Γράφει ο Μιχάλης Ν. Βοργιάς M.D., F.A.C.S,
Διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής, Mediterraneo Hospital
Τα προβλήματα του πρωκτού είναι κοινά. Σχεδόν όλοι θα αντιμετωπίσουν πρωκτικό κνησμό (pruritus), πόνο ή αιμορραγία κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της ζωή τους. Τα προβλήματα αυτά συχνά είναι μικρά και μπορεί να εξαφανιστούν από μόνα τους ή με απλή θεραπεία.
Πρωκτικός κνησμός και αιτίες
Ο πρωκτικός κνησμός (φαγούρα) δεν είναι συνήθως ένα σημάδι σοβαρής ασθένειας. Αρχικά, το δέρμα του πρωκτού εμφανίζεται ερυθρό, συνέπεια της φαγούρας και το ξύσιμο μετατρέπει το δέρμα σε λευκό και παχυμένο. Κοινές αιτίες της φαγούρας στον πρωκτό είναι:
- Ελλιπής καθαρισμός μετά την κένωση.
- Φάρμακα, ειδικά φάρμακα που προκαλούν διάρροια ή δυσκοιλιότητα, όπως τα αντιβιοτικά.
- Καθαρισμός του πρωκτού με πολύ ζεστό νερό και ισχυρά σαπούνια. Αυτή η περιοχή είναι συνήθως λιπαρή, αυτό προστατεύει έναντι του ερεθισμού των κινήσεων του εντέρου. Επανειλημμένος καθαρισμός και πλύσιμο θα καταργήσει αυτά τα έλαια και μπορεί να οδηγήσει σε έναν φαύλο κύκλο φαγούρας και ξύσιμο που μπορεί να είναι δύσκολο να σταματήσετε.
- Η χρήση αρωματισμένου χαρτιού τουαλέτας, αρωματικό σαπούνι ή αλοιφές (όπως αυτά που περιέχουν βενζοκαΐνη).
- Μια κατάσταση γενικευμένης ξηροδερμίας που επηρεάζει ολόκληρο το σώμα. Αυτή η κατάσταση είναι πιο κοινή στους ενηλίκους μεγαλύτερης ηλικίας.
- Αιμορροΐδες. Οι αιμορροΐδες είναι φλέβες στο κάτω άκρο του το ορθό ή έξω από τον πρωκτό.
- Προσβολή του πρωκτό ή ορθό από ιούς (όπως τα κονδυλώματα), βακτήρια, μύκητες και παράσιτα (όπως ψώρα και οξύουρoι).
- Ορισμένα τρόφιμα, όπως καφές, τσάι, κόλα, αλκοολούχα ποτά, σοκολάτα, ντομάτες,
πικάντικα τρόφιμα και μεγάλες ποσότητες βιταμίνης C.
Πρωκτικός πόνος και αιτίες
Ο πόνος στον πρωκτό μπορεί να προκληθεί από διάρροια, δυσκοιλιότητα, πρωκτική φαγούρα και ξύσιμο. Ο πόνος που προκαλείται από αυτές τις αιτίες συνήθως απομακρύνεται όταν θεραπευθεί η αιτία. Άλλες κοινές αιτίες του πρωκτικού πόνου περιλαμβάνουν:
- Αιμορροΐδοπάθεια (αιμορροΐδική κρίση ή θρόμβωση αιμορροΐδας).
- Διαρθρωτικά προβλήματα, όπως η ραγάδα δακτυλίου, το περιεδρικό συρίγγιο ή πρόπτωση πρωκτού.
- Μόλυνση, από σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, προστατίτιδα, περιεδρικό απόστημα
Τραυματισμό από ξένο σώμα ή πρωκτική συνουσία. - Παθήσεις, όπως η κίρρωση του ήπατος, διαβήτη, λέμφωμα, νόσος του Crohn και ελκώδη κολίτιδα.
- Καρκίνος του ορθού, προστάτου ή δέρματος.
- Προηγούμενη θεραπεία, όπως χειρουργική επέμβαση ή ακτινοβολίες στην περιοχή
- Μυϊκοί σπασμοί (proctalgia fugax).
- Πρωκτική αιμορραγία.
Πολλοί άνθρωποι έχουν πρωκτική αιμορραγία. Ερεθισμός του ορθού από διάρροια ή δυσκοιλιότητα, μία αιμορροΐδα ή μια ραγάδα μπορεί να προκαλέσει μια μικρή ποσότητα φωτεινού κόκκινου αίματος στην επιφάνεια της λεκάνης ή στο χαρτί τουαλέτας. Αυτός ο τύπος αιμορραγίας μπορεί να προκαλέσει πόνο κατά τη διάρκεια της κένωσης. Δεν είναι σοβαρό αν υπάρχει μόνο μια μικρή ποσότητα αίματος και η αιμορραγία σταματάει σε λίγα δευτερόλεπτα.
Να σημειωθεί ότι αιμορραγία μπορεί να παρουσιαστεί οπουδήποτε στην πεπτική οδό. Το αίμα είναι εύπεπτο καθώς μετακινείται μέσω του πεπτικού σωλήνα, έτσι από μία αιμορραγία στο στομάχι έχει σκούρο μαύρο χρώμα που μοιάζει σαν πίσσα. Αίμα που έχει μετακινηθεί γρήγορα μέσω του πεπτικού σωλήνα ή που αρχίζει κοντά το ορθό εμφανίζεται κόκκινο ή σκούρο κόκκινο.
Θεραπεία
- Για την αντιμετώπιση της πρωκτικής φαγούρας δοκιμάστε τα παρακάτω μέτρα:
- Καλή υγιεινή. Καθαρίστε την περιοχή απαλά με το νερό και βαμβάκι ή καλύτερα με μωρομάντηλα. Χρησιμοποιείται αλοιφή με βιταμίνη A + D η οποία ηρεμεί το δέρμα και το προστατεύει από περαιτέρω ερεθισμός.
- Αποφύγετε το αρωματικό και χρωματιστό χαρτί τουαλέτας. Αγοράστε χαρτί υγείας λευκό, άοσμο.
- Μην χρησιμοποιείτε αρωματικά σαπούνια, τα οποία μπορεί να να ερεθίζουν το δέρμα
- Αλοιφές που περιέχουν 1% υδροκορτιζόνη πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο για 7-10 ημέρες.
- Μην χρησιμοποιείτε κρέμες ή αλοιφές, που περιέχουν αντιισταμινικά.
- Για πρωκτικό κνησμό που προκαλούνται από υπερβολική εφίδρωση, αποφεύγεται στενά εσώρουχα και όχι συνθετικά. Μπορεί να χρησιμοποιήσετε σκόνη ταλκ για να απορροφήσουν υγρασία, πριν από την εφαρμογή του ταλκ, στεγνώστε την περιοχή καλά.
2. Για τον έλεγχο της πρωκτικής φαγούρας και για να σπάσει ο φαύλος κύκλος κνησμού-ξυσίματος:
- Το βράδυ ένα αντιισταμινικό αμβλύνει τις νυκτερινές φαγούρες.
- Ζεστό μπάνιο 3 φορές κάθε μέρα και μετά από κάθε κένωση και μετά το μπάνιο, καλό στέγνωμα του πρωκτού.
- Αποφύγετε τροφές που μπορεί να αυξήσει τον κνησμό, όπως καφές, τσάι, κόλα, αλκοολούχα ποτά, σοκολάτα, ντομάτες, πικάντικα τρόφιμα και υπερβολικά ποσά βιταμίνης C, για τουλάχιστον δύο εβδομάδες. Να προσθέσετε βαθμιαία αυτές της τροφές πίσω στη δίαιτά σας, ένα στοιχείο κάθε φορά, για να προσδιορίσετε πιο προκαλεί την φαγούρα.
- Κοπή νυχιών αν έχετε νυχτερινή τάση για ξύσιμο και να φοράτε βαμβακερά γάντια τη νύχτα για να σταματήσει το ασυνείδητο ξύσιμο που μπορεί να προκύψει, ενώ κοιμάστε.
- Έλεγχος του άγχους. Το άγχος και ή αίσθηση αγωνίας ή ανησυχίας μπορεί να προκαλέσει σε κάποια άτομα να βιώσουν τη φαγούρα του δέρματος.
3. Για την αντιμετώπιση όταν υπάρχει πόνος και παρουσία αίματος
Όταν έχετε αιμορραγία, μην λαμβάνεται ασπιρίνη, αντιπηκτικά ή άλλα μη-στεροειδή αντιφλεγμονώδη, όπως voltaren, mesulid γιατί μπορεί να προκαλέσουν αιμορραγία του πεπτικού. Τα φάρμακα αυτά αυξάνουν κάθε μορφή αιμορραγίας. Με συμπτώματα πόνου ή όταν υπάρχει αιμορραγία είναι πάντα σκόπιμη μια απλή εξέταση από τον οικογενειακό σας ιατρό, ειδικά όταν:
- O πόνος αυξάνεται ή δεν βελτιώνεται.
- Το αίμα αυξάνεται στα κόπρανα.
- Αν παρουσιαστεί οίδημα ή εξόγκωμα γύρω από τον πρωκτό.
- Συνυπάρχει πυρετός.
- Τα συμπτώματα αυξάνονται σε ένταση και συχνότητα.
