τη μετέπειτα παρακολούθηση της καρδιακής λειτουργίας. Οι καρδιακές εξετάσεις με ραδιενεργούς ιχνηθέτες, με ή χωρίς τεστ κόπωσης, γίνονται συχνά για να καθοριστεί ο βαθμός της βλάβης που έχει υποστεί η λειτουργία του μυοκαρδίου και για να εξεταστεί αν ευθύνεται στεφανιαία νόσος για την ανεπάρκεια του μυοκαρδίου. Τα καρδιοπνευμονικά τεστ κόπωσης εξετάζουν τον βαθμό στον οποίο περιορίζεται η δυνατότητα κατα βολής προσπάθειας λόγω καρδιακής ανεπάρκειας. Εξάλλου, χρήσιμα εργαλεία είναι και η αξονική τομογραφία (CT scan), η απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού (MRI scan), ο καρδιακός καθετηριασμός και τα στεφανιογραφήματα.
Αισθάνομαι μια χαρά. Γιατί ο γιατρός μου λέει ότι πάσχω από καρδιακή ανεπάρκεια;
Δεν εμφανίζουν συμπτώματα όλοι όσοι πάσχουν από καρδιακή ανεπάρκεια. Πολλοί, μάλιστα, εμφανίζουν ελάχιστα συμπτώματα ή ενδείξεις της νόσου και είναι ιδιαίτερα δραστήριοι στη ζωή τους. Σε αντίθεση με τις διαδεδομένες απόψεις, δεν υπάρχει άμεσος συσχετισμός μεταξύ της σοβαρότητας των μυϊκών κακώσεων και της παρουσίας συμπτωμάτων καρδιακής ανεπάρκειας. Ωστόσο, είναι σημαντικό να ζητήσετε ιατρική βοήθεια ακόμα και αν δεν υπάρχουν συμπτώματα, έτσι ώστε να καθυστερήσετε και να ελάχιστοι ποιήσετε την εξέλιξη της νόσου.
Μπορεί ένα από τα συμπτώματα να είναι πόνος στο στομάχι;
Είναι πιθανό η καρδιακή ανεπάρκεια να εκδηλωθεί μόνο μέσω συμπτωμάτων όπως είναι οι πόνοι στο στομάχι, η δυσπεψία ή πρήξιμο. Παρότι τα κοιλιακά αυτά συμπτώματα εμφανίζονται συχνότερα όσο εξελίσσεται η νόσος, μπορεί να αποτελέσουν τα πρώτα συμπτώματα της, τόσο σε νέους ενήλικες όσο και σε παιδιά. Αυτό συχνά οδηγεί τους γιατρούς στην εξέταση του γαστρεντερικού συστήματος, όπου τα ευρήματα είναι συνήθως αρνητικά.
Μπορεί να βελτιωθεί η καρδιακή ανεπάρκεια ή να ανανήψει το μυοκάρδιο;
Υπάρχει συχνά πιθανότητα βελτίωσης των συμπτωμάτων της καρδιακής ανεπάρκειας με τη βελτιστοποίηση της ιατρικής θεραπείας, της άσκησης και της διατροφής. Ορισμένες θεραπείες μπορεί επίσης να βελτιώσουν, ως ένα βαθμό, τη λειτουργία του μυοκαρδίου. Μάλιστα, υπάρχουν ορισμένοι τύποι εξασθενημένου μυοκαρδίου οι οποίοι είναι δυνατό να βελτιωθούν ή να επανέλθουν πλήρως. Για παράδειγμα, οι καρδιακές κακώσεις που προκαλούνται από κάποια τοξίνη, όπως το αλκοόλ, είναι δυνατό να βελτιωθούν ή και να αντιμετωπιστούν πλήρως – ανάλογα με τη διάρκεια της έκθεσης της καρδιάς στην τοξίνη. Οι ιογενείς αιτίες καρδιακής ανεπάρκειας, παρότι εν δυνάμει μοιραίες, είναι και εν δυνάμει αναστρέψιμες.
Αν πάσχω από καρδιακή ανεπάρκεια, ποιο είναι το καλύτερο επόμενο βήμα;
Η επιτυχής αντιμετώπιση της καρδιακής ανεπάρκειας είναι ομαδική προσπάθεια, στην οποία πρέπει να συμμετάσχετε ενεργά και να εργαστείτε σκληρά για να αλλάξετε τον τρόπο ζωής σας. Επιπλέον, είναι απολύτως απαραίτητες οι τακτικές επισκέψεις στον καρδιολόγο σας, γιατί η ομαδική προσέγγιση μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα αποτελεσματική στην αντιμετώπιση της χρόνιας αυτής ασθένειας.
Τι μπορώ να κάνω εγώ για να βελτιωθώ, αν πάσχω από καρδιακή ανεπάρκεια;
Είναι απολύτως απαραίτητος ο υγιεινός τρόπος ζωής, πράγμα που απαιτεί προσοχή ώστε η διατροφή να περιέχει λίγο αλάτι για να ελαχιστοποιηθεί η κατακράτηση υγρών στο σώμα. Πρέπει να καταγράφετε καθημερινά το βάρος σας, ώστε να εντοπίσετε πρώιμες ενδείξεις κατακράτησης υγρών ακόμα και πριν αυξηθούν τα συμπτώματα.
Είναι εξίσου σημαντική και η τακτική άσκηση;
Ναι. Στο παρελθόν υπήρχε η άποψη πως η καθιστική ζωή ήταν η καλύτερη αντιμετώπιση για την καρδιακή ανεπάρκεια, αλλά είναι πλέον γνωστό πως η τακτική, μέτριας έντασης σωματική άσκηση είναι απολύτως αναγκαία. Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να περιλαμβάνει περίπατο ή ποδήλατο γυμναστικής για 20-30 λεπτά μία ή δύο φορές την ημέρα με στόχο τη βελτιστοποίηση του καρδιαγγειακού συστήματος. Υπάρχει όφελος και από την έντονη άσκηση.
