Βαρβιτουρικά: Χρήση, κίνδυνοι και εξάρτηση

Τα βαρβιτουρικά είναι φάρμακα καταπραϋντικά και υπνωτικά, ουσίες ηρεμιστικές, που σε μεγαλύτερες δόσεις δρουν σαν τα υπνω­τικά χάπια. Παράχθηκαν από το βαρβιτουρικό οξύ, το οποίο ανακαλύ­φθηκε το 1864 από τη γερμανική φαρ­μακευτική εταιρεία Μπάγιερ (Bayer).

Τα πρώτα βαρβιτουρικά πουλήθηκαν το 1903 και από τότε έχουν κυκλοφορή­σει πάνω από 2.500 διαφορετικά είδη βαρβιτουρικών στην αγορά. Αν και δεν βρίσκονται πια στην προτίμηση ούτε των γιατρών αλλά ού­τε και των χρηστών, ένα μικρό ποσοστό του έχουν χρησιμοποιήσει τις ουσίες αυτές για μη ιατρικούς σκοπούς, μερι­κές φορές για να εξουδετερώσουν τις επιδράσεις της αμφεταμίνης ή για να ενισχύσουν την επίδραση της ηρωίνης.

ΙΑΤΡΙΚΗ ΧΡΗΣΗ

Υπάρχουν τρεις τύποι βαρβιτουρικών, που κατηγοριοποιούνται (όπως και τα ηρεμιστικά) ανάλογα με το χρόνο δρά­σης τους.

Αυτά με μακρό χρόνο δράσης δρουν για 12-24 ώρες. Περιλαμβάνουν τους πρώιμους τύ­πους, όπως η βαρβιτάλη ή η φενοβαρβιτάλη, που χρησιμοποιούνται ως ηρεμιστικά κατά τη διάρκεια της ημέ­ρας και για ήπιο άγχος.

Τα βραχείας δράσης, όπως το Seconal και το Nembutal, διαρκούν 6-7 ώρες και εξακολουθούν να χορη­γούνται για τη θεραπεία βραχυπρόθε­σμης αϋπνίας.

Υπάρχουν μερικοί τύποι βραχείας δράσης που προκαλούν σχεδόν άμεση απώλεια των αισθήσεων και χρησιμο­ποιούνται ως αναισθητικά (καθώς και ως μία από τις ουσίες που χρησιμοποι­ούνται στις εκτελέσεις με ένεση).

Το βαρβιτουρικό βραχείας δράσης Seconal ήταν εκείνο που χορηγούνταν κατά κό­ρον ως υπνωτικό χάπι, όμως είναι επικίνδυνο και έχει αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από πολύ πιο ασφα­λή φάρμακα, όπως είναι οι βενζοδιαζεπίνες.

ΜΕΘΟΔΟΙ ΧΡΗΣΗΣ – ΕΠΙΔΡΑΣΗ

Τα βαρβιτουρικά διατίθενται σε ταμπλέτες, αμπούλες, υπόθετα, διαλύμα­τα ή πιο συχνά σε χρωματιστές κάψου­λες. Συνήθως χορηγούνται από το στό­μα, σε κάποιες όμως εξειδικευμένες ια­τρικές περιπτώσεις χορηγούνται με ένεση. Όσοι κάνουν κατάχρηση γενικά τα παίρνουν από το στόμα, κάποιες φο­ρές με αλκοόλ, όμως περιστασιακά πα­ρασκευάζουν και σκόνη για ένεση.

Τα βαρβιτουρικά καταστέλλουν το Κε­ντρικό Νευρικό Σύστημα και προκα­λούν παρόμοια επίδραση με εκείνη του αλκοόλ, που διαρκεί γενικά 3-6 ώρες. Μια μικρή δόση (ένα ή δύο χάπια) συ­νήθως προκαλεί χαλαρότητα, κοινωνι­κότητα και ευδιαθεσία – όπως και η κατανάλωση 1-2 ποτών. Με τις μικρές δόσεις, όπως συμβαίνει και με πολλά άλλα ναρκωτικά, είναι πιθανό να ελεγ­χθεί σε ένα βαθμό η επίδραση, όμως με μεγαλύτερες δόσεις αυτό γίνεται δύ­σκολο και κυριαρχεί η καταπραϋντική επίδραση.

Ενώ η πιο συνηθι­σμένη επίδραση είναι εκείνη της μέθης ή της καταπράυνσης, μερικές φορές παρουσιάζεται εχθρότητα, κατάθλιψη και άγχος. Όταν χορηγηθούν ενδοφλέ­βια, τα βαρβιτουρικά μπορεί να προκα­λέσουν στο χρήστη μια άμεση αίσθηση ευχάριστης ζεστασιάς και υπνηλίας.

ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

Ένα άτομο που προσπαθεί να μείνει ξύπνιο μετά από μια μέτρια ή μεγάλη δόση (μερικά χάπια) θα είναι συνήθως αδέξιο, με απώλεια ελέγχου της ομι­λίας και του σώματος, επιρρεπής σε τυχαίο τραυματισμό. Παρατηρούνται επίσης ακραίες, απρόβλεπτες συναι­σθηματικές αντιδράσεις και νοητική σύγχυση, που ακολουθείται από ύπνο.

Αν και τα βαρβιτουρικά χορηγούνται για αϋπνία, η τακτική χρήση τους επι­δρά στη δομή του ύπνου. Συγκεκριμέ­να, μειώνουν τη διάρκεια του ύπνου REM. Αυτό είναι το διάστημα στον κύ­κλο του ύπνου, κατά το οποίο ονειρευ­όμαστε, και η συχνή αναστάτωση αυ­τού του χρονικού διαστήματος μπορεί να προκαλέσει ψυχολογικά προβλήμα­τα.

Ο συστηματικός χρήστης είναι επιρρεπής στη βρογχίτιδα και την πνευμονία (γιατί το αντανακλαστικό του βήχα είναι σε καταστολή), στην υποθερμία (γιατί περιφερειακά αιμοφόρα αγγεία διαστέλλονται, αλλά η ου­σία εμποδίζει τις φυσιολογικές αντι­δράσεις στο κρύο), και σε επαναλαμ­βανόμενη τυχαία υπερδοσολογία (εξαι­τίας της νοητικής σύγχυσης και της ανοχής, που σημαίνει ότι ο συστηματι­κός χρήστης συχνά παίρνει υπερβολι­κές δόσεις).

Η μακροχρόνια και τακτι­κή χρήση βαρβιτουρικών κατά τα τε­λευταία στάδια της εγκυμοσύνης μπο­ρεί να προκαλέσει στερητικά συμπτώ­ματα στα μωρά.

Οι περισσότεροι από τους κινδύνους που αναφέρθηκαν αυξάνονται σε περίπτωση ενέσιμης χρήσης, οπότε μπορεί να προκληθεί μόλυνση και συγκέντρω­ση αδιάλυτου χαπιού στον υποδόριο ιστό.

Η λήψη βαρβιτουρικών με ένεση είναι πιθανόν η πιο επικίνδυνη μορφή χρήσης ναρκωτικών. Εκτός από τους συνηθισμένους κινδύνους, όσοι κάνουν ένεση με βαρβιτουρικά διατρέχουν ακόμα μεγαλύτερο κίνδυνο υπερβολι­κής δόσης, γάγγραινας (αν η ένεση με το διάλυμα γίνει κατά λάθος σε αρτη­ρία) και αποστημάτων στο δέρμα.

ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΔΟΣΗ

Η μεγάλη δοσολογία προκαλεί το θάνατο από αναπνευστική ανεπάρκεια. Οι θάνα­τοι αυτού του είδους αποτελούν πραγ­ματικό κίνδυνο ανάμεσα στους περι­στασιακούς (και άλλους) χρήστες βαρ­βιτουρικών, καθώς η μοιραία δόση εί­ναι πολύ κοντά στην κανονική – μόλις 10 χάπια βαρβιτουρικών είναι αρκετά για τη μοιραία δόση. Οι επιδράσεις αυ­τές και οι κίνδυνοι μεγιστοποιούνται σε συνδυασμό με το αλκοόλ ή άλλες ουσίες κατασταλτικού τύπου. Για κάποιον που ήδη βρίσκεται σε κατάστα­ση μέθης από αλκοόλ, ακόμα και η μι­σή από τη μοιραία δόση είναι θανατη­φόρα.

Αρκετοί θάνατοι διασημοτήτων συνδέθηκαν με αυτές τις ουσίες, που λή­φθηκαν είτε κατά λάθος είτε σκόπιμα, όπως συνέβη με τη Μέριλιν Μονρόε (47 χάπια Nembutal), την Τζούντι Γκάρλαντ, τον Τζίμι Χέντριξ και τον μά­νατζερ των Beatles, Μπράιαν Έπστιν. To Seconal, πιο συγκεκριμένα, έγινε το προτιμώμενο φάρμακο για να αντιμε­τωπίζουν τις πιέσεις από τη δημοσιό­τητα και την ανασφάλεια της βιομηχα­νίας της ψυχαγωγίας. Από το 1973 ως το 1976, τα βαρβιτουρικά ευθύνονταν για πάνω από τις μισές αυτοκτονίες με ναρκωτικά. Το 1995, η Διεύθυνση Τροφίμων και Ποτών των ΗΠΑ απα­γόρευσε το συνδυασμό φαινοβαρβιτάλης και θεοφυλλίνης, ως επικίνδυνου για μεγάλη δοσολογία. Τον Μάρτιο του 1997, 27 μέλη της αίρεσης «Πύλη του Παραδείσου» πήραν σκόπιμα υπερβο­λική δόση φαινοβαρβιτάλης.

ΕΞΑΡΤΗΣΗ

Η τακτική χρήση οποιωνδήποτε κατα­πραϋντικών είναι πιθανό να οδηγήσει σε ανοχή και ψυχολογική εξάρτηση. Ωστόσο, αν και χρειάζονται μεγαλύτε­ρες δόσεις για να επιτευχθεί ο ίδιος βαθμός τοξίκωσης, η ποσότητα που χρειάζεται για να προκληθεί αναπνευ­στική ανεπάρκεια δεν είναι μεγάλη.

Αν και η ύπαρξη σοβαρών προβλη­μάτων σωματικής εξάρτησης είναι απί­θανη σε κανονικές θεραπευτικές δοσο­λογίες, μετά από τακτική χρήση μεγα­λύτερων δόσεων, τα στερητικά συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν ευερεθιστότητα, νευρικότητα, ανικα­νότητα για ύπνο, τάσεις για λιποθυμία και ναυτία, μυϊκές συσπάσεις και (πιο σπάνια) σπασμούς.

Μετά από πολύ μεγάλες δόσεις που λαμβάνονται τα­κτικά (900 mg την ημέρα ή περισσότε­ρα), μπορεί να εμφανιστούν σοβαρά στερητικά συμπτώματα, όπως κρίσεις, αφύσικα χαμηλή αρτηριακή πίεση, πα­ραλήρημα και παραισθήσεις. Η ξαφνι­κή διακοπή μεγάλων δόσεων βαρβιτου­ρικών μπορεί να είναι μοιραία, και γι’ αυτό δεν πρέπει να γίνεται ποτέ χωρίς την κατάλληλη ιατρική επίβλεψη. Η διαδικασία αυτή μπορεί να διαρκέσει μέχρι και δύο εβδομάδες, κατά τη διάρ­κεια των οποίων η δόση μειώνεται κατά 10% κάθε μέρα υπό επίβλεψη. Με την προϋπόθεση ότι δεν υπάρχουν σοβαρές επιπλοκές, τα συμπτώματα στέρησης υποχωρούν μέσα σε μία εβδομάδα.

Στο μυθιστόρημα το Γυμνό Γεύμα, που εκδόθηκε το 1959, ο Ουίλιαμ Μπάροουζ περιγράφει το χρόνιο χρή­στη βαρβιτουρικών ως εξής: «Ο εθισμέ­νος στα βαρβιτουρικά παρουσιάζει ένα θέαμα που σοκάρει. Δεν μπορεί να συ­ντονιστεί, παραπατάει, πέφτει από τα σκαμνιά στα μπαρ, αποκοιμιέται στη μέση μιας πρότασης, του πέφτει το φα­γητό από το στόμα. Είναι συγχυσμένος, εριστικός και ανόητος. Στην κοινωνία των εθισμένων, περιφρονούν τους εθι­σμένους στα βαρβιτουρικά: Είναι οι χαραμοφάηδες. Δεν έχουν καθόλου αξιο­πρέπεια».