Σημαντικό ρόλο στη γονιμότητα ενός άνδρα παίζει η θερμοκρασία που επικρατεί στους όρχεις του, δηλαδή εκεί που παράγονται τα σπερματοζωάρια. Η ιδανική θερμοκρασία για την ωρίμανση φυσιολογικών σπερματοζωαρίων θεωρείται ότι είναι μεταξύ 32,5-35 βαθμών Κελσίου, δηλαδή χαμηλότερη από αυτή που επικρατεί στο υπόλοιπο σώμα. Μάλιστα η φύση, έχει προνοήσει περικλείοντας το “εργοστάσιο” παραγωγής των σπερματοζωαρίων στο όσχεο, το οποίο είναι από τις λίγες περιοχές του δέρματος που δεν καλύπτεται με λίπος – το λίπος λειτουργεί θερμομονωτικά.
Υπάρχει λοιπόν λόγος που οι δύο σάκοι παραγωγής σπερματοζωαρίων βρίσκονται έξω από το ανδρικό σώμα, κάτι που συμβαίνει σε όλα τα αρσενικά ζώα. Για να παραχθούν φυσιολογικά σπερματοζωάρια πρέπει η θερμοκρασία να είναι 2-4 βαθμοί Κελσίου μικρότερη από τη θερμοκρασία του σώματος. Αν για οποιοδήποτε λόγο η θερμοκρασία στην περιοχή ανέβει, τότε δεν παράγονται σπερματοζωάρια με σωστό σχήμα ή αρχίζουν να πεθαίνουν. Αυτός είναι ο λόγος που ο πυρετός μειώνει τη γονιμότητα του άνδρα.
Μια αιτία της ανόδου της θερμοκρασίας στο μαλακό υπογάστριο είναι μια πάθηση που λέγεται κιρσοκήλη κατά την οποία οι φλέβες που περιβάλλουν τους όρχεις διευρύνονται (δημιουργούνται κιρσοί) και εμποδίζουν τη φυσιολογική ψύξη. Η κιρσοκήλη εμφανίζεται στο 10-20% των αντρών και εξ’ αυτών το 25% έχει πρόβλημα γονιμότητας. Τις περισσότερες φορές η διάγνωση γίνεται τυχαία γιατί δεν παρουσιάζονται συμπτώματα ή υπάρχουν ήπια συμπτώματα δυσφορίας. Ο γιατρός μπορεί να καταλάβει αν υπάρχει κιρσοκήλη αλλά η διάγνωση πρέπει να επιβεβαιωθεί με υπερηχογράφημα. Μερικοί θεωρούν ότι η κιρσοκήλη ευθύνεται για 40% των υπογόνιμων αντρών, επηρεάζοντας την ποιότητα του σπέρματος.
Η θερμοκρασία στην περιοχή μπορεί να ανέβει από εξωτερικούς παράγοντες και οι ειδικοί προειδοποιούν όσους εργάζονται σε θερμό περιβάλλον όπως είναι οι μάγειρες και οι ψήστες. Ο διάσημος ο Βρετανός σεφ Gordon Ramsay, γνωστός από το τηλεοπτικό ριάλιτι “Κόλαση στην κουζίνα”, είχε αναφέρει πριν λίγα χρόνια ότι μειώθηκε ο αριθμός των σπερματοζωαρίων του. Την αποκάλυψη έκανε για να ευαισθητοποιήσει του συναδέλφους του. Άρα, χρησιμοποιώντας τον τρόπο που μιλάει ο Ramsay, “προσέξτε μη τηγανίσετε τα μπαλάκια σας”.
Η θερμοκρασία μπορεί να ανέβει ακόμα και από ένα λάπτοπ που τοποθετείται στα γόνατα. Αυτό διαπιστώθηκε όταν γιατροί του νοσοκομείου “Βασίλισσα Αλεξάνδρα” στο Πόρτσμουθ της Βρετανίας κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν την περίπτωση ενός ζευγαριού που δεν ήταν γόνιμο. Μελετώντας τα σπερματοζωάρια του άνδρα στο μικροσκόπιο, οι γιατροί είδαν ότι η ουρά τους τυλιγόταν γύρω από το κεφάλι και αυτό τα εμπόδιζε να κινηθούν γρήγορα προς τη σάλπιγγα. Ο σύζυγος διέκοψε τη χρήση του λάπτοπ και η γυναίκα έμεινε έγκυος τρεις μήνες αργότερα. Μην τοποθετείτε λοιπόν το λάπτοπ στα πόδια σας. Μια μελέτη έδειξε ότι μέσα σε 10-15 λεπτά αρχίζει να αυξάνεται η θερμοκρασία στο όσχεο και έπειτα από μία ώρα έχει αυξηθεί κατά 2,5 βαθμούς Κελσίου.
Τα πολύ στενά εσώρουχα και παντελόνια επίσης ανεβάζουν τη θερμοκρασία γι’ αυτό πρέπει να φοράτε άνετα βαμβακερά εσώρουχα ώστε να αερίζεται η περιοχή. Αποφύγετε υλικά από πολυεστέρα. Σε μια μελέτη του 1999, δόθηκε σε 11 άνδρες να φορέσουν εσώρουχα από πολυεστέρα και διαπιστώθηκε ότι παρουσίασαν μείωση σπερματοζωαρίων μετά από 14 μήνες, κάτι που αντιστράφηκε σε έξι μήνες, όταν άλλαξαν το είδος των εσωρούχων. Έχει βρεθεί ότι ο αριθμός των σπερματοζωαρίων μειώνεται μέσα σε δύο χρόνια στους άντρες που φοράνε στενά τζιν και κάθονται ακίνητοι για πάνω από 5 ώρες καθημερινά (όπως συμβαίνει με τους επαγγελματίες οδηγούς ή τους υπαλλήλους γραφείου). Τα στενά εσώρουχα μπορεί να σας επηρεάσουν ακόμα και στον ύπνο. Μελέτη του 2015 βρήκε ότι οι άνδρες που φορούσαν φαρδιά μποξεράκια την ημέρα και κοιμόντουσαν γυμνοί το βράδυ είχαν 25% λιγότερο ασταθές DNA στα σπερματοζωάρια τους,
Μια έρευνα έδειξε ότι η ποδηλασία μεγάλων αποστάσεων και σε τραχύ έδαφος μπορεί να έχει επιπτώσεις στην ανδρική γονιμότητα. Το σπέρμα των ανδρών που κάνουν συχνή ποδηλασία παρουσιάζει προβλήματα στον αριθμό και τη μορφολογία των σπερματοζωαρίων. Αυτό μπορεί να οφείλεται στα στενά ρούχα που φορούν οι ποδηλάτες και στην τριβή αλλά και ενδεχομένως λόγω βλαβών που μπορεί να προκληθούν σε ευαίσθητα νεύρα και αιμοφόρα αγγεία κατά τη διάρκεια της εντατικής ποδηλασίας. Μια μελέτη έχει δείξει πως όταν ο ποδηλάτης κάθεται για παρατεταμένες χρονικές περιόδους σε μεγάλες διαδρομές, μπορεί να έχει έως και 70% μικρότερη αιμάτωση στην περιοχή. Πάντως, οι περιστασιακοί ποδηλάτες δεν χρειάζεται να ανησυχούν. Η ανησυχία υπάρχει αν ποδηλατείτε πάνω από 5 ώρες την εβδομάδα.
Σημειώστε ότι και τα πολύ ζεστά μπάνια μπορεί να έχουν αρνητικό αποτέλεσμα. Οι ειδικοί λένε ότι οι άνδρες με πρόβλημα υπογονιμότητας πρέπει να αποφεύγουν να κάνουν συστηματικά ντους με ζεστό νερό ή να γεμίζουν τη μπανιέρα με ζεστό νερό και να βυθίζονται σε αυτή για πολύ ώρα ή να κάνουν συχνά σάουνα.
Καλοκαίρι και βιταμίνη D
Η έρευνα έχει δείξει ότι υπάρχει μια φυσική μείωση του αριθμού των σπερματοζωαρίων κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού λόγω των αυξημένων θερμοκρασιών. Για παράδειγμα, μελέτη του 2014 ανέφερε ότι οι νεαροί άντρες έχουν διπλάσιες πιθανότητες για μειωμένο αριθμό σπερματοζωαρίων το καλοκαίρι. Βέβαια τα σπερματοζωάρια του καλοκαιριού έχουν αρχίσει να δημιουργούνται από τον Μάιο όταν ο καιρός δεν είναι ακόμα τόσο ζεστός.
Από την άλλη μεριά, ενώ ο αριθμός των σπερματοζωαρίων είναι χαμηλότερος το καλοκαίρι σε σχέση με τον χειμώνα, η κινητικότητά τους -ίσως λόγω της υψηλότερης βιταμίνης D- είναι μεγαλύτερη το καλοκαίρι. Μια ιταλική μελέτη βρήκε ότι τον Ιούλιο και τον Αύγουστο τα σπερματοζωάρια έχουν διπλάσια κινητικότητα σε σχέση με τον Ιανουάριο. Γι’ αυτό το λόγο το καλοκαίρι δεν φαίνεται τελικά να επιδρά αρνητικά στη γονιμότητα του άνδρα. Επιπλέον πολλά ζευγάρια κατορθώνουν να πετύχουν εγκυμοσύνη το καλοκαίρι, στη διάρκεια των διακοπών τους, όταν χαλαρώνουν.
Η έρευνα έχει εστιάσει και στο ρόλο της βιταμίνη D, η οποία βρίσκεται σε υψηλότερα επίπεδα το καλοκαίρι. Η βιταμίνη D έχει συσχετιστεί με βελτιωμένη γονιμότητα τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Μια δανική μελέτη βρήκε ότι στους άνδρες η έλλειψη βιταμίνης D συνδέεται με χαμηλότερο επίπεδο αριθμού σπερματοζωαρίων και χειρότερη ποιότητα σπέρματος. Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι στις γυναίκες η βιταμίνη D ανεβάζει τα επίπεδα των οιστρογόνων κατά 21% και της προγεστερόνης κατά 13% αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες σύλληψης. Είναι επίσης γνωστό ότι η έλλειψη της βιταμίνης D μειώνει την επιτυχία της εξωσωματικής γονιμοποίησης.
