Η χρόνια ανεπάρκεια ύπνου είναι γνωστό ότι επηρεάζει το ρυθμό της γνωστικής εξασθένησης και αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ, της συνηθέστερης μορφής άνοιας. Tώρα μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Annals of Neurology, εξηγεί γιατί συμβαίνει αυτό.
Η νόσος Αλτσχάιμερ αποτελεί περίπου τα δύο τρίτα όλων των περιπτώσεων άνοιας. Προκαλεί σταδιακή μείωση των γνωστικών ικανοτήτων και συχνά αρχίζει με απώλεια της μνήμης. Χαρακτηρίζεται από δύο ανωμαλίες στον εγκέφαλο – αμυλοειδείς πλάκες και νευροϊνιδιακές αλλοιώσεις. Οι πλάκες είναι μη φυσιολογικές μάζες μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται β-αμυλοειδές. Οι αλλοιώσεις είναι ‘κουβάρια από στριμμένα νήματα’ που αποτελούνται από μια πρωτεΐνη που ονομάζεται ταυ. Οι πλάκες και οι αλλοιώσεις σταματούν την επικοινωνία μεταξύ των νευρικών κυττάρων τα οποία έτσι πεθαίνουν.
Όταν τα επίπεδα του β-αμυλοειδούς είναι διαρκώς υψηλά, είναι πιθανότερο η πρωτεΐνη να αρχίσει να σχηματίζει πλάκες οι οποίες καταστρέφουν τους νευρώνες και δίνουν το έναυσμα για μια σειρά εγκεφαλικών αλλαγών και συμπτωμάτων.
Το β-αμυλοειδές είναι ένα υποπροϊόν της φυσιολογικής εγκεφαλικής δραστηριότητας. Αλλά όταν ο εγκέφαλος δεν ξεκουράζεται κατά τη διάρκεια της νύχτας συνεχίζει να παράγει την πρωτεΐνη πέραν του ορίου ασφαλείας, απειλώντας την υγεία του εγκεφάλου, όπως έδειξε η μελέτη.
Η έλλειψη ύπνου προκαλεί 25-30% παραπάνω β-αμυλοειδές
Οι ερευνητές μελέτησαν 8 άτομα, 30-60 ετών χωρίς γνωστικά προβλήματα ή διαταραχές ύπνου. Οι εθελοντές με τυχαία επιλογή έπρεπε να διεκπεραιώσουν ένα από τρία σενάρια: να κοιμηθούν χωρίς βοήθεια, να μείνουν ξύπνιοι όλη τη νύχτα ή να κοιμηθούν αφού είχαν πάρει σκεύασμα που συνήθως χορηγείται για τη θεραπεία της ναρκοληψίας.
Κάθε σενάριο διαρκούσε 36 ώρες κατά τη διάρκεια των οποίων οι ερευνητές έπαιρναν δείγματα εγκεφαλονωτιαίου υγρού ανά 2 ώρες για να μετρούν το β-αμυλοειδές ανάλογα με την ώρα της ημέρας και την κόπωση των εθελοντών.
Οι 8 συμμετέχοντες επανέλαβαν το δεύτερο σενάριο έπειτα από τέσσερις έως έξι μήνες, ενώ 4 άτομα έκαναν και τα τρία σενάρια.
Τα επίπεδα του β-αμυλοειδούς στα άτομα που είχαν στερηθεί τον ύπνο ήταν 25-30% υψηλότερα από εκείνα των ατόμων που είχαν κοιμηθεί καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας. Μάλιστα, τα επίπεδα του β-αμυλοειδούς μετά από στέρηση ύπνου ήταν όμοια με αυτά των ατόμων με γενετική προδιάθεση να εκδηλώσουν νόσο Αλτσχάιμερ σε νεαρή ηλικία.
«Μια νύχτα αϋπνίας φυσικά και δεν μας κάνουν να εκδηλώσουμε νόσο Αλτσχάιμερ. Το πρόβλημα αφορά άτομα με χρόνια διαταραχή ύπνου», είπε ο Brendan Lucey, επίκουρος καθηγητής Νευρολογίας και πρώτος συγγραφέας της μελέτης. «Κατανοώντας πώς η έλλειψη ύπνου σχετίζεται με τις συγκεντρώσεις β-αμυλοειδούς στον εγκέφαλο θα μπορέσουμε να διερευνήσουμε νέες θεραπείες. Και επίσης θα μπορέσουμε να βρούμε τρόπο να μειώσουμε το β-αμυλοειδές στα άτομα με χρόνια διαταραχή του ύπνου», πρόσθεσε ο Lucey.
Αυτή η μελέτη είναι η πιο ξεκάθαρη απόδειξη στον άνθρωπο ότι οι διαταραχές ύπνου οδηγούν σε αυξημένο κίνδυνο της νόσου Αλτσχάιμερ μέσω του β-αμυλοειδούς. Το συμπέρασμα είναι ότι πρέπει να ξεκουράζεται κανείς αρκετά στον ύπνο του.
Να σημειωθεί ότι μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2012 είχε βρει ότι το β-αμυλοειδές μπορεί να μειώνεται με την κατανάλωση ωμέγα-3 λιπαρών που βρίσκονται στα ψάρια. Η μελέτη αυτή όμως είχε μετρήσει το β-αμυλοειδές στο αίμα.
