H άσκηση με μέτρο μπορεί να βοηθήσει μια γυναίκα να μείνει έγκυος ενώ η πολύ έντονη άσκηση φαίνεται πως είναι επιβλαβής για τη γονιμότητα μιας γυναίκας. Στους άνδρες, η μέτρια άσκηση επίσης κάνει καλό χωρίς να είναι σίγουρο ότι η έντονη άσκηση παίζει αρνητικό ρόλο.
Άσκηση και γυναικεία γονιμότητα
Για τις γυναίκες, το Αμερικανικό Κολέγιο Μαιευτήρων και Γυναικολόγων λέει ότι «η υπερβολική άσκηση μπορεί να σχετίζεται με την υπογονιμότητα».
Τα στοιχεία δείχνουν ότι η μέτρια τακτική άσκηση επηρεάζει θετικά τα αποτελέσματα της φυσικής γονιμότητας αλλά και της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στη γυναίκα. Για παράδειγμα, μια μελέτη έδειξε ότι η άσκηση τουλάχιστον μιας ώρας τρεις φορές την εβδομάδα βελτίωσε τα ποσοστά εγκυμοσύνης και μείωσε τον κίνδυνο αποβολής σε 436 γυναίκες που υποβάλλονταν σε μικρογονιμοποίηση (ICSI: Intracytoplasmic Sperm Injection). Όμως, σε μία μελέτη 26.955 γυναικών, η έντονη δραστηριότητα συσχετίστηκε με μειωμένο κίνδυνο ωορρηξίας και υπογονιμότητα.
Τα προγράμματα άσκησης υψηλής καρδιαγγειακής έντασης φαίνεται να μειώνουν τη γονιμότητα της γυναίκας σε σύγκριση με το περπάτημα. Μία μελέτη ανέφερε μειωμένη εμφύτευση και ποσοστά ζωντανών γεννήσεων με τέσσερις ή περισσότερες ώρες άσκησης την εβδομάδα. Μια άλλη μελέτη σε 346 γυναίκες ανέφερε ότι 60 ή περισσότερα λεπτά καθημερινής άσκησης στη διάρκεια ενός έτους πριν από την προσπάθεια σύλληψης συσχετίστηκαν με αυξημένο κίνδυνο υπογονιμότητας σε σύγκριση με γυναίκες που δεν ασκούνταν καθόλου.
Γιατί η υπερβολική άσκηση δεν είναι καλή για τη γυναικεία γονιμότητα; Ίσως ο λόγος να είναι επειδή οι έντονες ασκήσεις μπορεί να προκαλέσουν τραυματισμούς και έλλειψη ύπνου. Μέρος του προβλήματος είναι ότι το σώμα μπορεί να αντιληφθεί την άσκηση ως στρες και να μην ενθαρρύνει τη γονιμότητα. Ειδικότερα, η υπόφυση, ένας αδένας του εγκεφάλου που παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση των ορμονών γονιμότητας στις γυναίκες μπορεί να να μην εκτελέσει σωστά το ρόλο του και να μην προωθήσει την ωορρηξία όταν μια γυναίκα ασκείται παρατεταμένα.
Επίσης η γυναικεία γονιμότητα μπορεί να επηρεαστεί από το χαμηλό βάρος και άρα όταν μια γυναίκα ασκείται έντονα με στόχο την απώλεια βάρους αυτό είναι ένα εμπόδιο. Από την άλλη μεριά, η παχυσαρκία επίσης αποτελεί εμπόδιο. Τα θέματα βάρους επηρεάζουν το 12% των γυναικών που προσπαθούν να συλλάβουν. Ο ιδανικός δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) για την εγκυμοσύνη είναι μεταξύ 20-25.
Άσκηση και ανδρική γονιμότητα
Για τους άνδρες πιστεύεται ότι η άσκηση αυξάνει τα αντιοξειδωτικά ένζυμα του οργανισμού και αυτό με τη σειρά του αυξάνει τον αριθμό των σπερματοζωαρίων. Υπάρχουν όμως ανάμικτα αποτελέσματα όσον αφορά την έντονη άσκηση. Ορισμένες μελέτες βρήκαν ότι η άσκηση υψηλής έντασης μειώνει την ανδρική γονιμότητα, για παράδειγμα, σε μια μελέτη του 2009 που διήρκεσε 60 εβδομάδες, οι παράμετροι της γονιμότητας του σπέρματος μειώθηκαν στους άνδρες που ασκούνταν 5 φορές επί 120 λεπτά την εβδομάδα, αλλά όχι σε άτομα που ασκούνταν με μέτρια ένταση.
Η αντίληψη ότι η έντονη γυμναστική δεν κάνει καλό στους άνδρες έχει σε μεγάλο βαθμό βασιστεί στο χαμηλό αριθμό σπερματοζωαρίων δρομέων, τριαθλητών και ποδηλατών όμως τα αποτελέσματα ενδεχομένως να οφείλονταν στις σκληρές σέλες, τα στενά ρούχα και τις εξαντλητικές προπονήσεις αυτών των αθλητών.
Η αντίληψη αυτή περίπου ανατράπηκε το 2013 όταν μια μελέτη βρήκε ότι οι άνδρες που ακολουθούν ένα αρκετά δραστήριο μοτίβο ζωής έχουν υψηλότερο αριθμό σπερματοζωαρίων, συγκριτικά με όσους κάνουν καθιστική ζωή. Η μελέτη αυτή έδειξε πως όχι μόνο η μέτρια αλλά και η έντονη άσκηση ενισχύει τη γονιμότητα του άνδρα. Οι συμμετέχοντες ήταν ηλικίας 18-22 ετών και όσοι ακολουθούσαν μέτρια ή έντονη άσκηση (π.χ. γρήγορο περπάτημα, τζόκινγκ, ποδηλασία, κολύμβηση) επί 15 ή περισσότερες ώρες την εβδομάδα, είχαν, κατά μέσο όρο, 73% υψηλότερο αριθμό σπερματοζωαρίων συγκριτικά με όσους γυμνάζονταν λιγότερο από 5 ώρες την εβδομάδα. Η ελαφριά άσκηση δεν φάνηκε να έχει επίδραση στο σπέρμα. Από την άλλη πλευρά, όσοι ήταν καθηλωμένοι μπροστά στην τηλεόρασή για 20 και πλέον ώρες την εβδομάδα είχαν κατά 44% χαμηλότερο αριθμό σπερματοζωαρίων σε σύγκριση με όσους παρακολουθούσαν ελάχιστη τηλεόραση.
Πάντως μια μελέτη του 2016 βρήκε ότι η μέτριας έντασης άσκηση είναι καλύτερη από την έντονη. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Urmia του Ιράν αξιολόγησαν την επίδραση τεσσάρων επιπέδων άσκησης σε σχέση με την καθιστική ζωή παρακολουθώντας 261 υγιείς άνδρες μεταξύ 25 και 40 ετών για έξι μήνες που δεν συμμετείχαν προηγουμένως τακτικά σε πρόγραμμα άσκησης. Οι άνδρες χωρίστηκαν σε ομάδες: Μια ομάδα έκανε τρεις φορές την εβδομάδα διαλειμματική προπόνηση υψηλής έντασης σε διάδρομο, μια άλλη έκανε επίσης έντονη άσκηση αλλά μια ώρας συνεχώς επί τρεις φορές την εβδομάδα και μια άλλη ομάδα έκανε τρεις φορές την εβδομάδα 30 λεπτά μέτρια ένταση σε διάδρομο. Η τελευταία παρουσίασε τις μεγαλύτερες βελτιώσεις. Παρουσίασε αύξηση του όγκου σπέρματος κατά 8%, βελτίωση της κινητικότητας των σπερματοζωαρίων κατά 12%, βελτίωση της μορφολογίας τους κατά 17% και αύξηση του αριθμού τους κατά 21%. Όταν σταμάτησε η άσκηση, οι δείκτες γονιμότητας άρχισαν να μειώνεται από την πρώτη εβδομάδα της διακοπής.
Τα παραπάνω αποτελέσματα δείχνουν ότι η μέτριας έντασης άσκηση μπορεί να είναι μια απλή, φθηνή και αποτελεσματική στρατηγική για τη βελτίωση τόσο της γυναικεία όσο και της ανδρικής γονιμότητας.
