Για πολλούς ανθρώπους η ξηροφθαλμία δεν είναι μία παροδική ενόχληση αλλά ένα επίμονο πρόβλημα που απαιτεί συνεχή και προσεκτική αντιμετώπιση. Είναι πιο συνηθισμένη στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση, εξαιτίας των ορμονικών αλλαγών που συμβαίνουν στο σώμα τους.
Τα συμπτώματα της ξηροφθαλμίας είναι αίσθημα καύσου, ευαισθησία στα λαμπερά φώτα, υπερβολικό δάκρυσμα, θολή όραση που βελτιώνεται με το βλεφάρισμα, κοκκίνισμα και φαγούρα στα μάτια.
Αυτή η κατάσταση πρέπει να αντιμετωπίζεται με προσοχή διότι μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα σε κάθε τομέα της ζωής. Αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, μπορεί να οδηγήσει σε ουλές, έλκη, μολύνσεις ή ακόμα και σε διάτρηση του κερατοειδούς χιτώνα που προστατεύει την ίριδα.
Αιτίες
Η ξηροφθαλμία συνήθως προκαλείται από πρόβλημα στη δακρυϊκή στοιβάδα που ενυδατώνει τα μάτια. Τα δάκρυα λιπαίνουν τα μάτια, τα τροφοδοτούν με θρεπτικά συστατικά και οξυγόνο, και τα απαλλάσσουν από σκόνες και ξένα σώματα. Τα δάκρυα διαθέτουν πολλά συστατικά, στα οποία περιλαμβάνονται 1.500 πρωτεΐνες, ηλεκτρολύτες, αντισώματα, λιπίδια και νερό. Με βάση αυτή τη γνώση οι σύγχρονοι οφθαλμίατροι προσπαθούν να εντοπίσουν την ακριβή αιτία της ξηροφθαλμίας σε κάθε ασθενή και να του χορηγούμε την ενδεικνυόμενη θεραπεία.
Τα δάκρυα αποτελούνται από τρεις στοιβάδες, κάθε μία από τις οποίες παράγεται από διαφορετικούς αδένες γύρω από τα μάτια. Οι στοιβάδες αυτές είναι ένα εξωτερικό λιπώδες στρώμα, ένα μεσαίο υδατώδες και ένα εσωτερικό βλεννώδες. Η λιπώδης στοιβάδα των δακρύων εμποδίζει την ταχεία εξάτμισή τους και τα βοηθεί να «κολλάνε» στα μάτια. Η υδατώδης ενυδατώνει συνεχώς τα μάτια, τρέφει τον κερατοειδή και απομακρύνει τοξίνες και ξένα σώματα. Η βλεννώδης στοιβάδα εμποδίζει την ανάπτυξη μικροβίων και δεσμεύει το νερό. Μια διαταραχή σε οποιαδήποτε από αυτές τις στοιβάδες μπορεί να οδηγήσει σε ξηροφθαλμία. Καθώς γερνάμε, το σώμα παράγει λιγότερες λιπαρές ουσίες κι αυτό αυξάνει τον κίνδυνο για ξηροφθαλμία.
Στις πιθανές αιτίες περιλαμβάνονται προβλήματα στους αδένες που παράγουν τις δακρυϊκές στοιβάδες, φλεγμονώδη νοσήματα (λ.χ. αλλεργίες, χρόνια βλεφαρίτιδα), περιβαλλοντικά προβλήματα (π.χ. καπνός των τσιγάρων) και η διαταραχή της ορμονικής ισορροπίας (π.χ. μετά την εμμηνόπαυση).
Άλλες αιτίες είναι η χρήση φακών επαφής, οι ανεπάρκειες βιταμινών, ορισμένα νοσήματα (π.χ. διαβήτης, ρευματοειδής αρθρίτιδα), η παρατεταμένη χρήση ορισμένων φαρμάκων (μεταξύ άλλων διουρητικών, αντισταμινικών, αντικαταθλιπτικών και φαρμάκων για τη χοληστερόλη) και βλάβες στα νεύρα του ματιού (π.χ. εξαιτίας εγχείρησης).
Στους μεγάλης ηλικίας πάσχοντες από ξηροφθαλμία, μια αιτία μπορεί να είναι το σύνδρομο Sjogren (Σιόγκρεν).
Μελέτες έχουν δείξει ότι η εμφάνιση ξηροφθαλμίας είναι πιθανότερη σε όσους ζουν σε αστικά κέντρα με υψηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Μία από αυτές τις μελέτες έδειξε ότι οι κάτοικοι των πόλεων του Σικάγου και της Νέας Υόρκης είχαν τετραπλάσιες πιθανότητες να διαγνωστούν με ξηροφθαλμία σε σύγκριση με όσους ζούσαν σε επαρχιακές περιοχές.
Αυξημένο κίνδυνο ξηροφθαλμίας διατρέχουν και όσοι ζουν σε μεγάλο υψόμετρο, όπου τυπικά ο αέρας είναι πιο ξηρός.
Αντιμετώπιση – μέτρα αυτοφροντίδας
Αν ζείτε σε μολυσμένο ή ξηρό αέρα, καλό είναι να τοποθετήσετε στο σπίτι σας ένα υψηλής ποιότητας φίλτρο αέρα και να χρησιμοποιείτε υγραντήρα για να προσθέτετε υγρασία στην ατμόσφαιρα.
Αν στην περιοχή όπου ζείτε φυσά συχνά δυνατός αέρας, φροντίστε να προστατεύετε τα μάτια σας με γυαλιά ηλίου που θα έχουν προστατευτικά στα πλάγια, διότι ο αέρας μπορεί να προκαλέσει ξηροφθαλμία. Για τον ίδιο λόγο πρέπει να είστε προσεκτικοί όταν χρησιμοποιείτε πιστολάκι για να στεγνώνετε τα μαλλιά σας (δεν πρέπει ο αέρας να σας «κτυπά» στο πρόσωπο).
Αποφύγετε τον καπνό των τσιγάρων διότι είναι ιδιαίτερα ερεθιστικός για τα μάτια.
Η εργασία μπροστά στην οθόνη ενός υπολογιστή, το πολύωρο διάβασμα και η τηλεόραση μπορεί να οδηγήσουν στην ξηροφθαλμία διότι δεν βλεφαρίζουμε τόσο συχνά. Κάντε διαλείμματα για να ξεκουράζετε τα μάτια σας.
Τα τεχνητά δάκρυα διατίθενται χωρίς ιατρική συνταγή και μπορείτε να τα δοκιμάσετε. Αν δεν είστε σίγουροι για το τι ακριβώς χρειάζεστε, συμβουλευθείτε τον οφθαλμίατρό σας.
Αυξήστε την πρόσληψη ωμέγα-3 λιπαρών οξέων καθώς μερικοί άνθρωποι έχουν αναφέρει ανακούφιση από τα συμπτώματα της ξηροφθαλμίας καταναλώνοντας λιπαρά ψάρια.
Τα θερμά επιθέματα (κομπρέσες) στα μάτια μπορεί να διεγείρουν την παραγωγή σμήγματος από τους αδένες των βλεφάρων, συμβάλλοντας στην βελτίωση της ποιότητας των δακρύων.
Σημειώστε ότι ο χειμώνας ευνοεί την ξηροφθαλμία επειδή η υγρασία της ατμόσφαιρας μειώνεται στη διάρκεια των χαμηλών θερμοκρασιών και οι περισσότεροι άνθρωποι ζουν με αποξηραντική κεντρική θέρμανση. Πίνετε άφθονα υγρά για να διατηρείται ο οργανισμός σας ενυδατωμένος. Αν φοράτε φακούς επαφής πρέπει να τους φροντίζετε σχολαστικά διότι τα μάτια σας απειλούνται περισσότερο από την ξηρότητα.
